Ζούμε σε μια εποχή που κατέρρευσαν τρεις ουτοπίες, σημειώνει ο συγγραφέας: η ουτοπία της φυλετικής καθαρότητας, της κοινοκτημοσύνης και του καταναλωτισμού. Αν όλα αυτά τα είχε… προφητεύσει κάποιος σε ένα βιβλίο- και μάλιστα ότι θα συμβούν στα όρια μιας ζωής- τότε το βιβλίο του θα διαβαζόταν με το ίδιο δέος που διαβάστηκε επί αιώνες η «Αποκάλυψη» του Ιωάννου. Πώς μπορούμε λοιπόν να σκεφθούμε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον;

Ο συγγραφέας, με βαθύ συμπυκνωμένο λόγο, επιχειρεί μια εξαντλητική περιδιάβαση στους χώρους του μύθου και του ορθολογισμού, χωρίς δογματισμούς, μέσα από κεφάλαια που συνιστούν αυτοτελή δοκίμια: Η αρχιτεκτονική του χρόνου, πώς η ιστορία μετασχηματίζεται σε προφητεία, ο θαυματουργικός ρεαλισμός, η διόρθωση της ιστορίας, πώς αποκτούν νοήματα τα ιστορικά γεγονότα, η Αποκάλυψη εδώ και τώρα, η αναδόμηση του χρόνου και η ανάδυση μιας νέας συνείδησης, το διαζύγιο ιστορίας και ουτοπίας, ο αστερισμός της εξέλιξης, ο ιστορικός ανάμεσα στο έθνος και στο θεό.

Στην ενότητα «αναζητώντας ένα τόπο για την ελπίδα» πραγματεύεται θέματα όπως «ο Αντίχριστος ως αμφισημία της νευρικότητας», το «γιατί ξεχνάμε» και τις «ιστορίες για το τέλος της Ιστορίας».

Από ένα βιβλίο τέτοιου διαμετρήματος δεν θα μπορούσε να λείπει η αναφορά στην περιλάλητη αξιωματική θέση του Αμερικανού καθηγητή Φράνσις Φουκογιάμα, περί του τέλους τη Ιστορίας. Ο γνωστός για τις νεωτεριστικές του θέσεις Έλληνας καθηγητής, δεν παραλείπει να αποκαταστήσει την αληθή έννοια του αείμνηστου διανοητή, εξηγώντας πως ο πλήρης τίτλος του επίμαχου έργου είναι «Το τέλος της Ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος».

Παραθέτοντας τεκμηριωμένα αποσπάσματα προγενέστερων του Φουκογιάμα αποφάνσεων- από το Χριστιανικό τέλος της Ιστορίας μέχρι το μαρξιστικό νόμο περί νομοτελειακής επικράτησης της αταξικής κοινωνίας- υποστηρίζει ότι: ως «τέλος» ο Αμερικανός καθηγητής εννοούσε τη δυτικοποίηση των μετακομμουνιστικών κοινωνιών. Όμως, οι πρόσφατες εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο οδηγούν στην αναθεώρηση της αμερικανικής αυτής… προφητείας- ουτοπίας.

Τελικά υπάρχει ελπίδα μέσα στην ιστορία; Ναι απαντά ο καθηγητής, ολοκληρώνοντας το διεισδυτικό- και «Δυτικό»- πόνημά του. Καταλήγει πως παρ΄ ότι στην περίοδο που διανύουμε κυριαρχεί η επιφυλακτικότητα απέναντι στις ουτοπίες , ακόμη και στα σύγχρονα προτάγματα της προόδου, της ελευθερίας, της ισότητας και της τεχνολογίας, ωστόσο υπάρχει ανάγκη μιας «κριτικής λειτουργίας του ουτοπικού λόγου». Γιατί ο ρεαλισμός σε μια πραγματικότητα που δεν είναι συμπαγής αλλά ρευστή, «είναι φυλακή της σκέψης».

Ένα βιβλίο- μελέτης. Μία μελέτη στοχασμού.

Ο Αντώνης Λιάκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947. Είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ανήκει στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού Ιστορείν και είναι πρόεδρος της International Commission for History and Theory of Historiography. (Διεθνής Επιτροπή για την Ιστορία και τη θεωρία της Ιστοριογραφίας). Τα άλλα βιβλία του: Η Ιταλική ενοποίηση και τη Μεγάλη Ιδέα, Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης, Η εμφάνιση των νεανικών οργανώσεων, Εργασία και Πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο, Πώς το παρελθόν γίνεται Ιστορία, Το 1922 και οι πρόσφυγες- μια νέα ματιά.