ΔΗΜΟΣ ΔΕΛΤΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΔΗΜΟΥ ΔΕΛΤΑ

Ο Δήμος Δέλτα είναι δήμος της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας που συστάθηκε το 2011 με το Πρόγραμμα Καλλικράτης.
Προέκυψε από την συνένωση των τριών προϋπαρχόντων δήμων Αξιού, Εχεδώρου και Χαλάστρας.
Η έκταση του Δήμου είναι 308,88 τ. χλμ. και ο μόνιμος πληθυσμός του, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 45.839 κατοίκους.
Έδρα του Δήμου είναι η Σίνδος, όπου βρίσκονται η Βιομηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης και το Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης.
Δήμαρχος από 01.09.2014 είναι ο Ευθύμιος (Μίμης) Φωτόπουλος.
Ο Δήμος Δέλτα περιλαμβάνει τις παρακάτω Δημοτικές Ενότητες (ο πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2001)
Δήμος Δέλτα
Έδρα: Σίνδος, 45.839 κατ.

Δημοτική Ενότητα Αξιού, 6.613 κατ.
1. Δημοτική Κοινότητα Κυμίνων, 3.652 κατ.
2. Δημοτική Κοινότητα Νέων Μαλγάρων, 2.404 κατ.
3. Τοπική Κοινότητα Βραχιάς, 557 κατ.
Δημοτική Ενότητα Εχεδώρου, 29.367 κατ.
4. Δημοτική Κοινότητα Διαβατών, 11.140 κατ.
5. Δημοτική Κοινότητα Καλοχωρίου, 4.672 κατ.
6. Δημοτική Κοινότητα Νέας Μαγνησίας, 4.266 κατ.
7. Δημοτική Κοινότητα Σίνδου, 9.289 κατ.

Δημοτική Ενότητα Χαλάστρας, 9.859 κατ.
8. Δημοτική Κοινότητα Ανατολικού, 2.589 κατ.
9. Δημοτική Κοινότητα Χαλάστρας, 7.270 κατ.

Το Ανατολικό απέχει 25 χιλιόμετρα από την Θεσσαλονίκη, βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Αξιού. Επί Τουρκοκρατίας, ονομάζονταν Βαλμάδα, εκ των κατοίκων του που ονομάζονταν Βαλμάδες, δηλαδή εκτροφείς αλόγων..
Το όνομα Ανατολικό επιλέχθηκε για ν’ αντικαταστήσει τη Βαλμάδα, προτάθηκε στη δεκαετία του 1950.
Σήμερα, εκτός από το βιομηχανικό τομέα, είναι ανεπτυγμένη η αγροτική δραστηριότητα.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (28ης Οκτωβρίου, τηλ. 2310 718011, 718444), ΚΑΠΗ (τηλ. 2310 718770) και δύο Νηπιαγωγεία (1ο ολοήμερο και 2ο), ένα ολοήμερο Δημοτικό ενώ εκεί στεγάζεται και το 2ο Γυμνάσιο Χαλάστρας.
Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Ανατολικό περνάει ο ποταμός Αξιός, που ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα.
Τα πιο γνωστά έθιμα είναι οι Λαζαρίνες (Σάββατο του Λαζάρου) και το Κόλντε Κόλντε (την παραμονή των Χριστουγέννων).

Το Kayalu, η σημερινή Βραχιά, βρίσκεται βορειοδυτικά των Κυμίνων – Νέων Μαλγάρων, στην καρδιά του κάμπου της Θεσσαλονίκης. Η ονομασία προέρχεται από την τουρκική λέξη «Kayalik» που σημαίνει «βραχότοπος». Η μετονομασία σε Βραχιά έγινε το 1928.
Εμφανίζεται ιστορικά ως οικισμός τον 15ο αιώνα και τον 17ο – 18ο αιώνα είχε περίπου 80 σπίτια, ενώ στην απογραφή του 1905 αριθμούσε 222 Έλληνες. Μετά την μικρασιατική καταστροφή εγκαταστάθηκαν στον οικισμό 11 οικογένειες προσφύγων, ενώ την δεκαετία του 1930 μετώκησαν αρκετές οικογένειες Βλάχων.
Μέχρι 31.12.2010, η Βραχιά μαζί με τα Κύμινα και τα Ν. Μάλγαρα αποτελούσαν το Δήμο Αξιού.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (κοινότητα Βραχιάς, τηλ. 2391 031 408, 2391 031 644), Νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο.
Τα Διαβατά βρίσκονται σε απόσταση 9 χιλιομέτρων βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Επί Τουρκοκρατίας ονομάζονταν Δουδουλάρ και ήταν τσιφλίκι του Σκεντέρ πασά. Η ονομασία του προήλθε από κάποια όμορφη μουσουλμάνα που αποκαλούνταν «Ντουντού». Μετονομάστηκε σε Διαβατά το 1927, λόγω της θέσης του που το καθιστά συγκοινωνιακό κόμβο.
Μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 εγκαταστάθηκαν στα Διαβατά Έλληνες από τη Μικρά Ασία (Ιωνία) καθώς και αρμενόφωνοι Πόντιοι από τον Καύκασο.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (Σπ. Παναγιώτου 2, τηλ. 2310 788 630, 2310 788 632) ΚΑΠΗ (Αγ. Γεωργίου & Σπ. Παναγιώτου 2, τηλ. 2310 782 709) και 6 Νηπιαγωγεία (1ο, 2ο, 3ο ολοήμερο, 4ο, 5ο, και 6ο), τρία ολοήμερα Δημοτικά (1ο, 2ο και 3ο) & ένα Γυμνάσιο(το 2ο).
Επίσης, λειτουργεί γραφείο του ΟΑΕΔ Ιωνίας (Λ. Ιασωνίδου 21, τηλ. 2310-782.374, e-mail: kpaionthe@oaed.gr) καθώς και Κέντρο Υγείας.

Το Καλοχώρι βρίσκεται σε απόσταση 8 χιλιομέτρων δυτικά της Θεσσαλονίκης. Είναι κτισμένο στην ανατολική όχθη του δέλτα του Γαλλικού, στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Βόρεια της κωμόπολης, σε μικρή απόσταση, βρίσκεται η Βιομηχανική Περιοχή Καλοχωρίου.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (Πλατεία Δημοκρατίας 1, τηλ. 2310 751 108, 2310 752 222) ΚΑΠΗ (Πλατεία Δημοκρατίας 1, τηλ. 2310 754 146) ενώ λειτουργούν 2 Νηπιαγωγεία (1ο και 2ο ολοήμερο), 2 Δημοτικά (1ο και 2ο Ολοήμερο), ένα Γυμνάσιο(3ο Γυμνάσιο ΔΔ) και ένα Λύκειο (3ο ΓΕΛ).
Η παλαιότερη ονομασία του ήταν Κασκάρκα και οφείλεται στις πολλές χήνες που διαβιούσαν στη βαλτώδη περιοχή του συμπλέγματος δέλτα των ποταμών Γαλλικού και Αξιού. Μετά το 1922 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από την Ανατολική και Βόρεια Θράκη.

Η Γιοντζίδα, τα σημερινά Κύμινα, ήταν ένα από τα 37 χωριά του κάμπου της Θεσσαλονίκης που υπάγονταν στην Επιτροπή Καμπανίας με έδρα την τότε Κουλιακιά (Χαλάστρα). Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Χριστιανοί σκηνίτες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν γύρω στα μέσα του 15ου αιώνα, με εντολή του σουλτάνου, για να εκτρέφουν άλογα εκλεκτής ράτσας για τις ανάγκες του ιππικού.
Για το λόγο αυτό αρχικά το χωριό ονομάσθηκε Τσαντίρκιοϊ (χωριό τσαντιριών, σκηνών). Η κυριότερη τροφή ήταν το τριφύλλι, που στα τούρκικα ονομάζεται yonca (γιόντζα). Από εδώ και το νέο χωριό ονομάστηκε Γιοντζίδα ή Γιοτζιλάρ (χωριό του τριφυλλιού). Γύρω στα 1750 η Γιοντζίδα είχε 110 σπίτια. Το 1780 είχε 118 οικογένειες, οι οποίες το 1885 έγιναν 150. Στην απογραφή του 1905 οι κάτοικοι έφταναν τους 780.
Το 1926 έγινε η μετονομασία σε Κύμινα. Η ονομασία αυτή προσδόθηκε στον οικισμό, παρά την πρόταση πολλών κατοίκων του να δοθεί η ονομασία «Τριφύλλι». Την ονομασία «Κύμινα» εισηγήθηκε στην Επιτροπεία Τοπωνυμιών Ελλάδος, ο δάσκαλος και γραμματέας της Κοινότητας Γιουντζίδας Γεώργιος Συμβουλίδης καταγόμενος από τα ΒΔ της Μ. Ασίας, κοντά στον Εύξεινο Πόντο.
Ο Γεώργιος Συμβουλίδης προέβαλλε τον αυθαίρετο και αναπόδεικτο ισχυρισμό ότι οι πρώτοι κάτοικοι καταγόταν από την περιοχή του όρους «Κυμινάς» όπου υπήρχε ονομαστό μοναστήρι στο οποίο φοίτησε ο Νικηφόρος Φωκάς προτού ανέλθει στον αυτοκρατορικό θρόνο του Βυζαντίου.
Τα Κύμινα μαζί με τα Ν. Μάλγαρα και τη Βραχιά αποτελούσαν (μέχρι την έναρξη του προγράμματος «Καλλικράτης») το Δήμο Αξιού και ως το παλαιότερο και μεγαλύτερο χωριό, ήταν η έδρα του Δήμου.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (Δημαρχείο Κυμίνων, τηλ. 2391 330018, 2391 330022) ΚΑΠΗ (τηλ. 23910 41980) καθώς και δύο Νηπιαγωγεία (1ο και 2ο ολοήμερο), δύο Δημοτικά σχολεία (1ο και 2ο Ολοήμερο), ένα Γυμνάσιο και ένα Γενικό Λύκειο.

Η Νέα Μαγνησία βρίσκεται 10 χιλιόμετρα δυτικά της Θεσσαλονίκης. Η Νέα Μαγνησία έχει δύο ενορίες, του Αγίου Αθανασίου (παλαιότερη) και του Αγίου Παντελεήμονα (νεότερη, λόγω του ότι χτίστηκε από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες την δεκαετία του 1950).
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (25ης Μαρτίου 24, τηλ. 2310 783 555, 2310 783 930) ΚΑΠΗ (Βασ. Σοφίας 17, τηλ. 2310 784 626) καθώς και δύο Νηπιαγωγεία (1ο ολοήμερο και 2ο), ένα Δημοτικό (1ο Ολοήμερο) και ένα Λύκειο (2ο ΓΕΛ). Λειτουργεί επίσης το ΙΚΑΙωνίας (Βασ. Γεωργίου 27, τηλ. 2310-782404, e-mail: ypok505@otenet.gr) και η ΔΟΥ Ιωνίας (Β. Γεωργίου 10 Νέα Μαγνησία, τηλ. 2313334041). Εκεί στεγάζεται, επίσης, το Αστυνομικό Τμήμα Ιωνίας – Καλλιθέας (Ιατρ. Μηνά Παπαδοπούλου 27, τηλ. 2310-781000).
Σημαντικό μέρος του πληθυσμού κατάγεται από τη Μικρά Ασία, κυρίως από τη Μαγνησία, της περιοχής Ιωνίας (και γι’ αυτό την δεκαετία του 1990 μαζί με τα Διαβατά ονομάστηκαν Ιωνία, καθώς ενώθηκαν οικιστικά και διοικητικά η Νέα Μαγνησία και τα Διαβατά) και επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Αραπλί.
Υπάρχουν στην περιοχή πολλές υπηρεσίες, τράπεζες καθώς επίσης πολλές επιχειρήσεις, όπως εργοστάσια και βιοτεχνίες που δραστηριοπούνται στην Νέα Μαγνησία.

Τα Νέα Μάλγαρα βρίσκεται σε απόσταση 25 χλμ. δυτικά της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στη δυτική όχθη του Αξιού και στην ανατολική όχθη του Λουδία. Τα Νέα Μάλγαρα είναι ενωμένα οικιστικά με τα Κύμινα. Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1909 με την ονομασία Κοκμούς. Το 1913 με την απελευθέρωση της Μακεδονίας και τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων, αλλά και αργότερα με τη Συνθήκη της Λωζάννης εγκαταστάθηκαν στο χωριό πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη (κυρίως Μάλγαρα).
Τα Νέα Μάλγαρα βρίσκονται σε μικρή απόσταση από το δέλτα του Αξιού και το Εθνικό Πάρκο Αλιάκμονα – Αξιού. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια ρυζιού και μυδιών. Κάθε Σεπτέμβρη πραγματοποιείται η «Γιορτή Ρυζιού». Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (28ης Οκτωμβρίου 1, τηλ. 2391 042 000), ΚΑΠΗ (28ης Οκτωβρίου 1, τηλ. 2391 042 995), δύο Νηπιαγωγεία (1ο και 2ο ολοήμερο) και ένα ολοήμερο Δημοτικό.

Η Σίνδος βρίσκεται σε απόσταση 14 χιλιομέτρων δυτικά της Θεσσαλονίκης και σε απόσταση 2 χιλιομέτρων δυτικά του ποταμού Γαλλικού. Είναι η έδρα του Δήμου Δέλτα και εκεί βρίσκονται το Δημαρχείο και οι κεντρικές διοικητικές υπηρεσίες του Δήμου. Βόρεια της Σίνδου και σε μικρή απόσταση, βρίσκεται η Βιομηχανική Περιοχή (ΒΙ.ΠΕ.) Θεσσαλονίκης, μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές ζώνες της Ελλάδος.
Εκεί βρίσκονται, επίσης, οι εγκαταστάσεις του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (Πλ. Δημοκρατίας, τηλ. 2313 300 500, 586 842), Δημαρχείο (Νικ. Πλαστήρα 13, τηλ. 2313 300 500), ΚΑΠΗ (Μ. Αλεξάνδρου 58α, τηλ. 2310 796 868), 5 Νηπιαγωγεία (1ο, 3ο, 5ο & 2ο και 4ο ολοήμερο), 4 Δημοτικά σχολεία (1ο, 2ο, 3ο ολοήμερα και 4ο) καιθώς και το 1ο Γυμνάσιο – Λύκειο και το 1ο ΕΠΑΛ. Εκεί εδρεύει το Αστυνομικό Τμήμα Σίνδου (Π. Γρηγορίου Ε΄ 1β, τηλ. 2310-569410), το Τμήμα Ασφαλείας Εχεδώρου (Π. Γρηγορίου Ε’ 1, τηλ. 2310-569407), το ΚΕΠ (Βενιζέλου Ελευθέριου 6Α, τηλ. 2313-305901).
Στη Σίνδο εδρεύει το Ιατροκοινωνικό Κέντρο και το Κοινωνικό Φαρμακείο (Χρυσοστόμου Σμύρνης 43- Ξύλινο, τηλ. 2310-799697) και το Κοινωνικό Παντοπωλείο.
Στην έδρα του Δήμου βρίσκεται και η Δημοτική Κοινωνική Επιχείρηση Δήμου Δέλτα – ΔΗΚΕΔΗΔ (Οδός 3, Οικ. Τετρ. 11, ΒΙΠΕΘ, ΤΚ 57022, τηλ. 2310795130) και ο Κοινωνικός Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Δέλτα – ΚΠΟΔΔ (ΟΧΙ 34, τηλ. 2310-797175).
Επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Τεκελή, ενώ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία.

Η Χαλάστρα βρίσκεται 20 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Θεσσαλονίκης. Συνορεύει με τον Αξιό ποταμό που εκβάλει στο δέλτα του το οποίο προστατεύεται από την συνθήκη Ramsar. Το συγκεκριμένο δέλτα ποικίλει από την πλούσια πανίδα και χλωρίδα και από τα σπάνια αποδημητικά πουλιά. Ο κάμπος της ευρύτερης περιοχής συγκαταλέγεται από τους μεγαλύτερους σε παραγωγή ρυζιού στην Ευρώπη. Επίσης ένα σημαντικό κομμάτι είναι και η αλιεία με πλούσια παραγωγή εξαγωγής (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία) μυδιού.
Διαθέτει Δημοτικό Κατάστημα (Πλατεία Δημαρχείου, τηλ. 2313 301945, 2310 792244 εσωτ. 118, 2310 792343, φαξ 2313 301938), ΚΕΠ (Πλατεία Δημαρχείου, τηλ. 2313 337720, 2313 337722), ΚΑΠΗ (Δημοκρατίας 20, τηλ. 2310 793828) 3 Νηπιαγωγεία (1ο και 2ο ολοήμερα και 3ο), 3 Δημοτικά (1ο, 2ο και 3ο ολοήμερα), 1 Γυμνάσιο, 1 Γενικό Λύκειοκαι το 1ο ΕΠΑΛ. Επίσης, λειτουργεί το Αστυνομικό Τμήμα Χαλάστρας (Ελ. Βενιζέλου 1, τηλ. 2310 792211), το Κέντρο Υγείας Χαλάστρας (Μ. Αλεξάνδρου – Πλ. Ελευθερίας, τηλ. 2310-793222, 2313-313700, 714) και ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Λουδία – Αξιού – Αλιάκμονα (τηλ. 2310-794811, info@axiosdelta.gr).
Την περιοχή κατοικούσαν κατά τη Νεολιθική περίοδο Πελασγικά φύλα, και συγκεκριμένα οι Μύγδονες, που έδωσαν και το όνομά τους στην περιοχή. Η Xαλάστρα ή Χαλαίστρα μνημονεύεται από αρχαιοτάτους χρόνους από φιλόσοφους και ιστορικούς όπως ο Στράβων, ο Ηρόδοτος, ο Πλούταρχος και ο ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος
. Ο Αξιός, ο πλέον σημαντικός ποταμός στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης, με τις συνεχείς πλημμύρες δημιούργησε προβλήματα στους κατοίκους της Χαλάστρας κατά τους πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας και ανάγκαζε τους κατοίκους της αλλάζουν συχνά τον τόπο διαμονής.
Στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα 1906 – 1912 η προσφορά της Κουλακιάς (Χαλάστρας) είναι τεράστια που το συναντάμε στο βιβλίο της Πηνελόπης Δέλτα, «Τα μυστικά του βάλτου». Αξιομνημόνευτη είναι η βοήθεια της Χαλάστρας στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης όταν ο ελληνικός στρατός με τον διάδοχο Κωνσταντίνο έφτασε στον ποταμό Αξιό αλλά επειδή δεν υπήρχε γέφυρα και υπό την πίεση των βουλγάρικων στρατευμάτων που για ευνόητους λόγους ήθελαν να μπουν πρώτοι στην Θεσσαλονίκη.
Καταλυτική ήταν η προσφορά των κάτοικων της Χαλάστρας που δημιούργησαν πλωτή γέφυρα για να προλάβει ο ελληνικός στρατός τα Βουλγαρικά στρατεύματα έτσι ώστε να γιορτάζουμε 26 Οκτώβριου 1912 την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και της Χαλάστρας 22 Οκτωβρίου 1912.
Η ονομασία Χαλάστρα είναι τόσο παλιά όσο και η αρχαία Μυγδονία άλλες ονομασίες που δόθηκαν σε αυτήν είναι Καστρίων, Κουλιακιά και Πύργος. Η ονομασία Καστρίων δόθηκε κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας λόγω της ύπαρξης κάποιου φρουρίου ή πύργου, οπότε αναφέρεται και ως Χαλάστρα.
Βέβαια στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν γνωστή ως Κουλακιά από το τουρκικό (κουλέ) που σημαίνει πύργος. Η ευρύτερη περιοχή γύρω από την Χαλάστρα μαζί με την Χαλάστρα ονομάζεται Καμπανία. Η λέξη Καμπανία αντλείται από την λατινική λέξη Campania το οποίο σημαίνει πεδιάδα.

Ο Δήμος Δέλτα είναι μία από τις πιο ιδιόμορφες περιοχές του Νομού Θεσσαλονίκης με έντονα φυσικά χαρακτηριστικά αλλά και υψηλή εκβιομηχάνιση.
Ο Δήμος πήρε το όνομά του από τα μοναδικής ομορφιάς δέλτα των ποταμών Γαλλικού, Αξιού και Λουδία που βρίσκονται στην επικράτειά του και δίνει πολλές ευκαιρίες για εξορμήσεις στη φύση, θρησκευτικό τουρισμό και αναζήτηση ιστοριών της πορείας της Μακεδονίας στο χρόνο, από την αρχαιότητα, την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα μέχρι και σήμερα.
Σε πολλές περιοχές του Δήμου μπορεί κανείς να εντοπίσει κτήρια κτισμένα τον 19ο αιώνα, εκκλησίες με πολύτιμα κειμήλια και απαράμιλλης ομορφιάς φυσικά τοπία. Στη Λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου θα απολαύσετε την ροζ σαγήνη των φλαμίγκο ενώ στο Δέλτα του Γαλλικού βρίσκει καταφύγιο ο νεροβούβαλος.
Στη Χαλάστρα βρίσκεται άλλωστε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα καθώς και το κέντρο πληροφόρησης για το Δέλτα Αξιού και οι επισκέπτες της προστατευόμενης περιοχής μπορούν να ξεκινήσουν από εκεί την επίσκεψή τους, προκειμένου να προμηθευτούν ενημερωτικό υλικό και οικοτουριστικούς χάρτες με προτεινόμενες διαδρομές. Στην παραλία της Χαλάστρας θα παρακολουθήσει κανείς τη διαδικασία της συλλογής μυδιών στους ξύλινους, γραφικούς οικίσκους των μυδοκαλλιεργητών.
Στα Κύμινα σύντομα θα είναι επισκέψιμο το Μουσείο Αλιείας το οποίο διαχειρίζεται ο τοπικός αλιευτικός και μυδοτροφικός συνεταιρισμός «Ο Ποσειδών».

Σημεία ιστορικού ενδιαφέροντος
Κομβικής σημασίας κτήριο στη Σίνδο είναι αυτό του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού.
Σε αυτό έγιναν οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις και αναγγέλθηκε η παράδοση της Θεσσαλονίκης κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, στις 26 Οκτωβρίου 1912.
Εάν βρεθείτε στη Σίνδο αξίζει να περάσετε και από το Παλιό Δημοτικό Σχολείο. Χτισμένο το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, η αρχιτεκτονική του έχει επηρεαστεί από τα καλλιτεχνικά κινήματα της εποχής ενώ σύντομα αναμένεται η αναστήλωσή του ώστε να χρησιμοποιηθεί ως Δημαρχείο του μεγάλου και ενιαίου Δήμου Δέλτα.
Στη Χαλάστρα μπορεί κανείς να δει το σημείο όπου οι κάτοικοι της περιοχής έστησαν δύο αυτοσχέδιες γέφυρες από πλάβες (ιδιαίτερος τύπος βάρκας) προκειμένου ο Ελληνικός Στρατός να περάσει και να απελευθερώσει τη Θεσσαλονίκη.

Λαογραφικό Μουσείο Καλοχωρίου
Το Λαογραφικό Μουσείο Καλοχωρίου βρίσκεται στην πλατεία του χωριού, στο κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου, όπου σήμερα στεγάζεται η βιβλιοθήκη.
Περιλαμβάνει εκθέματα από την καθημερινή ζωή στο χωριό κατά τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε στην ουσία δημιουργήθηκε ο οικισμός από τους πληθυσμούς που εγκαταστάθηκαν εδώ με την ανταλλαγή των πληθυσμών, μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Στο μουσείο θα δει κανείς αγροτικά εργαλεία, προικιά και έπιπλα της εποχής, αντικείμενα της καθημερινότητας του νοικοκυριού, καθώς και ιδιαίτερα αντικείμενα όπως ο αργαλείος (ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή, 10:000-14:00 & 17:00-20:00, τηλ. 2310 755 483).

Θρησκευτικά Μνημεία
Στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σίνδου εκτίθεται ένα ιδιαίτερης συναισθηματικής, θρησκευτικής και αισθητικής αξίας κειμήλιο. Πρόκειται για τον Επιτάφιο που διασώθηκε από τους πρόσφυγες μετά τη μικρασιατική καταστροφή και αποτελεί σημαντικό μνημείο της ξυλόγλυπτης ορθόδοξης τέχνης.
Φιλοτεχνήθηκε από εξειδικευμένους τεχνίτες στα Ιεροσόλυμα μετά από ειδική παραγγελία της Πολυξένης Σουκιούρογλου, η οποία τον μετέφερε με προσωπική της μέριμνα από την Ιερουσαλήμ και τον παρέδωσε στην ορθόδοξη εκκλησία της ελληνικής παροικίας στα Άδανα της Κιλικίας.
Ο πρόεδρος της Δημογεροντίας της ελληνικής παροικίας των Αδάνων, και σύζυγος της Πολυξένης, Λεόντιος (Χατζή Ασλάν) Σουκιούρογλου το 1924 εφαρμόζοντας τις διαταγές ανταλλαγής πληθυσμών μερίμνησε για την ομαλή μετανάστευση των Ελλήνων προσφύγων στην Ελλάδα και παρέδωσε τα ακίνητα στις τοπικές τουρκικές αρχές.
Ο πρόεδρος της εκκλησιαστικής επιτροπής του Ιερού Ναού των Αδάνων Ιωάννης Λεόντιος Σουκιούρογλου, γιος της Πολυξένης, μερίμνησε ώστε όλα τα ιερά σκεύη και ο Επιτάφιος να συσκευαστούν και να αποσταλούν στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών το 1924.
Μετά την εγκατάσταση πολλών προσφύγων από τα Άδανα στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, ο Ιωάννης Λ. Σουκιούρογλου πέτυχε με ενέργειες προς την Αρχιεπισκοπή να αποσταλεί ο Επιτάφιος στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Σίνδου, όπου και φυλάσσεται μέχρι σήμερα, εκπληρώνοντας την επιθυμία της δωρήτριας μητέρας του Πολυξένης (Κεσσόπουλος, 2016).
Στην περιοχή Σαμλή της Νέας Μαγνησίας βρίσκεται η Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου Παναγίας Γοργοεπηκόου. Εκεί φυλάσσεται η θαυματουργή Εικόνα της Παναγίας Γοργοεπηκόου του 1913 από το Άγιον Όρος, ρωσικής προέλευσης (Ιερά Μητρόπολη Νεάπολεως - Σταυρουπόλεως, n.d.).
Στα Διαβατά αξίζει κανείς να επισκεφθεί τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου που χρονολογείται από τον 19ο αιώνα και η Βουλγαρική Εξαρχία προσπάθησε να προσαρτήσει τοποθετώντας μάλιστα και σχετική πινακίδα στη Βουλγαρική γλώσσα στην είσοδο. Σύμφωνα με ντοκουμέντα που εκτίθενται στον ναό, οι προσπάθειες αυτές γνώρισαν την έντονη αντίδραση των κατοίκων της περιοχής. Ο παλαιός ναός βρίσκεται δίπλα στον νέο Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων και Αγίου Δημητρίου και είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής.
Στη Χαλάστρα το ενδιαφέρον των επισκεπτών στρέφεται στον Ι. Ν. Αγίου Δημητρίου, στην αγροτική περιοχή Τσαλίκοβο, ο οποίος διαθέτει κρύπτη η οποία κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα έγινε η πυριτιδαποθήκη των Μακεδονομάχων.
Στο κέντρο της Χαλάστρας βρίσκεται και ο Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου με εξαιρετικά ενδιαφέροντα ιστορικά και χριστιανικά κειμήλια καθώς και εικόνες της Αγιογραφικής Σχολής της Χαλάστρας.
Στο Ανατολικό, ο Ιερός Κοιμητηριακός Ναός του Αγίου Γεωργίου χτίστηκε το 1886 και επίσης ελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών της περιοχής ενώ στη Βραχιά βρίσκεται ο Ι.Ν Αγίου Δημητρίου χτισμένος στις αρχές του 19ου αιώνα.

Σημεία Περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος και Αγροτουρισμός
Ο χαρακτήρας της περιοχής σηματοδοτείται από την έντονη παρουσία νερού, μιας και ο Δήμος Δέλτα βρίσκεται ανάμεσα στα Δέλτα των ποταμών Λουδία, Γαλλικού και Αξιού
. Στο Κέντρο Πληροφόρησης Εθνικού Πάρκου Δέλτα στη Χαλάστρα λειτουργεί ενημερωτική έκθεση, η οποία προσφέρει στον επισκέπτη μέσα από εύληπτα κείμενα, πλούσιο φωτογραφικό υλικό, κινούμενες εικόνες, ταινίες και διαδραστικές εφαρμογές τη δυνατότητα να γνωρίσει το μεγάλο πλούτο του Εθνικού Πάρκου και να αντιληφθεί τις υπηρεσίες και το οφέλη που προσφέρει στον άνθρωπο.
Το Κέντρο Πληροφόρησης διαθέτει επίσης αίθουσα προβολών, ενώ στο νέο κτίριο που βρίσκεται παραπλεύρως του λειτουργεί βιβλιοθήκη, από την οποία οι ενδιαφερόμενοι –μαθητές, ερευνητές, επισκέπτες- μπορούν να δανειστούν βιβλία που έχουν ως θέμα το περιβάλλον και την προστατευόμενη περιοχή Δέλτα Αξιού (Φορέας Διαχείρισης Δέλτα, n.d.).
Οι εκβολές του Γαλλικού ποταμού και η λιμνοθάλασσα του Καλοχωρίου, περιοχές του Εθνικού Πάρκου, φημίζονται για τα σπάνια είδη πουλιών που φιλοξενούν. Ακόμη και με γυμνό μάτι μπορεί κανείς να παρατηρήσει μεγάλους πληθυσμούς υδρόβιων, παρυδάτιων και αρπακτικών πουλιών να τρέφονται και να ξεκουράζονται. Ο φορέας διαχείρισης διοργανώνει περιπατητικές διαδρομές στην περιοχή. Στην παραλία Χαλάστρας – Κυμίνων μπορεί κανείς να επισκεφτεί τους ξύλινους οικίσκους των αλιέων και μυδοκαλλιεργητών και να ζήσει από κοντά την εμπειρία του παραδοσιακού αυτού επαγγέλματος.
Στο Ανατολικό μπορεί κανείς να προμηθευτεί παραδοσιακά, χειροποίητα, τοπικά προϊόντα όπως τραχανάς, χυλοπίτες, κουλουράκια, γλυκά κουταλιού και μαρμελάδες από το πρατήριο του αγροτικού συνεταιρισμού γυναικών «Η Βαλμάδα» (Γυναικείος Αγροτικός Συνεταιρισμός Ανατολικού, n.d.).

Φάρος Δέλτα Αξιού
Ο Ραδιοφάρος, στο κατώτατο ανατολικό άκρο της εκβολής του ποταμού, σηματοδοτεί το πέρασμα από τον όρμο της Θεσσαλονίκης στα ανοιχτά του Θερμαϊκού Κόλπου. Εδώ βρίσκεται και το πιο στενό σημείο του Θερμαϊκού κόλπου, μεταξύ των ακρωτηρίων Βαρδάρης και Μεγάλο Έμβολο, στο Αγγελοχώρι, που απέχουν μόλις 5,5 χλμ.
Ο φάρος αυτός κατασκευάστηκε το 1960 από τον Οργανισμό της Ελευθέρας Ζώνης και Λιμένα Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο ενός μεγάλου σχεδίου αποκατάστασης και εκσυγχρονισμού των εγκαταστάσεών του.
Ο Ραδιοφάρος στο Δέλτα του Αξιού, με φωτοβολία επτά ναυτικών μιλίων, αντικατέστησε το 1960 τα μικρότερα πλωτά «φαναράκια» που οδηγούσαν μέχρι τότε τους ναυτικούς σε ασφαλές επίνειο. Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς φάρους για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Βόρεια Ελλάδα.
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 οι φαροφύλακες ζούσαν στον φάρο του Αξιού με τις οικογένειές τους, αφού η τεχνολογία της εποχής δεν τους επέτρεπε να απουσιάζουν. Ωστόσο, καθώς πλέον η λειτουργία του Φάρου έχει αυτοματοποιηθεί, δεν είναι απαραίτητη η τακτική παρουσία φαροφύλακα με αποτέλεσμα να μην συντηρείται ο δρόμος –στην ουσία μία στενή λωρίδα γης μέσα στη θάλασσα- και η πρόσβαση πλέον είναι δυνατή μόνο με σκάφος.

www.dimosdelta.gr