Ελάχιστοι, σήμερα, στην Ελλάδα γνωρίζουν ότι ένας από τους ιδρυτές της οθωμανικής (και μετέπειτα τουρκικής) Ερυθράς Ημισελήνου ήταν ένας Ρωμιός, ο Μάρκος Αποστολίδης ή Πιτσιπιός, του οποίου το όνομα ακόμη και σήμερα ακούγεται από τα χείλη των Τούρκων ως μια έκφραση: “πες τον καημό σου στον Μάρκο Πασά”.

Με αφορμή την  Παγκόσμια Ημέρα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου  μάς μίλησε  η δισέγγονη του Μάρκο Πασά, Δέσποινα Ανάτς.

“Ο Μάρκος Αποστολίδης, που το πραγματικό του επίθετο ήταν Πιτσιπιός, ήταν ο παππούς της μητέρας μου. Από μικρή άκουγα τη μητέρα μου να μιλάει γι αυτόν και να λέει ότι ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος και γιατρός και ότι ήταν ιδρυτής της Ερυθράς Ημισελήνου. Το όνομά του ακούγεται και σήμερα ως γνωμικό στην Τουρκία: 'αν έχεις καημό πες το στον Μάρκο Πασά'. Αυτή η έκφραση έχει μένει, γιατί ο Μάρκο Πασάς ήταν ένας πολύ υπομονετικός γιατρός. Λέγεται πως ώρες ολόκληρες άκουγε, με μεγάλη υπομονή, τα προβλήματα των αρρώστων και προσπαθούσε να βρει γιατριά για την πάθησή τους αλλά και για να τους καθησυχάσει και να τους ηρεμήσει. Η φήμη του διαδόθηκε και γι' αυτό, όταν κάποιος δεν είχε πού να πει τον πόνο του, του λέγανε: 'πες τον καημό σου στην Μάρκο Πασά'” προσθέτει η κ. Ανάτς, η οποία ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Σήμερα, στο σπίτι όπου άλλοτε ζούσε ο Μάρκο Πασάς, στο Κουζγκουντζούκι της Κωνσταντινούπολης, λειτουργεί δημόσιο τουρκικό σχολείο, ενώ το άλλο του σπίτι, στο νησί Αντιγόνη (ένα από τα Πριγκηπόνησα), είναι ιδιοκτησία της Ερυθράς Ημισελήνου και φιλοξενεί το Μουσείο Σαΐτ Φαΐκ.

“Η μητέρα μου, μού έλεγε ότι ο παππούς της είχε πολλά παιδιά τα οποία πέθαναν από επιδημία διφθερίτιδας, όπως και η σύζυγός του Ευτέρπη. Από τα παιδιά του έζησαν μόνο οι δυο κόρες του, η Μαρίκα και η Ερριέτα καθώς και ο γιος του Γιώργος. Δεν γνωρίζω τι απέγιναν οι κόρες του. Ο Γιώργος, όμως, ήταν ο παππούς μου και είχε δυο κόρες: την Ευτέρπη και την Κυβέλη. Παιδιά της Κυβέλης είμαστε εγώ και ο αδελφός μου ο Γιώργος και τα ξαδέλφια μας Δημήτρης και Πέτρος είναι γιοι της Ευτέρπης. Όλοι μας είμαστε δισέγγονα του Μάρκο Πασά και έχουμε παιδιά και εγγόνια που και αυτά είναι απόγονοί του” προσθέτει η κ. Ανάτς.

Ποιος ήταν ο Μάρκο Πασάς

Ο Μάρκος Αποστολίδης ή Πιτσιπιός ήταν ένας Ρωμιός γιατρός του Οθωμανικού κράτους, ο οποίος, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, γεννήθηκε το 1824 στη Σύρο. Ήταν γόνος εύπορης οικογένειας, η οποία εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο ίδιος σπούδασε στη Στρατιωτική Ιατρική Σχολή, από την οποία αποφοίτησε με τον βαθμό του συνταγματάρχη.

Το 1851, αποφοιτώντας από τη Σχολή αυτή, διορίστηκε ως διευθυντής του Χειρουργικού Τμήματός της. Σύντομα, έγινε διάσημος και, μάλιστα, υπήρξε ο πρώτος γιατρός που πήρε τον βαθμό του ταξίαρχου και τού δόθηκε το αξίωμα του Πασά παρότι ήταν Ρωμιός και το αξίωμα αυτό δινόταν μόνο σε Οθωμανούς.

Δίδαξε στο Τμήμα Φαρμακευτικής της Ιατρικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης, το οποίο ιδρύθηκε το 1839, ενώ το 1861 ο σουλτάνος Αμπντουλαζίζ τον διόρισε ως αρχίατρο του Παλατιού, ενώ παράλληλα ήταν και ο διευθυντής την Ιατρικής Σχολής μέχρι τον θάνατό του. Την ίδια εποχή τού δόθηκε το αξίωμα του αντιστρατήγου.

Το 1878, την εποχή του σουλτάνου Αμπντουλχαμίντ Β', διορίστηκε μέλος της Γερουσίας και την ίδια χρονιά, μαζί με τον δρ. Αμπντουλλάχ Μπέη, τον Κίριμλι Αζίζ Μπέη και τον Σερντάρ Εκρέμ Μπέη, ίδρυσε την Ερυθρά Ημισέληνο που τότε είχε το όνομα Hilal-i Ahmer και αργότερα μετονομάστηκε σε Kızılay. Διετέλεσε πρόεδρος της Ερυθράς Ημισελήνου επί 10 έτη, μέχρι τον θάνατό του, το 1888, στη νήσο Αντιγόνη, ενώ κηδεύτηκε στο Κουζγκουντζούκι, όπου ο τάφος τους υπάρχει μέχρι σήμερα στο εκεί ρωμέικο νεκροταφείο. Ο τάφος του Μάρκο Πασά, όπως αναφέρει η κ. Ανάτς, το 2014 ανακαινίστηκε με δαπάνη της Τουρκικής Ερυθράς Ημισελήνου και το ίδιο έτος, την ημέρα της εορτής του Αγίου Μάρκου, τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, παρουσία του προέδρου της Τουρκικής Ερυθράς Ημισελήνου.