1]Τι έχει αλλάξει στη νομοθεσία της Ελλάδας σχετικά με την απόκτηση παιδιού;

Μέχρι το 2002 μια γυναίκα μπορούσε να αποκτήσει παιδί είτε με φυσικό τρόπο είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση αλλά με δικό της γεννετικό υλικό είτε με υιοθεσία.

Μετά το νόμο 3089/2002 μια γυναίκα μπορεί να αποκτήσει παιδί και με δωρεά ωαρίου, δωρεά σπέρματος, δωρεά εμβρύου και με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας.

2]Η Ελληνική νομοθεσία έχει φέρει αλλαγές στην παραδοσιακή οικογένεια;

Ο νόμος πλέον δίνει τη δυνατότητα στη γυναίκα, μέσω της ιατρικά υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, να δημιουργήσει μονογονεϊκή οικογένεια ή να προχωρήσει στη δημιουργία οικογένειας με το σύντροφο της χωρίς γάμο και χωρίς σύμφωνο συμβίωσης. Στη δεύτερη περίπτωση όμως ο σύντροφος δεσμεύεται, εκ των προτέρων, με συμβολαιογραφική πράξη ότι το παιδί που θα γεννηθεί  είναι δικό του.

3]Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην απόκτηση παιδιού με υιοθεσία και στην απόκτηση παιδιού με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας;

Το θετό παιδί δεν έχει οποιαδήποτε βιολογική συγγένεια με τους θετούς γονείς του. Αντίθετα, το παιδί που θα γεννηθεί με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας, μπορεί να έχει προέλθει είτε εξ ολοκλήρου είτε εν μέρει από γεννετικό υλικό των γονέων που το θέλουν [κοινωνικοσυναισθηματικοί γονείς] και που ζήτησαν τη συνδρομή παρένθετης μητέρας για να το φέρουν στον κόσμο. Βέβαια ενδέχεται και στην περίπτωση αυτή το παιδί που θα γεννηθεί να μην έχει βιολογική συγγένεια με τους κοινωνικοσυναισθηματικούς γονείς [περίπτωση γέννησης παιδιού με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας και δωρεά εμβρύου].

Άλλη μια σημαντική διαφορά είναι ότι το παιδί που θα γεννηθεί με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας αποτελεί φυσικό παιδί των κοινωνικοσυναισθηματικών γονέων και ως τέτοιο καταχωρίζεται στα ληξιαρχικά βιβλία.

4]Στη διαδικασία απόκτησης παιδιού με δανεισμό μήτρας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί γεννετικό υλικό της παρένθετης μητέρας;

Βασική προϋπόθεση που θέτει ο νομοθέτης είναι, στη διαδικασία αυτή, τα γονιμοποιημένα ωάρια που θα εμφυτευτούν στη μήτρα της παρένθετης μητέρας να είναι ξένα προς την ίδια.

5]Η παρένθετη μητέρα μπορεί να διεκδικήσει ως δικό της το παιδί που θα γεννήσει;

Η γυναίκα που  προσφεύγει στην απόκτηση παιδιού με τη συνδρομή παρένθετης μητέρας καταρχή πρέπει να προσφύγει στα δικαστήρια και να ζητήσει δικαστική άδεια αιτιολογώντας πλήρως ότι η ίδια αδυνατεί να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Η δικαστική απόφαση, αφού εξετάσει ότι συντρέχουν όλες οι  προϋποθέσεις που τάσσει ο νόμος, μνημονεύει τα ονόματα των δύο γυναικών που θα συμπράξουν δηλαδή της κοινωνικοσυναισθηματικής μητέρας και της παρένθετης μητέρας. Η απόφαση αυτή κατατίθεται στο μαιευτήριο κατά τη γέννηση του παιδιού. Είναι η μοναδική περίπτωση κατά την οποία άλλη γυναίκα γεννά ένα παιδί κι άλλη γυναίκα είναι η μητέρα του. Αν για οποιοδήποτε λόγο αποτύχει η συνεργασία των δύο γυναικών και η κοινωνικοσυναισθηματική μητέρα αναζητήσει τη βοήθεια μιας άλλης παρένθετης μητέρας, τότε υποχρεωτικά πρέπει και πάλι να προσφύγει στα δικαστήρια και να ζητήσει την έκδοση νέας απόφασης.

Η έκδοση της δικαστικής απόφασης διασφαλίζει την κοινωνικοσυναισθηματική μητέρα ότι το παιδί που θα γεννηθεί είναι δικό της. Η μοναδική περίπτωση που η παρένθετη μητέρα θα μπορούσε να διεκδικήσει σαν δικό της το παιδί που θα γεννηθεί είναι να αποδείξει ότι αυτό προέρχεται από δικό της γεννετικό υλικό. Σε κάθε περίπτωση όμως, αν περάσουν έξι μήνες από τη γέννηση του παιδιού, δεν μπορεί να προβάλει οποιαδήποτε διεκδίκηση. Μέχρι σήμερα στα δικαστήρια, απ’ όσο παρακολουθώ καθημερινά, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.

Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνω ότι η κοινωνικοσυναισθηματική μητέρα δεν μπορεί να αρνηθεί ως δικό της το παιδί που θα γεννηθεί σε περίπτωση που αυτό παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα υγείας ή ακόμη σε περίπτωση πολύδημης κύησης να αρνηθεί ως δικά της όλα τα παιδιά που θα γεννηθούν.

6]Από την εμπειρία σας, υπάρχουν πολλές γυναίκες που προσφεύγουν στη βοήθεια παρένθετης μητέρας;

Πραγματικά είναι πολλές οι γυναίκες που προσφεύγουν στη βοήθεια παρένθετης μητέρας για να αποκτήσουν παιδί και μάλιστα κάθε ηλικίας. Είναι εντυπωσιακό πόσα προβλήματα υγείας εμποδίζουν τις γυναίκες να κυοφορήσουν. Στην αρχή, όταν μ’ επισκέπτονται στο γραφείο μου, είναι πολύ ανήσυχες και διστακτικές γιατί καθεμιά τους νομίζει ότι η ενέργεια της αυτή είναι «παράτολμη» ή «πολύ έξω από το καθημερινό γίγνεσθαι». Στην πορεία της συζήτησης μας, όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι οι μοναδικές που επιζητούν τη λύση του προβλήματος τους μέσω δανεισμού μήτρας και ότι ήδη έχουν γεννηθεί εκατοντάδες παιδιά μ’ αυτό τον τρόπο, ηρεμούν και συζητούμε τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί.

7]Υπάρχουν γυναίκες που δέχονται να κυοφορήσουν για λογαριασμό άλλων γυναικών;

Όλα αυτά τα χρόνια, έχω διαπιστώσει ότι υπάρχουν αρκετές γυναίκες που αναλαμβάνουν, με αλτρουιστική διάθεση, να κυοφορήσουν για λογαριασμό άλλων γυναικών.  Έχουμε περιπτώσεις μητέρων που κυοφορούν για λογαριασμό των δικών τους κοριτσιών, αδελφές, ξαδέλφες και φίλες. Μου έτυχε μια περίπτωση που μια κυρία αμέσως μόλις παντρεύτηκε και πριν μάλιστα αποκτήσει δικά της παιδιά, υποβλήθηκε με χαρά  σε εξωσωματική γονιμοποίηση ως παρένθετη μητέρα και γέννησε δίδυμα για ένα στενό φιλικό της ζευγάρι.

8]Ποιο  είναι το ποσοστό επιτυχίας της κύησης στις παρένθετες μητέρες;

Έχω εκδικάσει περισσότερες από εκατόν είκοσι υποθέσεις και  το ποσοστό επιτυχίας είναι 99%.

9]Τι σημαίνει δωρεά εμβρύου;

Υπάρχουν πολλά ζευγάρια ή και μόνες γυναίκες που όταν τελειώνουν με επιτυχία τη δική τους προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης, έχουν κρυοσυντηρημένα έμβρυα, τα οποία αποφασίζουν, με έγγραφη δήλωση τους να δωρίσουν σε άλλα ζευγάρια. Ο Έλληνας νομοθέτης απαγορεύει μέσω της δωρεάς ωαρίων και σπέρματος τη δημιουργία εμβρύων και την επιτρέπει μόνο στην περίπτωση που ανέφερα παραπάνω. Μπορεί κατ’ αρχή να μας ξενίζει ότι κάποιοι άνθρωποι συναινούν στη διάθεση των εμβρύων τους σε άλλα υπογόνιμα άτομα. Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτοί που δωρίζουν τα έμβρυα τους, είναι άτομα που έχουν περάσει την αγωνία της απόκτησης παιδιού και την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης και αντιλαμβάνονται πολύ καλά τα συναισθήματα των υπογόνιμων ατόμων. Έτσι με τη δωρεά εμβρύων χαρίζουν ζωή αφού επιλέγουν να μην καταστραφούν αυτά αλλά να γεννηθούν και να αποτελέσουν μέλος μιας ευτυχισμένης οικογένειας.

Χρύσα Καραγιάννη

Δικηγόρος με ΜΔΕ Αστικού Δικαίου

Ιδρυτικό μέλος του γραφείου «ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ-ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ»

Τηλ: 2310/537.416

EMAIL: chrysa@pklawfirm.gr

WEBSITE: www.pklawfirm.gr