Για άλλους τα πυρηνικά καταφύγια είναι συνυφασμένα με απόρρητα μυστικά, με το κλίμα φόβου του Ψυχρού Πολέμου και ιστορίες μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, για άλλους αποτελούν και σήμερα στοιχεία ενός αναγκαίου συστήματος θωράκισης από πυρηνική απειλή και για όσους ζουν κοντά σε πυρηνικά εργοστάσια, είναι μέρος της καθημερινότητάς τους.
Ένα πυρηνικό καταφύγιο - ένα νοσοκομείο πλήρως εξοπλισμένο να ανταποκριθεί σε συνθήκες πυρηνικού και βιοχημικού πολέμου, κάτω από το 424 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, άνοιξε για πρώτη φορά τις ερμητικά κλειστά πόρτες του για οργανωμένη ξενάγηση, στο πλαίσιο διεθνούς ημερίδας πυρηνικής ιατρικής του Eργαστηρίου Πυρηνικής Ιατρικής του Ιπποκρατείου Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης και του 424 ΓΣΝΕ.
Το πυρηνικό καταφύγιο είναι ελβετικής τεχνογνωσίας, βρίσκεται στο δεύτερο υπόγειο του 424 ΓΣΝΕ και είναι σε σχήμα Π, με εσωτερική θωράκιση μόνο με σκυρόδεμα.
“Σκοπός ενός μοντέρνου καταφυγίου είναι όσοι βρίσκονται μέσα να ακτινοβολούνται 1.000 λιγότερο απ΄ότι στον υπόλοιπο χώρο”, τόνισε ο ταγματάρχης ΥΙ, πυρηνικός ιατρός στο 424 ΓΣΝΕ, Γεώργιος Σακαγιάννης, υπεύθυνος της ξενάγησης κάτω από τη γη.
Τα πρώτα στοιχεία που προκαλούν εντύπωση είναι οι εξωτερικές πόρτες από ανοξείδωτο χάλυβα και τσιμέντο που προστατεύουν τους χώρους του καταφυγίου και οι τρύπες στον τοίχο - βαλβίδες EMS (Emergency Shut Down), οι οποίες από τη στιγμή που δεχθούν την ώση κλείνουν σε 0,2 χιλιοστά του δευτερολέπτου, επιτρέπουν όμως την έξοδο του αέρα.
“Πρόκειται για υπερσύγχρονη κατασκευή που βασίζεται σε πρωτόγονο σύστημα που είχαν στην Ασία, ένα είδος βεντάλιας, ανοίγει με πολύ μικρή ενέργεια και κλείνει , επιτρέποντας μόνο την έξοδο όχι την είσοδο”, εξήγησε ο κ. Σακαγιάννης.
Με αυτό τον τρόπο, ελέγχεται και η υπερπίεση που είναι αναγκαία μέσα στο καταφύγιο στην περίπτωση ραδιολογικού πυρηνικού πολέμου, ώστε να αποφεύγεται η είσοδος σωματιδίων.
Το τσιμέντο στις πόρτες και στην τοιχοποιία έχει πάνω από 50% πυρίτιο και ασβέστιο κατά βάρος και στοιχεία μεγάλου μαζικού αριθμού για να αποφεύγεται η ακτινοβόληση Γ'. Επιπλέον, είναι αναγκαία για την προστασία από τα νετρόνια, βάριο, άνθρακας, σίδηρος και χάλυβας και πρόσμειξη νερού.
Είναι ένα νοσοκομείο απόλυτης προστασίας, όταν το υπέργειο τμήμα του νοσοκομείου δεν μπορεί να λειτουργήσει για οποιοδήποτε λόγο, οι βασικές λειτουργίες εκτελούνται στο καταφύγιο.
Ο πρώτος χώρος είναι ο χώρος απορρύπανσης και ακολουθεί ένας αεροστεγής θάλαμος για τις διαφορές πιέσεων. Περίπου οι μισοί χώροι είναι σχεδιασμένοι για τους ασθενείς και για το προσωπικό ( ιατρούς, νοσηλευτές, διοικητικό προσωπικό,μάγειρες καθαριστές , φαρμακοποιούς) και ότι μπορεί να χρειαστεί ένα νοσοκομείο σε καταστάσεις εκστρατείας.
Υπάρχει ένα κεντρικό δωμάτιο ελέγχου απ' όπου επιτηρούνται όλα τα συστήματα ηλεκτρονικά, υπάρχουν οκτώ χειρουργεία, τα οποία εξυπηρετούνται από μία κεντρική αποστείρωση για οικονομία χώρου,τέσσερα φαρμακεία, δύο κουζίνες, τέσσερις τραπεζαρίες, ένα μεγάλο μηχανοστάσιο που έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτεί το καταφύγιο με ηλεκτρικό ρεύμα για κάποιες μέρες.
Η παραμονή στο νοσοκομείο κάτω από τη γη εξαρτάται από το χρόνο που μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τροφοδοσία απ' έξω. Στο καταφύγιο υπάρχουν δεξαμενές νερού και πετρελαίου και τρόφιμα σε ξηρά μορφή.
Σύμφωνα με ΝΑΤΟϊκό σχέδιο, ο χώρος απορρύπανσης εντός του πυρηνικού καταφυγίου είναι ο τρίτος, ο πρώτος βρίσκεται αμέσως έξω από τη θερμή ζώνη και ο δεύτερος είναι στην είσοδο του νοσοκομείου.
Πυρηνικά καταφύγια κατασκευάζονται σε κράτη που έχουν πυρηνική ενέργεια ειρηνικής φύσης κοντά τους, αλλά και μετά την 11η Σεπτεμβρίου ως μέτρο προφύλαξης από ενδεχόμενο τρομοκρατικό χτύπημα. Σύμφωνα με ειδικούς στα κράτη αυτά, τα φίλτρα για την αποτροπή εισόδου ραδιενεργών σωματιδίων, η προστασία από την ώση και η παραμονή του αριθμού ατόμων που προβλέπεται από τους κατασκευαστές, είναι οι βασικοί παράγοντες που εγγυώνται προστασία.
Η ξενάγηση στο πυρηνικό καταφύγιο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διεθνούς ημερίδας «Επεκτείνοντας τα όρια της Πυρηνικής Ιατρικής» και της συζήτησης στρογγυλής τράπεζας για τα πυρηνικά ατυχήματα, τα πυρηνικά όπλα και τα ραδιενεργά, την πυρηνική τρομοκρατία.
