Έσβηνα και έγραφα, έσβηνα και έγραφα ατέλειωτες ώρες, μέχρι να πάρει
το τελειωτικό σχήμα η ομιλία μου, όχι γιατί δεν ήξερα τι να γράψω,
αλλά πως μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας, να προλογίσω ένα μεγάλο
πνευματικό ταγό , χωρίς να κινδυνεύσω να τον αδικήσω, αλλά και ο
κόσμος που ίσως να τον ξέρει με μία μόνο ιδιότητά του, να
πληροφορηθεί, χωρίς να κουραστεί, για την πολυσχιδή προσωπικότητά του
και το πλούσιο συγγραφικό του έργο, μια πορεία που αρχίζει από το 1971
έως σήμερα.
Αλλά ας δούμε ποιος είναι ο Γιώργος Δουατζής, είναι δημοσιογράφος,
καθηγητής δημοσιογραφίας, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, ποιητής και
φωτοποιητής.
Σπούδασε οικονομία στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή της Θεσσαλονίκης και
Κοινωνιολογία στο 8ο Πανεπιστήμιο στο Παρίσι. Δημοσιογράφος από το
1974 εργάστηκε σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς και
τηλεοπτικούς σταθμούς, ως ρεπόρτερ, αρθρογράφος, πολιτικός αναλυτής,
διευθυντής. Πρώτη του εμφάνιση το 1971 στην Ποιητική Ανθολογία της
Νέας Ελληνικής Γενιάς των εκδόσεων ’γκυρα. Από τότε μέχρι σήμερα έχει
εκδώσει περίπου 22 βιβλία.
Είναι ο άνθρωπος που βρέθηκε τόσο κοντά στην εξουσία και δεν ενέδωσε
στη ματαιότητα του εφήμερου και στα παιχνίδια της, αλλά εστιάστηκε στα
απλά και ουσιαστικά πράγματα της ζωής, σ' ένα χαμόγελο, σε ένα
άγγιγμα, μια ζεστή αγκαλιά σε μια πορφυρογέννητη ανατολή σε ένα
ηλιοβασίλεμα, σε ένα λουλούδι, απαξίωσε αυτό το σαθρό σύστημα και
γύρισε την πλάτη μια επιτυχημένη δημοσιογραφική καριέρα και κατορθώνει
να στραφεί ενσυνείδητα στον ίδιο τον εαυτό του εκεί που είναι κρυμμένη
όλη η αλήθεια του. Δίνοντας μας αυτό το πλούσιο συγγραφικό του έργο
προσφορά αγάπης για τον άνθρωπο, μαζί με ατέλειωτες ώρες σιωπής και
επιλεγμένης μοναχικότητας , για να μας υπενθυμίσει , πως όσο υπάρχει η
ποίηση στη ζωή μας, τίποτα δεν χάθηκε. Ο Γιώργος Δουατζής καταφέρνει
να αποτυπώσει με ποιητικό τρόπο καθημερινές εικόνες. Εικόνες τις
οποίες όλοι βλέπουμε, αλλά δεν τις αντιλαμβανόμαστε .Είναι
προικισμένος, με την πολυπόθητη, διεισδυτική <<ματιά>>. Κάθε εικόνα του
κι ένας στίχος. Κάθε στίχος του , πολλές εικόνες. Η ποίησή του
εικονοποιείται και οι εικόνες γίνονται ποίηση. Οι λέξεις του έχουν
χρώμα , μυρωδιές, αρώματα, και οι εικόνες κρύβουν τον ήχο και τον
παλμό των λέξεων που χαϊδεύει".
Τον στενοχωρεί η κοινωνική ανοχή στην παρακμή. Τον βασανίζει η ατομική
και κοινωνική ευθύνη, απέναντι στις επερχόμενες γενιές. Από το
εσωστρεφές ατομικό, μας οδηγεί στο εξωστρεφές, το οποίο όμως υπηρετεί
συλλογικά αιτούμενα. Θρησκεία του, οι λέξεις. Οι λέξεις που απαιτούν
θυσίες και οδηγούν στη τελική λύτρωση. Αυτές αποτυπώνουν την ανάγκη
του για ελευθερία. Και ως ελευθερία, ορίζεται στους στίχους του η
προσέγγιση της εσωτερικής αλήθειας. Αυτήν μοιάζει να βασανίζεται να
αγγίξει, λέξη - λέξη, στίχο - στίχο. Αυτήν προτρέπει στους αναγνώστες
του να αναζητήσουν, με ό,τι μέσο επιλέξουν.
Σύμβολα της αλήθειας, της ελευθερίας, για τον ποιητή ο αέρας, το βαθύ
μπλε, η σιωπή του δειλινού, το υψιπετές ζύγισμα του γερακιού, το
άγγιγμα της αγαπημένης.
Η γνωριμία του με τον Τάσο Λειβαδίτη, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην
διαμόρφωση της ποίησής του.
Ειδικά τις τελευταίες στιγμές του, του άφησε μια σπουδαία
παρακαταθήκη, να αγαπήσει τον άνθρωπο.
Και αυτή την συμβουλή του την κράτησε και με το παραπάνω ο Γιώργος
Δουατζής .Η ποίησή του , ανθρωποκεντρική δεν απευθύνεται στους λίγους
και τους εκλεκτούς ,όπως κάνουν οι περισσότεροι από τους ομότεχνούς
του, απευθύνεται ίσα , δίκαια , ανυπόκριτα σε όλο τον κόσμο και σε
κάνει να νιώθεις πως το κάθε ποίημα που διαβάζεις, είναι σαν να
προϋπήρχε μέσα σου. Ο κάθε στίχος του, ενεργοποιεί συναισθήματα, που
νομίζεις ήταν νεκρωμένα μέσα σου, πάλλει τις χορδές κάθε ευαίσθητης
καρδιάς , θρέφει την σκέψη, αφυπνίζει την συνείδηση, με λέξεις λιτές
και απλές, χωρίς ψιμύθια περίτεχνα, χωρίς βαρύγδουπες εκφράσεις,
αφαιρεί το περιττό και το στέλνει στα απορρίμματα , απογυμνώνει την
κάθε λέξη, δίνοντας υψηλά νοήματα στον αναγνώστη, γιατί γράφει με την
καρδιά του με της σιωπής τα λόγια που μόνο αλήθειες ξέρουν να λένε και
υμνεί την ποίηση, τον έρωτα την αγάπη, τις πανανθρώπινες αξίες ,
γεμάτος αισθαντική λυρικότητα , που δεν διστάζει όμως να την
μετατρέψει σε προφητικό λόγο, γεμάτο θυμό, αγωνία, πόνο για την
πατρίδα , επαναστατικό θούριο για την γλώσσα που αλλοιώνεται και τον
πολιτισμό και τις αξίες που χάνονται, προδιαγράφει τα γεγονότα, πριν
ακόμα συμβούν.
Στα ανεπίδοτα του 2004 γράφει στην σελίδα 74: <<Βέβαια δεν ήξερα, που
να το φανταστώ, ότι τα ποιήματα στον υπολογιστή χρόνια μετά, θα
υμνούσαν εκπληρωμένους μόνο έρωτες...
...Τώρα μεταλλαγμένα τρόφιμα και βρώμικος αέρας. Τώρα αποστάσεις και
μυθεύματα. Τα βιβλία μακριά. Οι ανάσες γρήγορες τις νύχτες, από
κάματο. Γιατί ο χρόνος δε φτάνει πια. Έγινε πολυεθνικός και παγκόσμιος
και χτυπάει μυαλό, καρδιές κι ανάσες. Δεν υπάρχει χρόνος για
αγκαλιές....
Βλέπω το δρόμο της οριστικής απώλειας, να χάνονται μέτρα, αξίες,
καταβολές, κληρονομιές, αισθητικά πρότυπα, συναισθήματα, αιτούμενα,
αγώνες, πλησιάσματα, διεκδικήσεις , θεμέλια, ήθη...
Κι η γλώσσα διαβρωμένη από ξένες εισβολές, χωμένη κι αυτή στο παιχνίδι
της απώλειας μιας εθνικής συνείδησης ήδη κατακερματισμένης.
Βλέπω ξεσηκωμούς, αγριέματα, διεκδικήσεις επιστροφών, όχλους
πολύχρωμους και χέρια να σφίγγουν και πάλι σε γροθιά.
Φόβος στους ισχυρούς κι υποταγή.
Το νιώθω. Οι λίγοι γίναμε λιγότεροι. Κι αν βρούμε την απάντηση, θα
είναι μετά. Οριακή σύντμηση χρόνου και μεις εξαρτήματα άβουλα, μιας
μηχανής χωρίς πυξίδα. Οι στόχοι τώρα πουθενά....Για να υψώσεις το χέρι
γροθιά ή παλάμη ανοιχτή πάνω από τους ανθρώπους και τα ερείπια, θα πει
ότι είδες ορίζοντες και το σύμπαν δεν άδειασε- γιατί χωρίς φως , πως
θα φανούν γραμμές των οριζόντων- κι έπειτα, μαζί με το χέρι απλωμένο ή
γροθιά υψώνεσαι και συ αδελφέ μου. Τι κι αν κάτω είναι ερείπια ή ναοί.
Υψώνεσαι κι αυτό μετράει σ' αυτή την καταραμένη συνομοταξία μας...>>
Η ποίηση για κείνον είναι θρησκεία , χωρίς θεούς και μόνο πίστη. Η
σκαλωσιά για την οικοδόμηση του ευγενέστερου συστήματος αξιών. Η
ευλογία να μπορείς να πετάξεις μ' ένα μολύβι και ένα χαρτί, να
μεθύσεις χωρίς αλκοόλ. Σκυτάλη που δεν φθάρηκε ποτέ, νοτισμένη από
χιλιάδες ανθρώπινες ψυχές.

Στο τελευταίο του βιβλίο <<Σχεδίες>> γράφει:
<<Η ποίηση με τη σιωπή της γνώσης κάνει τα όνειρα αληθινά κι ας είναι
αιμόφυρτα ή μεθυσμένα /και φεύγει μόνο στην πλήρη αποδόμηση των
κυττάρων.>>
και για τον ποιητή <<είμαι ένα μοναχικό εργαστήριο / ψυχή
στροβιλιζόμενη στο άπειρο/ χέρι που καταγράφει σκέψεις εσαεί/ κι
αισθήματα / με νόηση/ ανάλγητα γοργή/ να ταλανίζει σώμα και
μυαλό./Είμαι μοναχική βιοτεχνία/ ορίζω αλήθειες
αυτοαναιρούμενες/αρνούμαι τις μοναδικότητες/ χωρίς φόβο ,δέος απόγνωση
και γίνομαι αστείρευτη πηγή θάρρους ελπίδας και ζωής./οικοδομώ εστίες
με λέξεις/ πανύψηλες εστίες οικοδομώ χάρισμα στους ανθρώπους>> <<και
ταξίδι το ταξίδι/ έφτασε ψηλά η σκάλα/ που έχτισαν τα τραγούδια μου/
με πήρε στο λαιμό της η ομορφιά/ και που να κατέβη τώρα ο πήχης...>>
<<Α, να ήξερες/ πόσα λιμάνια άφησα/ πόσους σταθμούς/ και κυρίως
ανθρώπους/ με τη σιωπή οδηγό/και καταφύγιο τα ταξίδια/που μου
τάχτηκαν/ για να σε φτάσω...>>
Κι ο ρόλος του ποιητή είναι να υπενθυμίζει την ανθρωπιά, την
φθαρτότητα, και την θνητότητα των τριών αυτών κλειδιών, που μας κάνουν
σώφρονες, ταπεινούς και προσφέροντες...
Στις Σχεδίες γράφει σελίς 64 <<Οι ήρωές μου έχουν βλέμμα σταθερό/ ήλιος
τους σημαδεύει την καρδιά κρυώνουνε και αναζητούν όνειρο κοινό
ανθρώπινο να ζεσταθούν.>>
Η ποίηση για κείνον είναι η μετάγγιση της του βάρους της καρδιάς, σε
λευκά χαρτιά. Τραγούδι ζωογόνο ως νερό, οξυγόνο, αίμα, φωτιά, γη κι
ουρανός :
<<Σε ποια γενιά να με κατατάξεις/ αφού κανείς δεν μπόρεσε να κλείσει σε
γενιές και ορισμούς/ τον ουρανοβυθισμένο ποιητή με το μοναχικό του
κόσμο και κυρίως τη γνώση να ζει/ άρα και να πεθάνει.>> σελίς 32 <<πόσα
ποιήματα διάβασες πόσους κατευόδωσες /κι εκείνα τα χτυπήματα της
νεότητας στη πόρτα να ρωτούν/ ως πότε οι μεταγγίσεις σε λευκά χαρτιά.>>
Όλη του η ποίηση είναι ένας ύμνος στον έρωτα ένας αίνος στον οίνο της
αγάπης, έρωτας ασίγαστος
<< Ας λείπεις/ θα σε λούσω με τα άγια μύρα/ που στάζουν από το μυαλό
μου/ όταν το κυριεύει η οπτασία σου.>>
<< Δύναμη υπέρβασης ο έρωτας/ υμνεί το παράλογο/ πυρπολεί τα σωθικά/...
κι εγώ ασπίδα να μην ξαναμπεί/ ο σωρευμένος βόγκος/ στο ευαίσθητο
στέρνο σου.>>
Για τη αγάπη γράφει: <<Α η αγάπη/ Αγία αγαπημένη/όμορφη
σκούρα/εύθραυστη δύναμη/ παντοδύναμη ευαισθησία/ αγγίζεις με τα
ακροδάχτυλα/ κι ο κόσμος ομορφότερος/ γεμίζει ευτυχία της στιγμής./
Αγάπη/ εσαεί αναβλύζουσα/ πηγή ζωής/πολύτιμη./>>
Βαθύτατα ερωτικός, μα και στοχαστικός γράφει για την αγαπημένη :
<<Με τη απουσία σου/ ο χρόνος μακραίνει/ και με την παρουσία
σου/αφανίζεται, τόσο μικραίνει/ βλέπεις οι ερωτευμένοι/ με την έλλειψη
μετρούν το χρόνο>>
Στα ανεπίδοτα γράφει σελίς71
Θέλω τη φωνή σου να λέει σ' αγαπώ. Την αφή σου σε επίκληση μυρωδιά σου
να με αγκαλιάζει.Τα μάτια σου να διώχνω τη μελαγχολία τους.Το κορμί
σου να νιώθω ότι υπάρχω.Το χέρι σου για περπάτημα σε όμορφους
δρόμους.Τα μάτια σου να μοιράζομαι τις ομορφιές.Και δεν ντρέπομαι,
ούτε θα ντραπώ.>>
Υμνεί την Γυναίκα στις σχεδίες σελίς 82 << είσαι γυναίκα/ και ο άντρας
πρέπει πάντα σε γυναίκα/ να ζητά αποδοχή συγνώμη ευλογία/Σε μάνα/κόρη
ερωμένη/σε γυναίκα πάντα να ζητά/ γι' αυτό δε σου' δωσα όνομα
λουλουδιού/ αλλά σε ονόμασα λουλούδι>>
Η γνωριμία του με τον Κώστα Αξελό τον μεγάλο φιλόσοφο κι στοχαστή του
21ου αιώνα, τον έμαθε να υψώνεται σαν σκόπελος, όχι ενάντια στα
κύματα, αλλά μέσα στα κύματα της θάλασσας που μπορεί να ταξιδέψει.
Όπως αναφέρει ο ίδιος η φιλοσοφία εκπαιδεύει το μυαλό, οξύνει την
κρίση και μας δίνει τη δύναμη να αποδεχτούμε ότι δεν μπορούμε να
βασιζόμαστε σε καμιά αλήθεια, διότι κάθε αλήθεια εμπεριέχει το σπέρμα
αυτοαναίρεσής της.
Η ποίησή του βαθυστόχαστη, τον απασχολούν έντονα οι έννοιες ποιος ο
σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης , το πένθος , η απουσία, το επέκεινα..
Σελίς 57 στις σχεδίες
<<Και δεν είναι που με το θάνατο φεύγουν οι ζωντανοί οριστικά/ Αλλά το
χειρότερο παύουν να έχουν συναισθήματα κι αυτό κάνει την έλλειψη
οδύνη>>...
καταπιάνεται με τον πόνο της σιωπής
σελίς 91 σχεδίες
¨όταν δακρύζεις μεγάλη ησυχία/ όταν κλαις σεβάσμια η σιωπή/Στους
λυγμούς σου/απόλυτη σιγή/κι άκρατος πόνος>>
Για την εποχή μας γράφει 92 <<Λιγοστεύουν οι λέξεις/ μεγαλώνουν τα
νοήματα/ χάθηκε το περίγραμμα στο Φως/έγινε η ματιά οξύτερη/και
βγαίνει τόση σιωπής δίψα.>> Τον απασχολεί η νέα γενιά, το μέλλον των
παιδιών μας και νιώθει υπεύθυνος για όλα όσα συμβαίνουν και γράφει:
<<Υπαίτιοι δεν υπάρχουν παρά μόνο εμείς. Όχι γιατί δεν αδράξαμε
ευκαιρίες και στιγμές, αλλά γιατί αφήσαμε μαγνήτες να
αποπροσανατολίσουν τις πυξίδες μας. Και νιώθει την ευθύνη να πει
συγνώμη στους νέους μας: << Η ελάχιστη συγνώμη / να στρώσουμε τα
ποιήματά μας/ πορφυρό χαλί/ στις λεωφόρους του μέλλοντος/ να διαβούν
οι νέοι/ με την ματιά υψωμένη / με την ελπίδα να μεταλάβουν
τουλάχιστον αυτοί την ύστατη δικαίωση.>>
Δεν διστάζει να ομολογήσει ότι βρισκόμαστε σε μια εμπόλεμη κατάσταση
στη Πατρίδα των καιρών το 2004 και να παραδεχτεί πως είναι πόλεμος
χωρίς αίματα :
Πώς σε κατάντησαν πατρίδα οι δημοκόποι
πώς...
σε αλωνίζουν οι προστάτες
κι έγινες η περήφανη εσύ
τώρα ζητιάνα των βαρβάρων
που της στερήσανε το φως
για να εισπράξουμε έστω αργά
πως δεν υπάρχει πιο μεγάλη ενοχή
από την ανοχή μας
Α, οι δημοκόποι
πατρίδα πώς...
----
Νόμισες δεν είναι πόλεμος
γιατί δεν είδες αίματα και τραυματίες
όμως είδες εκείνους τους νεκρούς
σκυμμένους σε κάδους σκουπιδιών
καταμεσήμερο στο κέντρο της πόλης
ικέτες στα απορρίμματα μεγακαταστημάτων
τους πεινασμένους, τους εξάγγελους
νεκρούς να επαιτούν
τους είδες
Χασάπηδες της οικουμένης
κλέβουν κι αλέθουν σε κρεατομηχανές τρέλας
ζωές, κορμιά, έρωτες, ελπίδες, βρέφη, γέροντες, αδύναμους,
πίστη, ιδανικά, αξίες, δίκιο και κυρίως μέλλον
Όλα φωνάζουν θάνατος
Ρομπότ - ευνουχισμένα ανθρωποειδή
συναρμολόγησης δεκαετιών
κινούν μηχανές θανάτου
τα τηλεκούτια στέλνουν συμφορά
σπέρνουν φόβο, πανικό, υποταγή
Όλα φωνάζουν θάνατος
Νέος, χαοτικός, κτηνώδης κόσμος
στο κατώφλι της αφάνειας
στεγνώνει το στόμα του ποιητή
παγώνει το αίμα στις φλέβες
λεηλατεί τον ’νθρωπο
Όλα φωνάζουν θάνατος
Ας βάλει το χέρι του όποιος μπορεί
γιατί ο πόλεμος του αύριο
θα γίνει με σφεντόνες
Τώρα στο χυδαίο παζάρι της ανοχής
χάσαμε ηγέτες, φωνή, όραμα, αύριο
ίσως πατρίδα
και Όλα φωνάζουν θάνατος
Και με έντονο προβληματισμό και αγωνία ρωτάει,
Αυτόν τον κόσμο φτιάξαμε;
Γι αυτόν αγωνιστήκαμε;
Πώς θα κοιτάξουμε στα μάτια τα παιδιά;
Και προτρέπει <<να ήξερες με πόσο/ λίγη αγάπη/ θα άλλαζε ο κόσμος>>
Δεν χάνει το κουράγιο του και την αισιοδοξία του να μας πει ότι ο
άνθρωπος μπορεί να τα καταφέρει να ξεφύγει από το φόβο και να
ξεπεράσει την κρίση μόνο όταν
Ο άνθρωπος καταφέρει να κρατήσει τον άνθρωπο, να κρατηθεί από αυτόν
και από τον εαυτό του, γιατί από την ιστορία που επαναλαμβάνεται
γνωρίζουμε πως κάθε κρίση είναι παροδική. Να μην ξεχνάμε ότι η κρίση
άρχισε ως κρίση πολιτισμού, αξιών ζωής και μετά έφτασε να είναι και
οικονομική.
Παραδέχεται ότι βλέπει μια κοινωνία να υποφέρει, αλλά συγχρόνως να
αναδεικνύει αντανακλαστικά ευγένειας, αλληλεγγύης, συμπαράστασης με
πρακτικό τρόπο στους αδύναμους και διαισθάνεται ότι επιστρέφουμε
δειλά- δειλά στον πολιτισμό που χάσαμε. Εγκαταλείπουμε << το εγώ>> και
περνάμε στο << εμείς.>>
Συμφωνεί, πως η ιστορία σε περιόδους κρίσης μας δίνει μαθήματα όχι
μόνο επιβίωσης, αλλά και ανάτασης ψυχής, έξαρσης ανθρώπινων
ευαισθησιών, ουσιώδους παραγωγής πνευματικού έργου. Φτάνει να πιάσεις
το χέρι του διπλανού και να του πεις "κουράγιο, δεν είμαστε μόνοι" για
να γίνει το επόμενο και μεθεπόμενο βήμα .
Όλο του το μανιφέστο καταγράφεται
στα ανεπίδοτα στη σελίδα 87
<<Αξίζουν τόσα λίγα πράγματα να δώσεις τον κόπο σου, τη λύπη, τη χαρά
σου, τον ελάχιστο τελικά χρόνο σου.
Όσο θα αποδέχεσαι τις αλήθειες ως μη μοναδικές, ως πάντα αυτοαναιρούμενες.
Όσο θα απέχεις από ιδεολογικά κατασκευάσματα που φυλακίζουν τη σκέψη.
Όσο θα νιώθεις ότι παίρνεις και δίνεις γνώση.
Όσο θα κοιτάζεις τον άλλο στα μάτια και κάτι θα συμβαίνει μέσα σου.
Όσο θα μπορείς να εκφράζεσαι.
Όσο θα αγαπάς και θα το νιώθουν οι διπλανοί σου.
Όσο θα επιβεβαιώνεις την ύπαρξή σου μέσα από το δόσιμο.
Όσο η αγκαλιά σου θα αισθάνεται τη ζεστασιά ενός άλλου ανθρώπου.
Όσο θα επιζητούν οι άνθρωποι τη συντροφιά σου.
Όσο τα εκφραστικά σου μάτια θα ιστορούν ότι πραγματικά έζησες.
Όσο η εύθραυστη εικόνα σου θα αποπνέει γαλήνια δύναμη
Τόσο θα έχεις δικαιολογία ύπαρξης και θα παραμείνεις επί της ουσίας
και ισόβια νέα.>>
Σε ευχαριστούμε ποιητή που κατάφερες μέσα από το έργο σου να μας
κοινωνήσεις με το Φως της Αλήθειας σου, να μας γυρίσεις και πάλι στην
απλότητα , που ολοένα και περισσότερο εκλείπει στις μέρες μας ,αλλά
και με τους στίχους σου να αφήσεις τη σκέψη μας λεύτερη να πετάξει που
είχε καθηλωθεί σαν δεσμώτης στο φόβο που οι ισχυροί της γης μας
κρατούν αλυσοδέσμιους και μόνους και να καταφέρεις με την μαγική
δύναμη των στίχων σου να ζεστάνεις με αγάπη την ψυχή μας και να
αποκτήσουν τα όνειρά μας καθώς και η ύπαρξή μας και πάλι κάποιο
προορισμό...
Το περιοδικό ( Το Νόημα ) στο επόμενο έντυπο τεύχος του θα παρουσιάσει
μία συνέντευξη εφ όλης της ύλης με τον καταξιωμένο δημοσιογράφο και
συγγραφέα Γιώργο Δουατζή