Οι αρχαίοι δρόμοι της πρωτεύουσας της Ιορδανίας, Αμμάν, κρύβουν ένα υπέροχο μυστικό: ένα ιδιαίτερο βιβλιοπωλείο το οποίο παραμένει ανοιχτό 24 ώρες καθημερινά, επτά μέρες την εβδομάδα.

Το al-Maa Bookstore ανήκει στον Hamzeh AlMaaytah, έναν βιβλιοπώλη τέταρτης γενιάς.
Άνοιξε τις πόρτες του για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1890 στην Ιερουσαλήμ ως ένα από τα τρία βιβλιοπωλεία του συγγραφέα Αl-Jahith με το όνομα "Al-Jahith's Treasury". Ο τότε ιδιοκτήτης ήταν ο παππούς του Hamzeh. Το 1948 το βιβλιοπωλείο μεταφέρθηκε στο Αμμάν και τη λειτουργία του ανέλαβε ο πατέρας του Hamzeh, Mamduh AlMaaytah.

«Κάθε μέρα γυρνούσα στο μαγαζί και έβρισκα τον πατέρα μου αποκοιμισμένο με ένα βιβλίο στα χέρια του. Ήταν σαν να είχε διαγώνισμα κάθε μέρα. Αγαπούσε υπερβολικά πολύ τα βιβλία» αναφέρει στο CNNi ο Hamzeh.

Το al-Maa

Σήμερα, ο θησαυρός του συγγραφέα al-Jahith είναι διάσπαρτος σε διαφορετικά βιβλιοπωλεία που ανήκουν στα αδέρφια AlMaaytah. Αυτό του Hamzeh βρίσκεται στο Roman Nymphaeum του Αμμάν, το οποίο είναι και η αρχική τοποθεσία του.
Το 2016 ο Hamzeh αποφάσισε να φύγει από την οικογενειακή επιχείρηση και μετονόμασε το βιβλιοπωλείο σε “al-Maa” -που σημαίνει «νερό»- ώστε να εκφράσει καλύτερα τη φιλοσοφία του: Τα βιβλία είναι ζωτικής σημασίας. Όπως το νερό είναι απαραίτητο για τη ζωή έτσι και αυτά. Και γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να είναι το ίδιο προσιτά».
Ο Hamzeh λόγω της φιλοσοφίας του δεν έχει κοστολογήσει κανένα βιβλίο. Όταν ένας πελάτης ενδιαφέρεται για αγορά του λέει «Πάρε ένα βιβλίο και διάβασέ το. Πλήρωσε όσα επιθυμείς».

«Έπαψα να αντιμετωπίζω τα βιβλία ως μία εμπορική επιχείρηση διότι είναι πολλά περισσότερα από ένα απλό εμπόρευμα. Ο στόχος και φιλοσοφία μου είναι να γίνουν τα βιβλία διαθέσιμα σε όλους, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πως πρέπει να τα δίνω δωρεάν».
Μπορεί για κάποιους τα χιλιάδες βιβλία που βρίσκονται στο al-Maa να μοιάζουν φθαρμένα και αρκετά παλιά αλλά για τον Hamzeh η φυσική κατάσταση του θησαυρού του τον αφήνει αδιάφορο.
«Είναι ένα second-hand βιβλιοπωλείο με όλη τη σημασία της λέξης» δηλώνει ο Alan Elbaum στο CNNi, ο οποίος ανακάλυψε το μέρος όταν σπούδαζε Αραβικά στην Ιορδανία.
«Σε ό,τι κατάσταση κι αν βρίσκεται το βιβλίο, ακόμη κι αν αποτελεί δείγμα βιβλίου, ο Hamzeh το βάζει σε ένα ειδικό κουτί επειδή πιστεύει πως σε εκατό χρόνια από τώρα ίσως το χρειαστεί κάποιος».

Μία σπηλιά βιβλίων

Η «σπηλιά βιβλίων» του al-Maa είναι άκρως εντυπωσιακή.
«Έμοιαζε να προέρχεται από μία εντελώς διαφορετική εποχή, αλλά ο Al-Maaytah με καλωσόρισε και με περίσσια ευγλωττία μου μίλησε στα αραβικά. Κατά κάποιο τρόπο η χημεία υπάρχει από την πρώτη στιγμή. Σε καλωσορίζει με μεγάλη χαρά και νιώθει πραγματικά ευτυχισμένος που βρίσκεσαι εκεί. Όποιος κι αν είσαι», μεταφέρει ο δημοσιογράφος του CNNi
«Είναι ένας από τους αυθεντικότερους και δημιουργικότερους ανθρώπους που έχω γνωρίσει και είναι σχεδόν αυτοδίδακτος».
Ο Hamzeh προσφέρει σε κάθε επισκέπτη τσάι και ξεκινά συζήτηση για ποίηση και για λογοτεχνία.
«Αυτό είναι ένα σπίτι για ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες και με διαφορετικές απόψεις. Και αποτελεί ένα εκπληκτικό σημείο συνάντησης. Υπάρχει αποδοχή για όλες τις απόψεις και ιδέες» δηλώνει.
Βεβαίως, το πάθος του δεν περιορίζεται στον δικό του χώρο.
Τα τελευταία 17 χρόνια έχει πειραματιστεί με διάφορους τρόπους προώθησης της ανάγνωσης. Έχει οργανώσει εφτά επιτυχημένες εκθέσεις βιβλίου σε διαφορετικές πόλεις και πανεπιστήμια της Ιορδανίας. Ελπίζει να καταφέρει να αναπτύξει δραστηριότητα και σε στρατόπεδα προσφύγων.

Ένας λαβύρινθος λογοτεχνίας

Τα περισσότερα βιβλία του καταστήματος είναι απλωμένα στο πεζοδρόμιο. Κάποια όμως είναι καλά φυλαγμένα.
Στους εσωτερικούς χώρους ο Hamzeh φυλά τα πιο πολύτιμα έργα. Οικογενειακά κειμήλια, σπάνια βιβλία και χειρόγραφα.

Ο Elbaum δηλώνει: «Το μαγαζί μπορείς να το πετύχεις σε διάφορες φάσεις. Εάν έχει καλό καιρό, ο κόσμος κάθεται έξω. Κάποιες φορές μοιάζει με λαβύρινθο. Άλλοτε πάλι διοργανώνονται μουσικές συναυλίες ή βραδιές ποίησης».
Υπάρχουν μερικά βιβλία που ο συγκεκριμένος βιβλιοπώλης αρνείται να θέσει προς πώληση καθώς ενθαρρύνουν το μίσος. Όπως για παράδειγμα αυτά που έχουν να κάνουν με συνομωσίες ή τον αντισημιτισμό.
Τον περασμένο χρόνο η οικονομική δυσχέρεια και τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε ο Hamzeh τον γονάτισαν και μαζί και το βιβλιοπωλείο του που έφτασε κοντά στο κλείσιμο.
«Ένιωσα μεγάλη θλίψη για πολλές εβδομάδες. Είναι πραγματικά ένα από τα αγαπημένα μου μέρη στον κόσμο. Ένα τέτοιο μέρος στη Μέση Ανατολή δε γίνεται να μην υπάρχει» λέει ο Elbaum.
Σκεπτόμενος πως υπάρχουν κι άλλοι που νιώθουν σαν και αυτόν, ξεκίνησε διαδικτυακή καμπάνια για τη συγκέντρωση 15.000 δολαρίων. Τον Απρίλιο του 2017 κατάφερε να συγκεντρώσει $18.000 από δωρεές φοιτητών, μαθητών και τουριστών. Μερικοί δεν είχαν καν επισκεφθεί το κατάστημα.

Ο Hamzeh στοχεύει να χρησιμοποιήσει αυτό το ποσό για να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερους ν' αγαπήσουν τα βιβλία και να προωθήσει τη λογοτεχνία στη Μέση Ανατολή. Θέλει επίσης να κάνει εκθέσεις βιβλίου σε φυλακές.
Σύμφωνα με τον Elbaum, τα χρήματα θα χρησιμοποιηθούν επίσης για την ανακαίνιση και την επέκταση του χώρου, έτσι ώστε ο Hamzeh να έχει την άνεση για διοργάνωση εκδηλώσεων, και ίσως για να ανοίξει ένα μουσείο με σπάνια αραβικά βιβλία.
Μέχρι να συμβούν όλα αυτά, ο Hamzeh δηλώνει πως θα συνεχίσει να μάχεται για τα βιβλία.

«Πιστεύω πως όταν κάποιος διαβάζει από μία οθόνη, μετά δεν μπορεί να θυμηθεί την πληροφορία. Αλλά εάν διαβάζει από το χαρτί, δύσκολα ξεχνά», λέει.
«Μπορείτε να φανταστείτε την εξαφάνιση όλης αυτής της γνώσης; Θα ήταν μεγάλο πρόβλημα».