Πρέπει να τονίσουμε το γεγονός ότι το ρεπορτάζ παρουσίασης του Καστελόριζου ήταν επιθυμία πολλών ομογενών μας. Βλέπετε, πρόκειται για το νησί που αρκούντος «τροφοδότησε» σε εργατικά χέρια το εξωτερικό και δη, την Αυστραλία. Ήταν, λοιπόν, για μας χρέος τιμής να το παρουσιάσουμε όσο λεπτομερέστερα μπορούμε κι όχι μόνο για να ικανοποιήσουμε τον διακαή πόθο των Καστελοριζιών, που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αγαπημένη τους πατρίδα για να βελτιώσουν τη ζωή τους. Αυτό το όμορφο νησάκι των Δωδεκανήσων, που απέχει σημαντικά από τη Ρόδο και που περιλαμβάνεται συνήθως σε ένθετο στους ελληνικούς χάρτες, επεκτείνει τα σύνορα της χώρας μας προς τα νοτιοανατολικά και αποτελεί –μαζί με τη Ρω- το περήφανο ελληνικό προπύργιο, κάτω απ΄ τις τουρκικές ακτές.
Δεν είναι λοιπόν μόνο τουριστικοί ή λαογραφικοί οι λόγοι που επιβάλλεται να πάρει τη θέση που του πρέπει στην ellinikifoni.gr. Είναι κυρίως, εθνικοί.
Η ιστορία του Καστελόριζου
Το παλιότερο όνομα του νησιού είναι Μεγίστη και το οφείλει στον οικιστή Μεγιστέα, από τους πρώτους κιόλας αιώνες μ.Χ. Το όνομα Καστελόριζο ήρθε πολύ αργότερα, την εποχή των Σταυροφόρων. Ουσιαστικά αποτελεί συνδυασμό των ιταλικών λέξεων Καστέλο (κάστρο) και Ρόσο (κόκκινο), από τους κόκκινους βράχους πάνω στους οποίους φτιάχτηκε το κάστρο.
Το νησί είχε γνωρίσει από καιρό περιόδους άνθησης, γεγονός που αποδεικνύουν οι αποικίες, που ιδρύθηκαν στις απέναντι μικρασιατικές ακτές. Ο μεταγενέστερος πλούτος ωστόσο, για τους κατοίκους του ήρθε μόλις τον 19ο αι. όταν άνθισε στο νησί η σπογγαλιεία. Τότε χτίσθηκαν και πολλές εκκλησιές αλλά και το περίφημο σχολείο με το όνομα Σαντραπεία Αστική Σχολή (δωρεά του ευεργέτη Σαντραπέ). Βλέποντας το θαυμάσιο κτήριο της Σχολής, που σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, θα διαπιστώσετε την αίγλη, που την περιέβαλε την περίοδο της λειτουργίας της.
Ο πόλεμος του ΄40 όμως, ήρθε να «αποψιλώσει» το Καστελόριζο απ΄ τον πρώτο μεγάλο όγκο των κατοίκων του, οι οποίοι μετανάστευσαν μαζικά στην υπόλοιπη Ελλάδα αλλά και στην Αυστραλία και την Αίγυπτο. Οι βομβαρδισμοί των εχθρικών αεροσκαφών μετέτρεψαν πολλά σπίτια σε ερείπια, γεγονός που έγινε τροχοπέδη για αρκετούς μετανάστες, οι οποία, μετά τον πόλεμο, επεδίωξαν να επιστρέψουν στο νησί τους αλλά δεν είχαν πλέον τη πατρική στέγη.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα νησιά, τα απομακρυσμένα από την ηπειρωτική Ελλάδα, πόσο μάλλον στο Καστελόριζο, η δόμηση είναι μεν επιθυμητή αλλά απαγορευτική. Η μεταφορά των υλικών αποτελεί δυσβάσταχτο κόστος και ελάχιστοι μετανάστες, κυρίως όσοι κατάφεραν να «πιαστούν» στο εξωτερικό, διέθεσαν τα χρήματα για να επισκευάσουν ή και να ξαναχτίσουν τα βομβαρδισμένα σπίτια τους. Είναι αυτοί, που επισκέπτονται την πατρίδα τους τα καλοκαίρια αλλά ακόμη κι όταν οι ίδιοι δεν μπορούν να το κάνουν (μεγάλο, βλέπετε, το ταξίδι από την Αυστραλία…), δίνουν τα κλειδιά των σπιτιών τους σε άλλους Καστελοριζιούς του εξωτερικού.
Το Καστελόριζο σήμερα
Το νησί διαθέτει έναν μόνον οικισμό, που φέρει και το όνομά του και ο οποίος αριθμεί δύο συνοικίες: Τα Πηγάδια (πέριξ του απάνεμου λιμανιού) και τα Χωράφια (γύρω από το ναό Κωνσταντίνου και Ελένης, ίσαμε το Μανδράκι, το γραφικό ορμίσκο με τα λίγα σπίτια.
Ο οικισμός του Καστελόριζου θα σας κερδίσει από την πρώτη ματιά, καθώς το πλοίο θα κοντοζυγώνει για να δέσει στο λιμάνι. Έτσι όπως είναι «σφηνωμένος» ανάμεσα στους επιβλητικούς βράχους του Βουνού και προσανατολισμένος στη θάλασσα, με τα μοναδικής αρχιτεκτονικής σπίτια του ν΄ αγναντεύουν το ατελείωτο γαλάζιο του Αιγαίου, ο οικισμός αυτός μοιάζει να δραπέτευσε από παραμύθι.
Καμιά 300αριά κάτοικοι έμειναν να ζουν μόνιμα στο νησί και η απομόνωσή τους τούς χειμώνες θαρρείς και λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα προς τη φιλοξενία, που προσφέρουν τα καλοκαίρια στους επισκέπτες του νησιού. Αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν την ακριβή ερμηνεία της φιλοξενίας, που αποδίδεται στον Ξένιο Δία.
Στο Καστελόριζο έχετε να δείτε πολλά και να μαγευτείτε απ΄ όλα. Ξεκινήστε την ξενάγηση από το Μεσαιωνικό Κάστρο (χτισμένο από τους Ιωαννίτες τον 14ο αι.), του οποίου ένας πύργος κι ένας προμαχώνας δεσπόζουν επιβλητικά στο βραχώδη λόφο κάτω απ΄ τον οικισμό. Βλέπετε, το υπόλοιπο του κάστρου αναγκάστηκε να καταστρέψει ο Λάμπρος Κατσώνης, όταν έπρεπε να τρέψει σε φυγή τους Τούρκους κατακτητές, που είχαν οχυρωθεί στις πολεμίστρες του.
Ο ναόσχημος Λύκιος Τάφος είναι ένα άλλο αξιοθέατο, που αξίζει την προσοχή σας. Χρονολογείται από τις αρχές του 4ου αι. π.Χ.. Καθώς το πλοίο θα μπαίνει στο λιμάνι, θα πάρετε μια πρώτη γεύση αν κοιτάξετε στο δεξί σας χέρι. Ο τάφος είναι σκαλισμένος σε βράχο, έχει δωρική πρόσοψη και ορθογώνιο θάλαμο με χωρητικότητα τεσσάρων νεκρών.
Ο μητροπολιτικός ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης θα κερδίσει το ενδιαφέρον σας, όχι μόνο γιατί γύρω του απλώνεται μια ολόκληρη συνοικία, δικαιολογώντας απόλυτα τον πατροπαράδοτο ρόλο της εκκλησίας στην Ελλάδα, ως πυρήνα ζωής και δημιουργίας, αλλά κυρίως, επειδή πρόκειται για ναό με έντονα γοτθικά στοιχεία, που «κουβαλάει» εντυπωσιακή ιστορία. Λέγεται ότι στη θέση αυτή είχε χτίσει μικρή εκκλησία η Αγία Ελένη πορευόμενη προς τους Αγίους Τόπους.
Δίπλα στο ναό βρίσκεται και το κτήριο της Σαντραπείας Αστικής Σχολής.
|
|
Η δισυπόστατη εκκλησία των αγίων Δημητρίου και Νικολάου, οι εκκλησιές των αγίων Γεωργίου και Ιωάννη, πλάι στα ερείπια του κάστρου του λιμανιού, αλλά και η Παναγιά του Κάστρου και ο Άγιος Στέφανος στον περίβολο του Παλαιόκαστρου, είναι στοιχεία του νησιού, που πρέπει σίγουρα να επισκεφθείτε. Άλλωστε, το Παλαιόκαστρο είναι το σημαντικότερο αξιοθέατο στο Καστελόριζο κι αυτό γιατί μένει αναλλοίωτο από τους Βυζαντινούς Χρόνους! Εδώ βρέθηκαν νεολιθικά εργαλεία και σώζονται δεξαμενές και κτίσματα, καθώς επίσης κι ένα πολύ μεταγενέστερο βοτσαλωτό δάπεδο. Κάτω από το Παλαιόκαστρο βρίσκονται οι Αχέρες. Πρόκειται για δεξαμενές νερού, που κατασκευάστηκαν επί Τουρκοκρατίας. Σε κοντινή απόσταση, στην θέση «Λιμενάρι», θα δείτε τα Κυκλώπεια Τείχη.
Στο λιμάνι θα σας τραβήξει την προσοχή το τζαμί κι αν θέλετε μικρή περιπέτεια, βάλτε ως προορισμό το Άη Γιώργη του Βουνού, ψηλά, πάνω από τα Χωράφια. Σε πρώτη φάση ανεβείτε τα 400 ασβεστοβαμμένα σκαλάκια, φτάστε στο οροπέδιο και πάρτε το μονοπάτι που θα σας βγάλει στο καστρομονάστηρο του Αγίου. Θα γοητευτείτε.
Για το τέλος της ξενάγησης, άφησα μια ιδιαίτερη φυσική ομορφιά του νησιού. Πρόκειται για το ειδυλλιακό Γαλάζιο (μ΄ όλη τη σημασία της λέξεως) Σπήλαιο. Αρκεί να σας πω ότι πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα και ίσως το ομορφότερο της Μεσογείου. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή του Καστελόριζου και θα το επισκεφθείτε με βαρκάκι, που θα πάρετε από τα Πηγάδια. Όταν ο καιρός είναι καλός, η βάρκα «τρυπώνει» μέσα στο Σπήλαιο και «γλιστράει» στα καταγάλανα νερά ανάμεσα σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Όταν όμως, ο καιρός είναι ανάποδος και η βάρκα δεν μπορεί να πλησιάσει το στόμιο του σπηλαίου, θα σας αφήσει σε κοντινή απόσταση και θα μπείτε κολυμπώντας.
Αφού τελειώσετε με τα αξιοθέατα του νησιού και επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό-Λαογραφικό Μουσείου, όπου εκτίθενται αξιόλογα ευρήματα (από ανάγλυφα ναών και κατοικιών της Παλαιοχριστιανικής Περιόδου έως και εξοπλισμό των σπογγαλιέων των προηγούμενων αιώνων), αφεθείτε στη σύγχρονη αλλά ευτυχώς, όχι άγρια μοντέρνα ζωή του νησιού. Περπατήστε στα σοκάκια του οικισμού, χαζέψτε τα υπέροχα σπίτια με τα χρωματιστά πορτόφυλλα, συναναστραφείτε με γέροντες ντόπιους στα καφενεία, απολαύστε το ουζάκι σας στα ταβερνάκια. Να ΄στε σίγουροι ότι το νησί πληροί όλες τις προδιαγραφές για να σας φέρει και πάλι κοντά του. Αφήστε που δεν χρειάζεται να έχετε μαζί σας αυτοκίνητο. Οι αποστάσεις εδώ, διανύονται ανέτως με τα πόδια.
Πού θα μείνω – Πού θα κολυμπήσω – Τι θα φάω
Μπορεί η φιλοξενία στο Καστελόριζο να είναι ιερή υπόθεση, μπορεί ακόμα να βρείτε και ντόπιους που θα προσφερθούν να σας κοιμίσουν στο δικό τους σπιτικό, η υποδομή καταλυμάτων όμως στο νησί, είναι ανεπαρκής. Καμιά 100αριά βαριά-βαριά κλίνες υπάρχουν στο Καστελόριζο για τους επισκέπτες, γι αυτό πριν ξεκινήσετε γι αυτή την τιμημένη κουκίδα του ελληνικού χάρτη, καλά θα κάνετε να κλείσετε εκ των προτέρων κάποιο δωμάτιο. Εκτός κι αν επισκεφθείτε το νησί με σκάφος. Σ΄ αυτή την περίπτωση, θα «δέσετε» στο λιμάνι, απ΄ όπου θα εφοδιαστείτε σε νερό και καύσιμο.
Θα κολυμπήσετε στον κάβο, στο Φάρο, στις Πλάκες και στο Μανδράκι. Θαυμάσια θάλασσα θα απολαύσετε και στα κοντινά νησάκια Ρω, Άη Γιώργη και Στρογγυλή. Θα σας πάει βαρκάκι απ΄ το λιμάνι του Καστελόριζου.
Φαγητό δε θα στερηθείτε σε καμία περίπτωση. Προσωπικά μάλιστα, έκανα το καλύτερο φαγητό σ΄ αυτό το νησί. Βέβαια, η παρέα μετράει αλλά και τα εδέσματα δεν πήγαιναν πίσω. Τα ψάρια δε λείπουν, οι ρεβιθοκεφτέδες και τα γιουβαρλάκια αποτελούν νοστιμότατα πιάτα, που συνηθίζονται στα ταβερνάκια του νησιού. Από επιδόρπιο, θα απολαύσετε γλυκά του κουταλιού αλλά και «στραβά». Πρόκειται για ένα σιροπιαστό γλυκό, που μοιάζει με μπακλαβά. Προσωπική συμβουλή: Μη πέσετε με τα…μούτρα. Είναι βαρύ.
Άγιος Γεώργιος - Ρω
Ο Άη Γιώργης είναι βραχονησίδα στο έμπα του λιμανιού. Ένα μόλις ναυτικό μίλι απέχει απ΄ το Καστελόριζο. Διαθέτει ομώνυμο εκκλησάκι, το οποίο επισκέπτονται, συνήθως, οι ντόπιοι την Πρωτομαγιά και την Καθαρή Δευτέρα. Όταν ο καιρός είναι καλός, αυτές τις δύο αργίες, η θάλασσα μεταξύ Καστελόριζου και Άη Γιώργη, γεμίζει από βαρκάκια, που μεταφέρουν τον κόσμο.
Όσο για τη Ρω, τι να πει κανείς; Έγινε γνωστή απ΄ την κυρά της, τη Δέσποινα Αχλαδιώτου. Τη γυναίκα, που ζούσε χρόνια στο νησί για να απολαμβάνει και να καμαρώνει την έπαρση της ελληνικής σημαίας κάθε πρωί. Η κυρά Δέσποινα έφυγε το 1982 και κηδεύτηκε με τιμές εθνικής ηρωίδας. Στη Ρω στήθηκε προτομή της. Τριάντα πέντε χρόνια είχαν περάσει από τότε, που εγκαταστάθηκε στο νησί, με τον άντρα και την τυφλή μάνα της κι έκτοτε στιγμή δε σκέφτηκε να εγκαταλείψει το θείο έργο της έπαρσης του εθνικού συμβόλου. «Δεν είναι εύκολη η ζωή στη Ρω. Είναι όμως, ελληνική. Εκεί νιώθω την Ελλάδα καλύτερα απ΄ όλους σας…», είχε δηλώσει στους δημοσιογράφους, όταν ήρθε για λίγες μέρες στη Αθήνα προκειμένου να πάρει το βραβείο, που της απένειμε για την εθνική της προσφορά η Πολιτεία. Χάθηκε ο ζωντανός θρύλος της Ρω, αλλά έμεινε στη βραχονησίδα με τα δυο καλυβάκια των κτηνοτρόφων, στα 800 μόλις μέτρα απ΄ τις τουρκικές ακτές, η προτομή της μεγαλύτερης, της πιστότερης ελληνίδας. Για να πηγαίνουν οι ταξιδιώτες και να τη βλέπουν ν΄ αγναντεύει ες αεί το πέλαγος της πατρίδας της.
Χρήσιμα τηλέφωνα στο Καστελόριζο (κωδικός 22460)
* Λιμεναρχείο: 49270
* Πρακτορείο ακτοπλοϊκών εισιτηρίων: 49356
* Ο.Α.: 49238
* Αστυνομία: 49333
* Δήμος: 49269
* Μουσείο: 49283 |
