«Να πολεμήσουμε το τέρας που λέγεται Ευρώπη». Από τα λόγια του επικεφαλής του ολλανδικού Κόμματος της Ελευθερίας, του Γκέερτ Βίλντερς, προκύπτει ένας σαφής στόχος: να συγκροτηθεί ένα κοινό μέτωπο που θα ξεπερνά τις ιδεολογικές, ιστορικές και πολιτιστικές διαφορές των κομμάτων που το απαρτίζουν και θα πολεμά την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Πράγματι, στα μέσα Νοεμβρίου ανακοινώθηκε ένα σχέδιο για ένα τέτοιο μέτωπο, που ως κεντρικό του πυρήνα έχει τον άξονα της ολλανδικής ακροδεξιάς με το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν.

Τους ονομάζουν λαϊκιστές. Όπως γράφει όμως η Μαρία Σερένα Νατάλε στην Κοριέρε ντέλα Σέρα, η ετικέτα αυτή δεν αποδίδει την ιδιαιτερότητα αυτού του φαινομένου: άνθρωποι που τάσσονται εναντίον της Ευρώπης επιχειρούν να της επιβάλουν την παρουσία τους προκειμένου να τη διαλύσουν! Βασισμένος στο λατινοαμερικάνικο μοντέλο του 20ού αιώνα, ο λαϊκισμός αυτός αντλεί τη δύναμή του από τη δημαγωγική αντιπαράθεση ανάμεσα στο λαό και τις ελίτ. Στα αντιευρωπαϊκά κινήματα που ετοιμάζουν την έφοδό τους στις Βρυξέλλες, η παλιά αυτή τακτική αναμιγνύεται με μια ρητορική εναντίον των μεταναστών που παραπέμπει στην ακροδεξιά. Ο κίνδυνος γίνεται ακόμη μεγαλύτερος από το γεγονός ότι μετά τις ευρωεκλογές του 2014, οι ευρωπαϊκές πολιτικές οικογένειες θα παρουσιάσουν τους δικούς τους υποψηφίους για την προεδρία της Κομισιόν.

Την ίδια ώρα, φουντώνουν στην κεντρική Ευρώπη ξενόφοβα, νεοναζιστικά και αντισημιτικά κινήματα. Το βλέπουμε στην Πολωνία, το βλέπουμε και στην Ουγγαρία, όπου το κόμμα Jobbik, τρίτη δύναμη στο κοινοβούλιο, δεν δίστασε να προσφύγει στο Δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Στρασβούργου προκειμένου να ανασυσταθεί η παραστρατιωτική του πτέρυγα, που απαγορεύτηκε το 2009. Το βλέπουμε επίσης στη Σλοβακία, όπου πριν από λίγες ημέρες κέρδισε τις περιφερειακές εκλογές στη Μπάνσκα Μπιστρίκα ο Μάριαν Κοτλέμπα, πρώην αρχηγός ενός νεοναζιστικού κόμματος. Ο τελευταίος ηγείται σήμερα του «Λαϊκού Κόμματος - Η Σλοβακία μας», τάσσεται εναντίον των ξένων επενδύσεων και ζητά την έξοδο της χώρας από το ΝΑΤΟ.

Στη δυτική Ευρώπη, πολλά κόμματα συμμερίζονται τις αντιευρωπαϊκές θέσεις του VvD του Βίλντερς και του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν. Στη Δανία, τέταρτη δύναμη στο κοινοβούλιο είναι το Λαϊκό Κόμμα, που υπερασπίζεται «τις ελευθερίες και τις εθνικές αξίες». Στο Βέλγιο, το Vlaams Belang εισήγαγε στο καταστατικό του μια κριτική στάση απέναντι στην ΕΕ, «που έχει την τάση να αναμιγνύεται σε ζητήματα που αφορούν τη λαϊκή κυριαρχία». Διαφορετική περίπτωση είναι η ακροδεξιά της Βρετανίας, όπου το Ukip πολεμά εναντίον του ανοίγματος των συνόρων και η English Defense League εναντίον της διάδοσης του ισλάμ. Εδώ πάντως, ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον έχει δεσμευτεί ότι αν κερδίσει τις εκλογές του 2015, θα κάνει δημοψήφισμα με αντικείμενο την έξοδο της χώρας από την ΕΕ.

Η Νορβηγία δεν ανήκει στην ΕΕ, αλλά αποτελεί ένα καλό εργαστήριο της εξομάλυνσης του δεξιού λαϊκισμού. Από τις τελευταίες εκλογές προέκυψε μια συμμαχία ανάμεσα στους συντηρητικούς της πρωθυπουργού Ερνα Σόλμπεργκ και το Κόμμα της Προόδου, της Σιβ Γένσεν. Η τελευταία επαναλαμβάνει διαρκώς τα τελευταία χρόνια ότι ο καλπάζων εξισλαμισμός απειλεί τη νορβηγική πολιτιστική ταυτότητα και αποτέλεσε παράδειγμα για τον μαζικό δολοφόνο Αντερς Μπρέιβικ, ο οποίος υπήρξε στο παρελθόν μέλος του κόμματος. Η απάντηση της Γένσεν σ'εκείνους που χαρακτηρίζουν το κόμμα της λαϊκιστικό αποτυπώνει τη σύγχυση που περιβάλλει αυτούς τους χαρακτηρισμούς: «Δεν είμαστε λαϊκιστές, εκτός εάν αυτό σημαίνει ότι λύνουμε τα προβλήματα του λαού».

Από τη Φινλανδία έρχεται ο ευρωβουλευτής που στις ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 απέσπασε τα πιο υψηλά προσωπικά ποσοστά της χώρας: ο Τίμο Σόινι, αρχηγός των Αληθινών Φινλανδών, που είναι σήμερα αξιωματική αντιπολίτευση.

Για να καταπολεμηθεί η αποχή στις ευρωεκλογές, που αναμένεται να είναι μεγάλη, έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία με τίτλο «Δράση. Αντίδραση. Απόφαση». Όπως λέει ο Μάθιου ΜακΓκρέγκορ, επικεφαλής της προεκλογικής εκστρατείας του Ομπάμα το 2012, το κλειδί είναι ο «εξαμερικανισμός» της ευρωπαϊκής πολιτικής. «Δώστε στους πολίτες ένα σχέδιο με το οποίο να μπορούν να ταυτιστούν, δουλέψτε στο Διαδίκτυο ή πόρτα-πόρτα. Αυτό που νικά τον λαϊκισμό είναι το περιεχόμενο».