Αν ήθελε κανείς να περιγράψει την Ιορδανία, θα έλεγε πως αυτή η χώρα στην «καρδιά» της Μέσης Ανατολής έχει πολλά και δεν έχει άλλα τόσα. Δίνει στον επισκέπτη της εικόνες και του παίρνει σκέψεις, απογειώνει και προσγειώνει, εκπλήσσει ευχάριστα και δυσάρεστα. Γενικώς, αιφνιδιάζει, καθηλώνει, προβληματίζει και καμιά φορά απογοητεύει. Το σίγουρο είναι πως μια οργανωμένη επίσκεψη στην Ιορδανία είναι εμπειρία. Για πολλούς λόγους.
Οι γείτονές της σε ένταση. Χονδρικά, Συρία στον βορρά, Ιράκ στην ανατολή, Σαουδική Αραβία στον νότο, Ισραήλ στη δύση -με φυσικό σύνορο τον ποταμό Ιορδάνη- και κάτω από το Ισραήλ Αίγυπτος. Ενδιάμεσα η Ερυθρά θάλασσα και πιο πάνω η Νεκρά. Ονόματα καταχωρημένα στη Βίβλο καταμεσής του ισλαμικού βασιλείου. Στον βορρά οι φουρνιές των πληττόμενων Σύρων κατηφορίζουν για σωτηρία στην Ιορδανία και καθηλώνονται κοντά στα σύνορά της. Η βόρεια πόλη Ιρμπίντ (η βιβλική Αραμπέλα) «πολιορκείται» από πρόσφυγες (στο Ζαατάρι είναι στημένος ο μεγαλύτερος προσφυγικός καταυλισμός). Είναι μία από τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της χώρας, με πρώτη την πρωτεύουσα (Αμμάν), και δεύτερη τη Ζάρκα, βορειοανατολικά του Αμμάν.
Σύμφωνα με την Ελληνίδα πρεσβευτή στο Αμμάν, τη δραστήρια διπλωμάτη Μαρία Λουίζα Μαρινάκη, η Ιορδανία αριθμεί περί τους 1,4 εκατ. Σύρους και Ιρακινούς πρόσφυγες και παίρνει οικονομική στήριξη από διάφορες χώρες και διεθνείς οργανισμούς για να καλύψει τις ανάγκες τους. Ανάμεσα στις χώρες- παρόχους οικονομικής στήριξης και η Ελλάδα, με 250.000 ευρώ.
Το Χασεμιτικό Βασίλειο της Ιορδανίας -όπως ονομάζεται επίσημα- απλώνεται σε περίπου 90.000 τ.χλμ. και ο πληθυσμός του ξεπερνά τα επτά εκατομμύρια ανθρώπους, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς είναι Παλαιστίνιοι, που εκτοπίσθηκαν σταδιακά από τον τόπο τους και ολοκληρωτικά με τον Πόλεμο των έξι ημερών, το 1967.
«Λένε πως οι Παλαιστίνιοι που γεννήθηκαν το 1967 είναι τα παιδιά της τραγωδίας. Της ολοκληρωτικής καταστροφής της Παλαιστίνης. Ένας τέτοιος είμαι κι εγώ. Όταν εκτοπισθήκαμε από τον τόπο μας το ΄67, η μάνα μου ήταν έγκυος σε μένα. Μαζί με τ΄αδέρφια μου και τον πατέρα μου κολύμπησαν κατά πλάτος του Ιορδάνη και βρήκαν καταφύγιο στην Ιορδανία» λέει ο Σελίμ -Ιορδανός πολίτης- που ανέλαβε να ξεναγήσει στη χώρα το group των Ελλήνων δημοσιογράφων, προσκεκλημένων του υπουργείου Τουρισμού και του Ιορδανικού Οργανισμού Τουρισμού, στο πλαίσιο του mega trip in Jordan. Το ταξίδι οργανώθηκε για δημοσιογράφους απ΄όλες τις χώρες (ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα, Εμιράτα, Κίνα κ.α.), προκειμένου να γνωρίσουν τη χώρα και τους ανθρώπους της και να κομίσουν στους τόπους τους το μήνυμα ότι η Ιορδανία παραμένει για τους τουρίστες η ενδιαφέρουσα, φιλόξενη και κυρίως, ασφαλής χώρα της Μέσης Ανατολής. Περί τους 250 εκπροσώπους του Τύπου ξεναγήθηκαν ανά εθνικές ομάδες στις ομορφιές της Ιορδανίας από τον βορρά ίσαμε τον νότο, συγχρωτίσθηκαν με τους κατοίκους και συζήτησαν με τους πρέσβεις των χωρών τους στο Αμμάν, με τον υπουργό Τουρισμού, τον επικεφαλής του Οργανισμού Τουρισμού, αλλά και με τη βασίλισα Ράνια, το «κόσμημα του παλατιού», όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι.
Ο Σελίμ σπούδασε στην Ελλάδα, όπου εργάσθηκε 11 χρόνια. Επέστρεψε στην Ιορδανία το 1999, παντρεύτηκε Παλαιστίνια και απέκτησε τα τρία του παιδιά. Τα ελληνικά του είναι εντυπωσιακά καλά και το χιούμορ του θυμίζει πολλά από τον τόπο των σπουδών του. Η κατάρτισή του και η στωικότητά του είναι η πολύ ευχάριστη έκπληξη για το group των Ελλήνων δημοσιογράφων, που ρωτούν και ξαναρωτούν χωρίς σταματημό. Αλλά εκείνος ξέρει από Έλληνες… και δεν είναι μόνο οι σπουδές στην Ελλάδα. Είναι κι άλλα που τον συνδέουν με τη χώρα. Ο πατέρας του -«ο πρώτος οπερατέρ της Ιορδανίας» λέει με καμάρι- έζησε κάμποσα χρόνια στην Ελλάδα, δούλεψε ως εικονολήπτης στην πρεσβεία και σε ιδιωτικά κανάλια, συνεργάσθηκε με κινηματογραφικά συνεργεία, και μετά τον χωρισμό του, παντρεύτηκε Ελληνίδα.
Το αεροπλάνο του ιορδανικού εθνικού αερομεταφορέα προσγειώνεται στο αεροδρόμιο του Αμμάν, δημιούργημα της κυπριακής J&P ΑΒΑΞ, σε αρχιτεκτονική και διακόσμηση που συνδυάζει θαυμάσια τη Μέση Ανατολή με τη Δύση. Πρώτος προορισμός η Al-Batra, η πόλη των Ναβαταίων, γνωστή ως Πέτρα, που συγκαταλέγεται στα σύγχρονα θαύματα του κόσμου και αποτελεί μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς προστατευόμενο από την UNESCO. Απέχει 250 χιλιόμετρα από το Αμμάν και ο Ζακαρία, ο οδηγός του λεωφορείου, που θα μεταφέρει τους Έλληνες δημοσιογράφους, περιμένει με τη μηχανή αναμμένη.
Νύχτα. Το τοπίο άγνωστο στα περισσότερα μέλη της αποστολής. Μόνο κάτι αρμαθιές πολύχρωμων λαμπιονιών, που αναβοσβήνουν ανά 200-300-500 μέτρα εκατέρωθεν του δρόμου, σπάνε το βαθύ σκοτάδι. Είναι αυτοσχέδιες καντίνες για τους ταξιδιώτες. Η πλειονότητα των οχημάτων, που «καταπίνουν» με ταχύτητα τα χιλιόμετρα, είναι βυτιοφόρα και φορτηγά γεμάτα εμπορεύματα. Μπήκαν από τα βόρεια σύνορα της Ιορδανίας και κατευθύνονται νότια προς το λιμάνι της ¶καμπας, απ΄ όπου θα περάσουν σε άλλες χώρες και θα ξεφορτώσουν.
Περίπου τέσσερις ώρες μετά, το λεωφορείο με τους 11 δημοσιογράφους, που συνοδεύονται από την «ψυχή» της αποστολής, την πρόξενο της Ιορδανίας στη Θεσσαλονίκη, τη Δέσποινα Μαντά, μπαίνει στην Ουάντι Μούσα, την κοιλάδα του Μωυσή, όπου «αναπαύεται» αιώνες ολόκληρους, η αρχαία ροδοκόκκινη βραχοπολιτεία της Πέτρας (υπολογίζεται ότι χτίσθηκε τον 6ο αι. πΧ και απέκτησε τη σημερινή της μορφή τον 1ο αι.).
Μια περίεργη φωταύγεια περιβάλλει μες τη νύχτα τη σύγχρονη πόλη με την εντυπωσιακή τουριστική υποδομή και δεν είναι τόσο ο δημόσιος φωτισμός, όσο η αντανάκλαση των λευκών ογκωδών βράχων, των διάσπαρτων παντού. Είναι απίστευτη η ποσότητα της πέτρας σ΄ αυτό τον τόπο! Επιβλητικοί βράχοι σε διαφορετικά χρώματα και υφή. Από το ωχρο-γκρίζο, που χρησιμοποιήθηκε για να στηθεί μια ολόκληρη πρωτεύουσα -και όχι μόνον- ως τις αποχρώσεις του ρόδινου και του κόκκινου, που «βάφουν» γλυκά, ζεστά το τοπίο στον νότο και την έρημο Ουάντι Ραμ. Περίπου 75% της έκτασης της Ιορδανίας είναι έρημος. Το ανατολικό της κομμάτι αναξιοποίητο και μεγάλα τμήματα γης στη διαδρομή από τον νότο προς τον βορρά χέρσα και ακατοίκητα. Βιβλικό τοπίο. Το πεδίο πραγματικής δράσης του Λώρενς της Αραβίας, που αποτυπώθηκε υπέροχα από την 7η τέχνη και καταχωρήθηκε στα αριστουργήματά της. Γεμάτο τόνους άμμου, βράχους σμιλεμένους, θαρρείς από άνθρωπο, και εκτάσεις με κινούμενη άμμο.
Η αρχαία πόλη της Πέτρας δημιουργήθηκε από τους Ναβαταίους, έναν έξυπνο, εργατικό αραβικό λαό με αραμαϊκές επιρροές. Ασκούσαν το διαμετακομιστικό εμπόριο αρχικά μεταξύ Αιγύπτου και Μεσοποταμίας, αργότερα μεταξύ ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και Αραβίας και διοικούνταν από μονάρχη.
Το Visitor Center σηματοδοτεί την αφετηρία της διαδρομής για την Πέτρα. Από εδώ ξεδιπλώνεται η κοιλάδα, που προετοιμάζει τον επισκέπτη για το θαύμα. Περπάτημα 800 μέτρα σε χωματόδρομο, που καταλήγει σε χοάνη... στο φαράγγι των 1.200 μέτρων, με πλάτος από 3 έως 13 μέτρα. Η ιστορία λέει πως ετούτο το άνοιγμα δημιουργήθηκε όταν σεισμός «έσκισε» στα δύο το βουνό. Βαδίζεις κατά μήκος του φαραγγιού, του κλειστού από τους βράχους πολλών μέτρων δεξιά κι αριστερά κι ακούς τον αντίλαλο των βημάτων σου, ανακατεμένο με τα κουδουνάκια από τις καμήλες, τα άλογα και τα μόνιππα, που μεταφέρουν τους γηραιούς ή ανήμπορους επισκέπτες απ΄ όλο τον πλανήτη. Κι εκεί, στην τελευταία κλίση του φαραγγιού, στο στενό του σημείο, ξεπροβάλλει σαν όνειρο το πρώτο θαύμα της Πέτρας, το περίφημο «θησαυροφυλάκιο». Όταν το βασίλειο των Ναβαταίων πέρασε στα χέρια του Αρέτα του Γ΄, του φιλέλληνα, η Πέτρα πλημμύρισε ελληνιστικές επιρροές. Η διώροφη πρόσοψη αυτού του μνημείου φέρει κλασικά ελληνιστικά σύμβολα, κορινθιακούς κίονες, αέτωμα και πάνω από αυτό λαξευμένη υδρία, όπου οι ντόπιοι πίστευαν ότι κρυβόταν θησαυρός (εξ ου και τ΄όνομά του) και οι Βεδουίνοι στόχευαν και πυροβολούσαν ελπίζοντας ότι θα τον ανακαλύψουν. Είναι η πρόσοψη ενός παράξενου ναού σμιλεμένη με ακρίβεια και καλαισθησία σε θεόρατο βράχο, αλλά πίσω του δεν υπάρχει τίποτε περισσότερο από ένα τετράγωνο δωμάτιο. Οι ειδικοί συγκλίνουν πλέον στη θεωρία πως δημιουργήθηκε για να «φιλοξενήσει» τη σορό του Αρέτα, η οποία βεβαίως δεν έχει βρεθεί. ¶λλωστε, τα ανασκαφικά έργα σ΄ αυτό τον μυστηριακό τόπο, που περιβάλλει τον επισκέπτη με τη γοητευτική αύρα των καλά κρυμμένων μυστικών, απαιτούν πολύ χρήμα και εξελίσσονται αργά. Στην τελευταία ανασκαφή μπρος στην είσοδο του μεγαλειώδους γλυπτού στον θεόρατο βράχο, βρέθηκε σειρά τάφων. Οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πως όλος ο χώρος μπροστά από το «θησαυροφυλάκιο» είναι διάσπαρτος με τάφους. Το φιλόδοξο σχέδιο της πολιτείας είναι κάποτε να ανασκαφεί και ο επισκέπτης να θαυμάζει από ψηλά -από μια κρεμαστή γέφυρα- τις τελευταίες κατοικίες των αρχαίων της περιοχής…
Το πλαϊνό μονοπάτι οδηγεί σ΄ άλλους πολλούς τάφους λαξευμένους στους πολύχρωμους βράχους δεξιά κι αριστερά. Στο βάθος δεσπόζει το ρωμαϊκό θέατρο χωρητικότητας 4.000 θεατών (!), που χρονολογείται στον 1ο μΧ αιώνα, και πιο κάτω η κεντρική οδός με κιονοστοιχίες, το νυμφαίο, οι τρεις αγορές, το βασιλικό ανάκτορο, το μοναστήρι και ποιος ξέρει τι άλλο… Μόνο το 1/20 της πόλης έχει ανασκαφεί και αποκαλυφθεί…
¶νθρωποι, άλογα και καμήλες με πλουμιστά στολίδια, πολύχρωμο πολύβουο μελίσσι πάνω στα χωματένια μονοπάτια. Τα μέλη της αποστολής περιδιαβάζουν εκστασιασμένα την εντυπωσιακή αρχαία πολιτεία και πολιορκούνται από μικρεμπόρους όλων των ηλικιών. Πωλούν καρτ ποστάλ, λευκώματα, αναμνηστικά δώρα, μικροκοσμήματα… Η εμπορική δραστηριότητα στην αρχαία πόλη είναι μονοπώλιο του λαού που γεννήθηκε στο κόκκινο της ερήμου, των απογόνων των Ναβαταίων. Είναι η φυλή, της οποίας τα μέλη, έως και 30 χρόνια πριν, ζούσαν μέσα στους λαξευμένους τάφους. Εκεί ξάπλωναν τη νύχτα, εκεί ξυπνούσαν το πρωί, εκεί μαγείρευαν, εκεί μεγάλωναν τα παιδιά τους, εκεί μνημόνευαν τους νεκρούς προγόνους τους. Αλλά η Πέτρα είχε ήδη ανακαλυφθεί από τον παγκόσμιο τουρισμό και η εικόνα του ορμητικού κύματος των ταξιδιωτών απ΄ όλες τις γωνιές της γης, του αναμεμειγμένου με τις καθημερινές δραστηριότητες της φυλής, ενόχλησε…
Η βασίλισσα Νουρ, η τελευταία σύζυγος του Χουσεΐν, πατέρα του σημερινού βασιλιά Αμπντάλα, κάλεσε τότε τους εκπροσώπους της φυλής να εγκαταλείψουν την αρχαία πόλη και να μετοικήσουν λίγο μακρύτερα, σε οικισμό, που θα στηνόταν πάνω σε λόφο, μόνο για εκείνους. Σε αντάλλαγμα θα τους παρείχε την αποκλειστικότητα στην εμπορική αξιοποίηση της αρχαίας Πέτρας. Έτσι κι έγινε. Σήμερα, ο απαράβατος όρος για έναρξη εμπορικής δραστηριότητας στην περιοχή είναι η καταγωγή από τη φυλή των Ναβαταίων.
Από κοιλάδα σε κοιλάδα…
Στην ξενάγηση των Ελλήνων δημοσιογράφων, την Ουάντι Μούσα, την κοιλάδα του Μωυσή, διαδέχεται εκείνη του… φεγγαριού, η Ουάντι Ραμ. Τα τζιπ φεύγουν με ταχύτητα στην κόκκινη άμμο, ανάμεσα σε ογκώδεις μονόλιθους από ψαμμίτη, με αποτυπωμένες πάνω τους όλες τις αποχρώσεις του ρόδινου. Οι βεδουίνοι οδηγοί μεταφέρουν τους επισκέπτες τους βαθιά στην έρημο, με προορισμό την τέντα, όπου θα φιλοξενηθούν. Οι τέντες των βεδουίνων είναι φτιαγμένες από μαλλί κατσίκας και αποτελούν τις οάσεις, όπου θα βρει κανείς νερό (πάντα εμφιαλωμένο), τσάι, καφέ και ίσως κάποιο φαγητό. Η φυλή των βεδουίνων καλύπτει ποσοστό 4-5% του ιορδανικού πληθυσμού και τα προνόμιά της είναι εντυπωσιακά. Πρόκειται για μια όμορφη φυλή αυτοχθόνων, με έντονο βλέμμα, που γίνεται ακόμη πιο διαπεραστικό πίσω από το coll, το μαύρο παχύρευστο υγρό με το οποίο βάφουν το περίγραμμα των ματιών τους για να προστατευτούν από την άμμο, όταν «θερίζει» την έρημο ο αέρας. Είναι φιλόξενοι και ευγενείς και τα προνόμιά τους από το χασεμιτικό βασίλειο κρατούν από πολύ πίσω στον χρόνο, όταν σε αρκετούς από αυτούς διανεμήθηκε γη, την οποία αργότερα -με την ανοικοδόμηση των μεγάλων πόλεων- πούλησαν κι έγιναν ζάμπλουτοι. Ουσιαστικά οι βεδουίνοι είναι μεγάλες οικογένειες, των οποίων τα μέλη αυτοδικαίως διορίζονται σε υψηλές θέλεις του Δημοσίου και του Στρατού, ενώ οι αρχηγοί της φυλής τους παρίστανται πάντα στις επίσημες δημόσιες εμφανίσεις του βασιλιά. Μία από αυτές τις ισχυρές βεδουίνικες οικογένειες, οι αλ Φαΐζ, καμαρώνουν σήμερα το μέλος τους, Ναΐφ, στον ανώτερο θώκο του υπουργείου Τουρισμού.
Ο ήλιος πέφτει στην Ουάντι Ραμ και βάφει ακόμη πιο κόκκινη τη γη. Μαζί του πέφτει κι η θερμοκρασία. Αυτή είναι η έρημος. Ζέστη το πρωί, κρύο το βράδυ. Το τσάι στην τέντα κατεβαίνει σαν βάλσαμο. Το ίδιο κι ο τοπικός καφές, μια εκδοχή του ελληνικού, αλλά με την ανάμειξη κάρδαμου. Η μυρωδιά τρυπάει τα ρουθούνια. Οι βεδουίνοι επιφυλάσσουν στους επισκέπτες τους, τους δημοσιογράφους απ΄τις διάφορες γωνιές της γης, ένα εντυπωσιακό δείπνο με το παραδοσιακό τους φαγητό. Το Ζαρμπ. Είναι κρέας -αρνί και κοτόπουλο- ψημένο στην άμμο. Το «έθαψαν» πριν 6 ώρες στην καυτή άμμο, μαζί με ντομάτες, πατάτες και μελιτζάνες. Κι εκείνο έγινε λουκούμι, που λιώνει στο στόμα...
Στη Μαγιόρκα της Ιορδανίας...
Η Ιορδανία είναι χώρα των αντιθέσεων. Δεν υπάρχει μεσαία τάξη. Υπάρχουν φτωχοί και πλούσιοι. Υπάρχει βαθύ Ισλάμ με γυναίκες, που κυκλοφορούν μόνον με μαύρη κελεμπία, καλυμμένο πρόσωπο και μαύρα γάντια, υπάρχει και πίστη, που δεν αποτυπώνεται στην εμφάνιση. Σε μια τυπική μουσουλμανική οικογένεια, η μητέρα μπορεί να εμφανίζεται δημοσίως μόνο με κελεμπία, αλλά οι κόρες της ντυμένες με ρούχα δυτικού τύπου και μαντήλα ή και χωρίς αυτήν. «Είναι θέμα προσωπικής αντίληψης της πίστης. Οι κοπέλες σε μια οικογένεια μπορούν να επιλέξουν αν θα κυκλοφορούν με μαντήλα, με κελεμπία ή χωρίς. Συνήθως ακολουθούν τα ...βήματα της μητέρας. Η κόρη μου είναι 12 χρονών. Δεν επιχειρήσαμε ποτέ, εγώ ή η μητέρα της, να της επιβάλουμε τη μαντήλα. Μόνη της θα κρίνει κι ό,τι κι αν αποφασίσει, εμείς θα το δεχθούμε» λέει ο Σελίμ.
Από την Ουάντι Ραμ και μέσω μιας μονότονης διαδρομής, ο Ζακαρία μεταφέρει την ελληνική αποστολή στην ¶καμπα, στον μυχό της Ερυθράς Θάλασσας, που πήρε τ΄ονομά της από τον πυκνό πληθυσμό των κοραλιών. Η ¶καμπα είναι η πλέον ανεπτυγμένη τουριστικά πόλη της Ιορδανίας. Οι πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες της φιλοξενούν δισεκατομμυριούχους της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων -και όχι μόνον- παρέχοντας ανέσεις και υπηρεσίες και στον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Η ακτογραμμή της πόλης θυμίζει Μαγιόρκα και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι σε τρεις περιφραγμένες τεράστιες εκτάσεις κοντά στην παραλία, είναι σε εξέλιξη ισάριθμα projects, που περιλαμβάνουν θαλάσσιες προσχώσεις ή μπαζώματα και την ανέγερση τουλάχιστον ακόμη 25 πολυτελών ξενοδοχείων, με επενδυτικά κεφάλαια προερχόμενα κυρίως από τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία.
Η ερώτηση προς τους επικεφαλής του Τουρισμού της χώρας είναι αυτονόητη: Πόσους τουρίστες δεχθήκατε πέρυσι στην Ιορδανία και πόσους φιλοδοξείτε να δεχθείτε στο μέλλον, ώστε να δικαιολογούνται τόσες και τέτοιες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις;
Σύμφωνα με τον υπουργό Τουρισμού, Ναΐφ αλ Φαΐζ, η χώρα δέχθηκε πέρυσι 4 εκατ. τουρίστες, οι οποίοι όμως στο μέλλον αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά, ως αποτέλεσμα της καμπάνιας προβολής των προορισμών και του τουριστικού προϊόντος της χώρας. Στόχος της κεντρικής διοίκησης είναι οι 27.000 διαθέσιμες κλίνες να πολλαπλασιαστούν και να καλύψουν τις απαιτήσεις των επόμενων χρόνων. Η πρόθεση του κράτους να ριχτεί βάρος στον τουρισμό, αποδεικνύεται και από τη δημιουργία -για πρώτη φορά- αυτόνομου υπουργείου Τουρισμού, που περιλαμβάνει τους τομείς Πολιτισμός και Αρχαιότητες (έως πρότινος υπαγόταν στο υπουργείο Εργασίας).
Κάτω από μηχανισμό στήριξης, αλλά ανάπτυξη με... χίλια
Η Ελληνίδα πρεσβευτής, η κ. Μαρινάκη, διευκρινίζει: «Η αλήθεια είναι ότι η Ιορδανία, στην καρδιά της Μέσης Ανατολής και σε καιρούς ταραχών στα σύνορά της, είναι απόλυτα ασφαλής. Αυτή η κατάσταση ηρεμίας και ασφάλειας, την οποία ο επισκέπτης εισπράττει, στηρίζεται και ενισχύεται και από τις υπόλοιπες αραβικές χώρες, προκειμένου η Ιορδανία να αποτελέσει θύλακα ειρήνης και ασφάλειας της ευρύτερης περιοχής. Εδώ υπάρχουν αμερικανικές βάσεις. Κι επιπλέον, η χώρα έχει αναπτύξει σειρά συνεργασιών με αρκετές άλλες χώρες. Για παράδειγμα, ο αντιπρόεδρος της Ιορδανίας, ο Νάσερ Τζούντε, υπέγραψε τον περασμένο Ιούνιο σύμφωνο συνεργασίας σε τουριστικό επίπεδο με τον τότε Έλληνα ομόλογό του, Ευάγγελο Βενιζέλο. Οι πτήσεις των ελληνικών αεροπορικών εταιρειών προς την Ιορδανία πολλαπλασιάστηκαν. Αλλά οι επενδύσεις, που ετοιμάζονται, είναι σε πολλαπλό επίπεδο. Όχι μόνον στον τουρισμό».
Ο στρατιωτικός ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας στο Αμμάν, Μανόλης Πετειναράκης, σημειώνει πως από το 1962, Ελλάδα και Ιορδανία ανέπτυξαν συνεργασία σε θέματα εκπαίδευσης, κάνοντας ανταλλαγές φοιτητών, κυρίως σε στρατιωτικές σχολές. «Οι Ιορδανοί, που σπούδασαν σε στρατιωτικές σχολές της Ελλάδας είναι πολύ περήφανοι» λέει. Αλλά και σήμερα, γίνεται ανταλλαγή επισκέψεων εμπειρογνωμόνων του Στρατού, για ενημερώσεις σε ειδικά θέματα.
Εσχάτως επιχειρείται και ενίσχυση του θρησκευτικού τουρισμού. Αυτό το είδος του τουρισμού προωθείται συστηματικά από την πρεσβευτή στο Αμμάν και την πρόξενο της Ιορδανίας στη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα, πέρυσι η κ. Μαντά οργάνωσε με επιτυχία την αποστολή μελών της Ιεράς Συνόδου στα βήματα του Μωυσή. Στη χώρα, όπου αποτυπώθηκαν αυτά τα ιερά βήματα, υπάρχουν σημαντικοί χριστιανικοί ναοί και προορισμοί που συνδέονται άμεσα με την ορθοδοξία. Το όρος Νέμπο, όπου περπάτησε ο Μωυσής, το σημείο του ποταμού Ιορδάνη, όπου βαφτίσθηκε ο Ιησούς, ο ναός του Ιωάννη του Βαπτιστή και πολλά ακόμη...
Ιδιαίτερη απήχηση στις αραβικές χώρες -και όχι μόνον- έχει και η νοσοκομειακή υποδομή της Ιορδανίας. «Η Ιορδανία διαθέτει τα καλύτερα νοσοκομεία, σε υποδομή και προσωπικό, σ' ολόκληρη την Αραβία» τονίζει η κ. Μαρινάκη. «Κόσμημα» δε της χώρας χαρακτηρίζεται το νοσοκομείο Παίδων, που ιδρύθηκε από τη βασίλισσα Ράνια.
Τέλος, η χώρα παράγει το 3% του ουρανίου παγκοσμίως και σε συνεργασία με τη Ρωσία αναμένεται η δημιουργία εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας, ενώ από το 2016 προγραμματίζεται και η λειτουργία σχετικού ερευνητικού κέντρου, αντίστοιχου με τον ελληνικό Δημόκριτο.
Οι θέσεις στον δημόσιο τομέα και τον στρατό καλύπτονται μόνον από τους χασεμίτες Ιορδανούς, ο μέσος μισθός στο Δημόσιο κυμαίνεται στα 700 ιορδανικά δηνάρια (ένα δηνάριο αντιστοιχεί πλέον σε περίπου 1,25 ευρώ. Πριν από την κρίση η ισοτιμία ήταν 1 προς 1, αλλά στην προσπάθεια να συμπιεστεί η αξία του ευρώ και να πλησιάσει το δολάριο, το ιορδανικό νόμισμα πήρε τα... πάνω του) και στον ιδιωτικό τομέα στα 280.
Θεωρητικά -και πρακτικά- η χώρα διάγει περίοδο οικονομικής κρίσης, είναι κάτω από μηχανισμό στήριξης (ΔΝΤ), αλλά οι ρυθμοί ανάπτυξής της δείχνουν εντυπωσιακοί και υπόσχονται έξοδο από το πρόγραμμα το συντομότερο δυνατό.
Οι Ιορδανοί αξιοποιούν ό,τι διαθέτει ο τόπος τους. Η βαριά βιομηχανία στηρίζεται στην παραγωγή φωσφόρου, τσιμέντου και ποτάσας και η κτηνοτροφία κυρίως σε πρόβατα, καμήλες και λίγα μοσχάρια. Ως γνωστόν, το χοιρινό απαγορεύεται από το Ισλάμ. Εισάγουν ζώα από το εξωτερικό και καλύπτουν τις ανάγκες της ντόπιας αγοράς. Στη χώρα δεν «μπαίνει» έτοιμο κρέας, αλλά ζωντανά, που περιμένουν σε «μονάδες αναμονής». Οι μουσουλμάνοι Ιορδανοί προτιμούν να τα σφάζουν μόνοι τους, όχι μόνο επειδή αυτό εγγυάται τη φρεσκάδα του προϊόντος, αλλά κι επειδή η θρησκευτική τους κουλτούρα επιβάλλει το ζώο να σφάζεται στο όνομα του Αλλάχ κι έπειτα να καταναλώνεται.
Το μεγάλο πρόβλημα της χώρας είναι η έλλειψη νερού. «Εδώ, το πετρέλαιο είναι φτηνότερο από το νερό» λέει χαρακτηριστικά ο Σελίμ. Διανέμεται καθημερινά μέσω του δημόσιου δικτύου σε συγκεκριμένες ώρες και εκ περιτροπής. Το «σήμα κατατεθέν» των ιορδανικών πόλεων είναι οι τεράστιες λευκές δεξαμενές στις ταράτσες των σπιτιών, όπου αποθηκεύεται το αγαθό και καταναλώνεται με φειδώ τις ώρες της ημέρας, που οι βρύσες «στεγνώνουν».
Το ελληνικό πνεύμα και σώμα στην Ιορδανία...
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται εντυπωσιακή είσοδος ελληνικών εταιρειών στην ιορδανική αγορά. Ένα ελληνικό θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο παρέχει τις υπηρεσίες του, η Ακτωρ Κωνσταντινίδης αξιοποιεί ενεργειακά τα απορρίμματα της ευρύτερης περιοχής του Αμμάν κι ένα άλλο, τεράστιο έργο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (αιολικής) πολυεθνικής εταιρείας «τρέχει» με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Έλληνες δραστηριοποιούνται και στον τομέα κατασκευής φωτοβολταϊκών κτιρίων.
Στον τομέα των τροφίμων, η Ελλάδα τροφοδοτεί την εγχώρια αγορά με φέτα, κασέρια, ελιές και μέλι, ενώ ιδιαιτέρως ενεργή είναι και η είσοδος της εταιρείας μπισκότων Παπαδοπούλου.
Μάρμαρο με προορισμό την Ιορδανία φεύγει από τα ορυχεία της Καβάλας.
Όσο για τον ελληνισμό στη χώρα, «γεννήθηκε» κυρίως από μικτούς γάμους. Τη δεκαετία του ΄70, αρκετοί από τους Ιορδανούς φοιτητές, που πλημμύρισαν τα ελληνικά πανεπιστήμια, παντρεύτηκαν Ελληνίδες και μετά το τέλος των σπουδών τους τις έφεραν στην πατρίδα τους και γέννησαν τα παιδιά τους, μισά ελληνόπουλα. «Στην αρχή οι Έλληνες ήταν περίπου 300. Σήμερα τα άτομα με ελληνικά διαβατήρια υπολογίζονται σε περίπου 1.500» λέει η κ. Μαρινάκη και προσθέτει: «Οι πρώτες Ελληνίδες, που ήρθαν στην Ιορδανία, έφτιαξαν τον Σύλλογο Ελληνίδων Ιορδανίας και κατόπιν δημιουργήθηκε ο Σύλλογος Νέων Ελλήνων Ιορδανίας, όπου διδάσκεται στα παιδιά και η ελληνική γλώσσα. Ο Σύλλογος λειτουργεί κι ένα νηπιαγωγείο. Τα ελληνόπουλα τρίτης γενιάς είναι πολλά και είναι σημαντικό να γνωρίζουν τη γλώσσα».
Η βασίλισσα Ράνια
Η πρόσκληση από το παλάτι έρχεται απροειδοποίητα. Η βασίλισσα Ράνια, σύζυγος του Αμπντάλα, επιθυμεί να συναντήσει τους ξένους δημοσιογράφους, που επισκέπτονται τη χώρα της. Το «ραντεβού» κλείνεται σε αίθουσα του Μουσείου βασιλικών αυτοκινήτων. Είναι ένα εντυπωσιακά οργανωμένο μουσείο, που στεγάζει, ως εκθέματα, τις μηχανές και τα αυτοκίνητα του σημερινού μονάρχη και του αποθανόντος -ύστερα από πολυετή μάχη με τον καρκίνο- πατέρα του. Πίσω από το όχημα, που μετέφερε τον Χουσεΐν στην τελευταία του κατοικία, μία μεγάλη φωτογραφία, στην οποία αποτυπώνονται όλοι μαζί οι ηγέτες των χωρών, που συνόδευαν τη σορό. Μπιλ Κλίντον, Χαβεζ αλ ¶σαντ, Μπόρις Γέλτσιν... Οι Έλληνες δημοσιογράφοι αναζητούν τον δικό τους πρωθυπουργό, τον Κ. Σημίτη. Δεν τον βρίσκουν στη φωτογραφία...
Γυναίκα όμορφη, κομψή, καλλιεργημένη, ευγενής, η Ράνια επελέγη από τον Αμπντάλα ως η απολύτως άξια να σταθεί στο ύψος των απαιτητικών υποχρεώσεων μιας βασίλισσας. Βεβαίως, το «politicaly correct» σχεδόν επέβαλε τη σύναψη γάμου του Ιορδανού μονάρχη με μια Παλαιστίνια, για τη διατήρηση των ισορροπιών στην περιοχή.
Μιλάει για λίγα λεπτά στους εκπροσώπους του Τύπου, καλωσορίζοντάς τους, παραθέτοντας τους μελλοντικούς στόχους του τόπου της και τονίζοντας με έμφαση την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή. Έπειτα μπαίνει στο «πηγαδάκι» κάθε αποστολής ξεχωριστά, συζητά και φωτογραφίζεται. «Πώς είναι τα πράγματα με την κρίση στη χώρα σας;» ρωτά με ενδιαφέρον τους Έλληνες δημοσιογράφους για να εισπράξει την απάντηση «πολύ δύσκολα». Νεύει με συγκατάβαση, ψελλίζει «υπομονή» και εύχεται «να πάνε όλα καλά». Έχει απευθείας ενημέρωση για τη χώρα από τη γραμματέα της, που είναι παντρεμένη με Έλληνα...
Στη «γκρίζα πόλη» και στο βαπτιστήριο του Ιησού
Η συνάντηση με τη Ράνια διαρκεί κοντά τρεις ώρες και στο τέλος η βασίλισσα μπαίνει στο τζιπ, που οδηγεί μόνη της, και αναχωρεί ακολουθούμενη από τα αυτοκίνητα της προσωπικής της ασφάλειας.
Η πομπή κατηφορίζει τον λόφο του Αμπντούν (στην ευρύτερη περιφέρειά του βρίσκεται και το κτίριο της ελληνικής πρεσβείας), της πολυτελούς περιοχής του Αμμάν, που κάποτε ανήκε στους βεδουίνους. Ο Ζακαρία περιμένει την ελληνική αποστολή για να τη μεταφέρει στην καρδιά της γκρίζας πρωτεύουσας, την παλιά πόλη, που έφερε το όνομα Φιλαδέλφεια. Το Αμμάν είναι χτισμένο σε 19 λόφους και η παλιά πόλη ήταν κομμάτι της αρχαίας Δεκάπολης. Σήμερα, αυτό το τμήμα αριθμεί πληθυσμό περί τα 2,5 εκατομμύρια. Καταστήματα με τοπικές παραδοσιακές φορεσιές, κοσμήματα χρυσού και ασημιού πλάι-πλάι, αναμνηστικά δώρα, λάδια και άλατα από τη νεκρά θάλασσα, προσελκύουν τους τουρίστες και οι έμποροι -πιστοί στα ήθη της Ανατολής- προσεγγίζουν και «αλιεύουν» τους υποψήφιους πελάτες. Οικεία εικόνα και αίσθηση για τους Έλληνες... Στα παραδοσιακά καφέ των ντόπιων -συνήθως σε ορόφους παλαιών κτιρίων- νεαρές μαντηλοφορεμένες φοιτήτριες απολαμβάνουν το τσάι τους δίπλα σε γηραιές μουσουλμάνες με κελεμπία, που αντίστοιχα απολαμβάνουν τον ναργιλέ τους.
Η κίνηση των οχημάτων στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας τις ώρες αιχμής είναι εφιάλτης. Ο Σελίμ υπολογίζει τις μεταβάσεις της ομάδας του με περιθώριο χρόνου τουλάχιστον ενός ημίωρου, ακόμη κι αν πρόκειται για πολύ κοντινή απόσταση. Το οξύμωρο είναι πως ενώ στο Αμμάν τα αυτοκίνητα συνωστίζονται το ένα σχεδόν πάνω στο άλλο, στον κεντρικό δρόμο από τον βορρά προς τον νότο αναζητάς ΙΧ με το... κυάλι. Οι ντόπιοι δεν ταξιδεύουν ιδιαίτερα στο εσωτερικό της χώρας. Πιστοί είναι μόνο στο ταξίδι, που θα κάνουν στη Μέκκα για προσκύνημα, άπαξ ετησίως. Κάποτε μάλιστα χρησιμοποιούσαν το τρένο. Αλλά καταργήθηκε. «Ράγες έχουμε, τρένο δεν έχουμε» λέει χαριτολογώντας ο Σελίμ. Και πράγματι, σήμερα μόνον οι ράγες υπάρχουν για να το θυμίζουν, αλλά κατά κανόνα χρησιμοποιούνται για την κίνηση των βαγονέτων, που μεταφέρουν τα προϊόντα των εργοστασίων της, απ΄τη μια πλευρά της χώρας στην άλλη.
Την επίσκεψη χριστιανών στη Μάνταμπα και τον ορθόδοξο ναό του ¶η Γιώργη τη θέλει κι ο Θεός... Αλλά δεν είναι μόνο η πίστη, που την επιβάλλει... Στο δάπεδο του ναού υπάρχει μεγάλο τμήμα ενός καταπληκτικού ψηφιδωτού χάρτη, που απεικονίζει την ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας με τις πόλεις γραμμένες στα ελληνικά. Βρέθηκε τυχαία όταν κάποιος εργάτης επιχείρησε να τοποθετήσει πλακάκια και από τους ειδικούς επιστήμονες υπολογίζεται ότι αυτός ο χάρτης έχει φτιαχτεί από περίπου 2 εκατ. ψηφίδες!
Η ίδρυση της πόλης χάνεται στα βάθη των αιώνων. Για την ακρίβεια χρονολογείται από τη Νεολιθική Περίοδο. Είναι, όμως, γνωστή ως «πόλη των βυζαντινών ψηφιδωτών». Τέτοια ψηφιδωτά θα βρει κανείς ακόμα και στο εσωτερικό σπιτιών και αυλών! Ο δε πληθυσμός της αριθμεί -περίπου κατά το ήμισυ- ορθοδόξους.
Το σημείο του ποταμού Ιορδάνη, όπου -κατά τις γραφές- βαπτίσθηκε ο Χριστός αποτέλεσε επί μακρόν πεδίο ...έριδας μεταξύ των ειδικών επιστημόνων. Εντέλει, όλα τα στοιχεία συνέκλιναν, στην περιοχή της Βηθανίας, στην όχθη του ποταμού από την πλευρά της Ιορδανίας, όπου στο... πουθενά βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους τα ερείπια τριών εκκλησιών. Σήμερα, ο τόπος βάπτισης του Ιησού είναι πόλος έλξης ορθόδοξων «καραβανιών» απ΄ όλες τις γωνιές του πλανήτη. Κάτω από το κιόσκι των ταξιδιωτών, απ΄όπου αγναντεύουν το βαπτιστήριο, τεράστιες πινακίδες πληροφορούν σε διάφορες γλώσσες για την ιστορία του τόπου. Η ελληνική είναι όνειδος. Αυθαίρετη μετάφραση ξένου κειμένου, με τραγικά συντακτικά, ορθογραφικά λάθη και παραλείψεις! Δεν έκανε καλή δουλειά ο αυτόματος μεταφραστής του Google... Κρίμα.
Σε απόσταση αναπνοής, τα εθνικά σύμβολα της όμορης χώρας προειδοποιούν... Το πλάτος του Ιορδάνη, του φυσικού φιδωτού συνόρου μεταξύ Ιορδανίας και Ισραήλ, δεν ξεπερνά τα 10 μέτρα. Τα νερά του είναι βούρκος, αλλά με δυο δρασκελιές περνάς στην απέναντι πλευρά και πατάς τα πρώην παλαιστινιακά εδάφη (ασφαλώς, «πολιτικώς» δεν είναι τόσο εύκολο, όσο φαίνεται...). Η στάθμη του ποταμού έχει πέσει εντυπωσιακά, το πλάτος του έχει συρρικνωθεί δραματικά και μόνον οι καταρρακτώδεις βροχές, που τον «φουσκώνουν», μπορούν πλέον να του δώσουν ψήγματα της παλιάς του εικόνας. Στην ενδοχώρα, σε μικρή απόσταση από την όχθη του ποταμού, στέκει επιβλητικός ο ναός του ¶η Γιάννη του Βαπτιστή, δημιούργημα του Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου.
Μία τεράστια κρατική έκταση, πίσω από το σημείο της βάφτισης, έχει παραχωρηθεί από το παλάτι στις θρησκείες του κόσμου για να στήσουν τους ναούς τους. Την αρχή έχουν κάνει οι Ρώσοι, οι Έλληνες, οι Αρμένιοι. Τα σχέδια περιλαμβάνουν, εκτός από την ανέγερση λατρευτικών οίκων, και τη δημιουργία ξενώνων. Ο στόχος είναι στο μέλλον εδώ να «φιλοξενούνται» ανά τακτά χρονικά διαστήματα συναντήσεις των εκπροσώπων των εκκλησιών.
Νεκρά θάλασσα...
Στην ουσία πρόκειται για μακρόστενη λίμνη, που οι όχθες της βρέχουν απ΄τη μια πλευρά το Ισραήλ και απ΄ την άλλη την Ιορδανία. Έχει πλάτος 17 χιλιόμετρα και μήκος 77. Βρίσκεται 400 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου και τα νερά είναι ζεστά, με τεράστια περιεκτικότητα σε αλάτι, αλλά και σε ανόργανες στερεές ουσίες (κάλιο, χλώριο, νάτριο, μαγνήσιο) που δεν επιτρέπουν τη ζωή σε κανέναν οργανισμό. Ως εκ τούτου, μια βουτιά στην «αγκαλιά» της είναι εμπειρία, καθώς η μεγάλη άνωση του νερού, δεν διευκολύνει τον λουόμενο ούτε στην προσπάθειά του να σταθεί όρθιος!
Η Νεκρά θάλασσα είναι από τα μεγάλα τουριστικά «κεφάλαια» της Ιορδανίας, αλλά και της απέναντι όχθης. Κατά μήκος της έχουν κτισθεί πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, στις οποίες «φιλοξενούνται» επισκέπτες και κυρίως... επισκέπτριες, που καταφθάνουν εδώ για να απολαύσουν τις υπηρεσίες φροντίδας προσώπου και σώματος με τα προϊόντα, που παράγει η θάλασσα, αλλά και την κατάμαυρη λάσπη της παραλίας, που προσφέρεται για ανανέωση του δέρματος.
Το κακό είναι ότι από την άντληση νερού τόσο από τις βιομηχανικές μονάδες του Ισραήλ όσο και από εκείνες της Ιορδανίας, η στάθμη της Νεκράς Θάλασσας πέφτει κατά περίπου 1 μέτρο τον χρόνο! Οι Ιορδανοί όμως δεν φαίνονται και δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν τη Νεκρά Θάλασσα να... πεθάνει.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, η πολιτεία ξεκινά σύντομα έργο αφαλάτωσης νερού από την Ερυθρά Θάλασσα και μεταφοράς του, μέσω αγωγών μήκους 180 χιλιομέτρων, στη Νεκρά.
