Οι εξετάσεις αρχίζουν και οι μαθητές ετοιμάζονται να καθίσουν στα θρανία με όλα τα όπλα που έχουν στη φαρέτρα… Η σημασία της σωστής διατροφής για έναν έφηβο, και ιδιαίτερα για την πνευματική του απόδοση, έχει τονιστεί επανειλημμένως από τους ειδικούς, οι ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν όμως, την εφηβική ηλικία υπογραμμίζουν την ανάγκη αυτής της επανάληψης.

«Η έλλειψη ορισμένων βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων, όπως ο σίδηρος, η θειαμίνη, η βιταμίνη Ε, ο ψευδάργυρος και το ιώδιο, έχει φανεί ότι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη γνωσιακή λειτουργία και συγκέντρωση των ανθρώπων. Η πιθανότητα ανάπτυξης τέτοιων ελλείψεων μπορεί να εξαλειφθεί με την υιοθέτηση ενός ισορροπημένου διατροφικού πλάνου που να συνδυάζει όλες τις ομάδες τροφίμων. Εξίσου σημαντική είναι και η κατανάλωση επαρκών ποσοτήτων υγρών, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η αφυδάτωση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της συγκέντρωσης και της πνευματικής λειτουργικότητας» υπογραμμίζει η δρ Γλυκερία Ψαρρά, κλινική διαιτολόγος-διατροφολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του Προγράμματος ΕΥΖΗΝ του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.

Αναφορικά με τα τρόφιμα που βοηθούν το μυαλό και έχουν ως αποτέλεσμα την καλύτερη απόδοση, η κ Ψαρρά σημειώνει: «η βελτίωση της απόδοσης των μαθητών μπορεί να επιτευχθεί με την υιοθέτηση ενός ισορροπημένου πλάνου διατροφής που χαρακτηρίζεται από ποικιλία τροφίμων. Για παράδειγμα, τα φρούτα και τα λαχανικά είναι πλούσια σε υδατοδιαλυτές βιταμίνες, όπως οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, που είναι απαραίτητες σε μεγάλο αριθμό λειτουργιών του σώματος, ενώ τα ψάρια και οι ξηροί καρποί συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία του νευρικού συστήματος καθώς περιέχουν σημαντικές ποσότητες ω3 και ω6 «καλών» λιπαρών.

Στην ερώτηση αν ένας καφές μπορεί να βοηθήσει στη μελέτη ενός μαθητή, συνιστά προσοχή: «Η κατανάλωση καφέ και άλλων προϊόντων που περιέχουν καφεΐνη, όπως το τσάι και τα ενεργειακά ποτά, πρέπει να γίνεται με προσοχή ειδικά από παιδιά και από άτομα που δεν συνηθίζουν την κατανάλωση καφεϊνούχων προϊόντων. Άτομα που δεν συνηθίζουν να πίνουν καφέ συστήνεται να μην ξεκινήσουν την κατανάλωσή του κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, καθώς υπάρχει μεγάλη περίπτωση να επηρεάσει αρνητικά τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου, κάτι που τελικά θα οδηγήσει σε μειωμένη συγκέντρωση και μη αποδοτικό διάβασμα».

Υπάρχουν επίσης οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσει ένας μαθητής στη διατροφή του, αν θέλει να αντιμετωπίσει το άγχος: «Είναι πιθανό σε κάποιες περιπτώσεις η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης και επεξεργασμένων προϊόντων να οδηγήσει σε μειωμένη συγκέντρωση και άγχος. Συνεπώς, συστήνεται η αντικατάσταση των τροφίμων αυτών, με πιο θρεπτικά τρόφιμα, όπως τα γαλακτοκομικά, τα φρούτα και τα λαχανικά. Σε κάθε περίπτωση, το σταθερό πρόγραμμα ύπνου, η επαρκής ξεκούραση και φυσικά η απαραίτητη προετοιμασία μελετώντας, είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση του άγχους».

Η σημασία του πρωινού για τον ανθρώπινο οργανισμό αποτελεί πλέον, διαδεδομένη γνώση. Οι ειδικοί επιμένουν ότι οι έφηβοι δεν πρέπει να το παραλείπουν πόσο μάλλον την περίοδο των εξετάσεων: «Μεταξύ άλλων ευεργετικών επιδράσεων, μεγάλος αριθμός μελετών υποστηρίζουν ότι το πρωινό συμβάλλει σε βελτιωμένη μνήμη, πνευματική εγρήγορση, αυξημένη ικανότητα συγκέντρωσης, μάθησης και επίλυσης προβλημάτων και συνεπώς επηρεάζει θετικά την πνευματική απόδοση και τη γνωσιακή λειτουργία του μαθητή. Είναι επίσης, σημαντική η επίδρασή του στη διάθεση, καθώς φαίνεται ότι μειώνει το άγχος, τη συναισθηματική κατάθλιψη και τη μελαγχολία. Συνεπώς, καλό θα είναι οι μαθητές να καταναλώνουν πρωινό καθημερινά κατά την περίοδο προετοιμασίας για τις εξετάσεις αλλά και τις ημέρες των εξετάσεων».

Σύμφωνα με την κ Ψαρρά, το πρωινό θα πρέπει να περιλαμβάνει τρόφιμα που προσφέρουν όλα τα απαραίτητα μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λιπαρά, αλλά και την απαραίτητη ποσότητα ενέργειας για να καλυφθούν οι ανάγκες λειτουργίας του εγκεφάλου καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης. Για παράδειγμα, το πρωινό μπορεί να αποτελείται από δημητριακά με γάλα και ένα τοστ με ψωμί ολικής άλεσης, αβγό και τυρί. Καλό είναι να αποφεύγονται τα γλυκά και οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες στο πρωινό πριν τις εξετάσεις, γιατί μπορεί προκαλέσουν σε μικρό χρονικό διάστημα από την κατανάλωσή τους, υπνηλία και αίσθημα πείνας.

Στην αναζήτηση των μυστικών εκείνων που θα συμβάλλουν από την πλευρά της διατροφής στην καλύτερη απόδοση του μαθητή η κ Ψαρρά «αποκαλύπτει»: «Το διατροφικό μυστικό που θα βοηθήσει τους μαθητές να βελτιώσουν την πνευματική τους απόδοση είναι η προγραμματισμένη και ισορροπημένη διατροφή. Το σταθερό ωράριο των γευμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας και η κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων είναι ο ιδανικός συνδυασμός, ικανός να υποστηρίξει θρεπτικά και ενεργειακά τους μαθητές στη δύσκολη και απαιτητική περίοδο των εξετάσεων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε φυσικά και την ιδιαίτερη σημασία της επαρκούς ξεκούρασης, του ποιοτικού ύπνου και της τακτικής σωματικής δραστηριότητας στην πνευματική απόδοση των παιδιών».