Του Φάνη Παπαδάκη

Η ιστορία λέει πως πήρε τ΄ όνομά της από τον Φολέγανδρο, το γιο του Μίνωα, καθώς το νησί υπήρξε αποικία των Κρητικών. Τις περιόδους των Ρωμαίων και του Βυζαντίου συνδυάστηκε με τόπο εξορίας και τους Νεότερους Χρόνους άρχισε να παίρνει τα πάνω της. Η Φολέγανδρος του σήμερα, αποτελεί ένα από τα ομορφότερα κυκλαδίτικα νησιά με φανατικούς επισκέπτες, που δίνουν το «παρών» κάθε χρόνο. Είμαι απ΄ αυτούς. Πριν από μερικές δεκαετίες, που η άθλια ακτοπλοϊκή σύνδεση με την ηπειρωτική Ελλάδα κρατούσε στην απομόνωση πολλά από τα νησιά μας, ιδιαίτερα τα μικρά και απομακρυσμένα, η Φολέγανδρος ακολουθούσε κι εκείνη στωικά τη μοίρα της. Παρέμενε άγνωστη κι αναξιοποίητη, τουλάχιστον τουριστικά. Όταν όμως, εγκαινιάστηκαν τα πρώτα δρομολόγια και πύκνωσαν, η ομορφιά του νησιού «ταξίδεψε» απ΄ άκρου σ΄ άκρο της Ελλάδας και βγήκε εκτός γεωγραφικών ορίων. Γνωστό μου ζευγάρι Γερμανών ζει όλο το χρόνο για τον ένα μήνα των διακοπών που θα κάνει στο νησί. Τους γνώρισα εκεί και τους συναντώ κάθε καλοκαίρι. Κολυμπάμε στις ίδιες μικρές ακρογιαλιές, τρώμε στα ίδια ταβερνάκια, πίνουμε τις ίδιες ποσότητες μπύρας στα μπαρ και κάνουμε την ίδια πάντα συζήτηση. Πώς θα καταφέρουν να «δραπετεύσουν» μια για πάντα απ΄ τον τόπο τους, να αγοράσουν σπίτι στη Φολέγανδρο και να μετακομίσουν εδώ για το υπόλοιπο της ζωής τους… Εν πάση περιπτώσει, το νησί είναι πώρωση και το φαν κλαμπ του διευρύνεται κάθε καλοκαίρι. Η έκταση του είναι περιορισμένη, μόλις 32 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αλλά είναι ζήτημα…ανώτερης δύναμης, η ποικιλομορφία του τοπίου του, που σού κόβει την ανάσα. Επιβλητικοί βράχοι, απόκρημνες ακτές, ασβεστοβαμμένες εκκλησιές στα πιο απίθανα σημεία με το εκτυφλωτικό άσπρο τους να δένει με το βαθύ μπλε του Αιγαίου στον απόλυτο εθνικό συνδυασμό, ξερολιθιές και ανεμόμυλοι, prive ακρογιαλιές και γραφικά μονοπάτια, θαρρείς και ξεπήδησαν από τη φαντασία κάποιου διάσημου ζωγράφου.

Η ειδυλλιακή Χώρα και οι μετρημένοι γραφικοί οικισμοί του νησιού

Δε θα ήταν υπερβολή να πω, πως πρόκειται για μια από τις ομορφότερες κυκλαδίτικες πρωτεύουσες. Χτισμένη αβίαστα πάνω στο φυσικό ανάγλυφο, στο κέντρο περίπου της ανατολικής ακτογραμμής του νησιού, διατηρεί τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική δομή της, με το ενετικό κάστρο να δεσπόζει στην κορφή του λόφου, τα γραφικά σπιτάκια, τα άσπρα αποστειρωμένα, θαρρείς, σοκάκια και τις μικρές, κουκλίστικες πλατείες. Όπως σε κάθε κυκλαδονήσι, έτσι κι εδώ, στην πρωτεύουσα της Φολεγάνδρου, οι εκκλησιές αποτελούν ξεχωριστό κομμάτι στα αξιοθέατα του νησιού. Σ΄ αυτό τον περιορισμένο οικισμό θα συναντήσετε και θα θαυμάσετε τρεις υπέροχους ναούς μέσα στο κάστρο, της Ελεούσας, της Παντάνασσας και της Αγίας Σοφίας, και άλλους τέσσερεις (Αη Νικόλα, Ταξιάρχη, Αγίων Αικατερίνης και Αντωνίου και Παναγιάς) έξω απ΄ αυτό. Ένα ξωκλήσι ακόμη, αυτό του Αγίου Ελευθερίου, στέκει αγέρωχο στην ομώνυμη κορφή. Μια επίσκεψη στην εκκλησία της Παναγιάς με το μαρμάρινο τέμπλο είναι εμπειρία. Δεσπόζει σε ύψωμα και θα φτάσετε εκεί από μονοπάτι.

Λίγο έξω από τη Χώρα, βρίσκεται η Χρυσοσπηλιά. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο φυσικό μνημείο, πλούσιο σε σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο, που αναφέρεται και σε αρχαία κείμενα. Λέγεται πως η είσοδος των εφήβων απ΄ όλη την Ελλάδα σ΄ αυτό το σπήλαιο ήταν κομμάτι της τελετουργικής διαδικασίας της ενηλικίωσής τους. Περιδιαβάζοντας τα σοκάκια της Χώρας, πιάστε κουβέντα με ντόπιες νοικοκυρές, που θα συναντήσετε να σκουπίζουν τα κεφαλόσκαλα των σπιτιών τους. Από τα λόγια τους θα διαπιστώσετε γι άλλη μια φορά, το γονίδιο της φιλοξενίας που κουβαλάει η ελληνική φυλή. Αν και μικρό, όπως είπαμε, σε έκταση, το νησί διαθέτει αρκετές κλίνες για τη φιλοξενία των επισκεπτών του. Ντόπιοι και αθηναίοι επιχειρηματίες φρόντισαν να αναπτύξουν εδώ αρκετές ήπιες τουριστικές μονάδες, που ενισχύουν την ομορφιά του τοπίου, αντί να το πληγώνουν, όπως αλλού... Το πλοίο θα σας αφήσει στον Καραβοστάση, το λιμάνι του νησιού. Εδώ αράζουν τα περισσότερα πλεούμενα με προορισμό τη Φολέγανδρο. Όμορφα κάτασπρα σπιτάκια «στεφανώνουν» τον φιλόξενο όρμο με την όμορφη ακρογιαλιά, απ΄ όπου τα καλοκαίρια φεύγουν εκδρομικά πλοιάρια για το γύρο του νησιού και αφήνουν τους παραθεριστές σε απόμερες παραλίες, όπως είναι το Κάτεργο στη νότια μύτη και ο ’γιος Νικόλας στη δυτική ακτογραμμή. Ο Καραβοστάσης απέχει τρία χιλιόμετρα όλα κι όλα από τη Χώρα, στην οποία θα μεταβείτε κατά πάσαν πιθανότητα με τα πόδια. Δεν είναι μεγάλη διαδρομή, αλλά ανηφορική. Θωρακιστείτε με δύναμη και ξεκινήστε. Το νησί διαθέτει άλλους δύο οικισμούς. Είναι η παραθαλάσσια Αγκάλη μ΄ έναν όρμο όνομα και πράμα (σκέτη αγκαλιά) στα 4,5 χιλιόμετρα δυτικά της Χώρας και η ορεινή ’νω Μεριά, στην ενδοχώρα, στα 5,5 χιλιόμετρα βορειοδυτικά. Εδώ ζουν οι αγρότες του νησιού κι επειδή τα σπιτάκια τους ακολουθούν πιστά το φυσικό ανάγλυφο, πολλοί ξένοι μαγεύτηκαν από το τοπίο κι έφτιαξαν εδώ τις εξοχικές τους κατοικίες. Χωματόδρομος και μονοπάτια θα σας οδηγήσουν στις παραλίες Λιβαδάκι, Αμπέλι, Λυγαριά κι ’η Γιώργης.

Τι θα φάω

Δεν γνωρίζω για σας, προσωπικά όμως, δεν ξεκολλάω από τα ψάρια και τα θαλασσινά. Η παραγωγή εδώ είναι μεγάλη. Επειδή όμως, είναι πιθανό να λαχταρίσετε και λίγο κρεατάκι, σας πληροφορώ ότι στη Φολέγανδρο θα φάτε υπέροχα χειροποίητα ζυμαρικά μαγειρεμένα με κουνέλι, κατσίκι ή κοτόπουλο. Δοκιμάστε επίσης «καλασούνα». Είναι τυρόπιτα με κρεμμύδια. Από γλυκά, συνηθίζεται το γλυκό καρπούζι και η μελόπιτα (πίτα με ντόπια μυζήθρα, ντόπιο μέλι και κανέλλα).

Χρήσιμα τηλέφωνα στη Φολέγανδρο (κωδικός 22860)

* Λιμεναρχείο: 41530
* Πρακτορείο: 41273
* Κοινότητα: 41285
* Αν έχετε σκάφος: 41474