Η ανάληψη της προεδρίας στο Ιράν από τον Χασάν Ροχανί, το καλοκαίρι του 2013, ήταν μια ανακούφιση για τους Ιρανούς και όλο τον κόσμο. Ύστερα από οκτώ χρόνια καταστολής στο εσωτερικό και προκλήσεων προς τη διεθνή κοινότητα από τον Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ, τον προκάτοχό του, ο Ροχανί ξεκίνησε τη θητεία του λέγοντας: «Η κυβέρνησή μου θα κάνει τα πάντα για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα στο Ιράν και τις υπόλοιπες χώρες». Στη διάρκεια της μισής ώρας που διήρκεσε η ομιλία του στο κοινοβούλιο, δεν χρησιμοποίησε ούτε μια φορά τη λέξη «πυρηνικά», αλλά όλος ο κόσμος κατάλαβε τι εννοούσε.

   Τότε δεν ήταν ακόμη γνωστό ότι ιρανοί και αμερικανοί διπλωμάτες συγκεντρώνονταν μυστικά στο Ομάν, προσπαθώντας να βρουν λύση στο πυρηνικό πρόβλημα. Όλες οι προσπάθειες που είχε κάνει η Ευρώπη από τότε που ανακαλύφθηκε το μυστικό ατομικό πρόγραμμα του Ιράν, το 2002, είχαν καταλήξει σε αδιέξοδο. Το Ιράν είχε ξεκαθαρίσει ότι χωρίς την ευθεία ανάμιξη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεν θα γινόταν τίποτα, ενώ στην Ουάσινγκτον ο πρόεδρος Ομπάμα χρειαζόταν μια επιτυχία στην εξωτερική πολιτική.

   Ο Ροχανί δεν ήταν ο εγκέφαλος των διαπραγματεύσεων, αλλά η θετική του στάση συνέβαλε αποφασιστικά στο να είναι σήμερα πολύ πιθανή μια συμφωνία που θα δώσει τέλος στην περιθωριοποίηση του Ιράν. Η εκλογική του επιτυχία, τη στιγμή μάλιστα που υπήρχαν υποψήφιοι πολύ πιο κοντά στον ανώτατο ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, προκάλεσε έκπληξη τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό της χώρας. Παρά το χαμόγελό του όμως και τη μετριοπαθή του γλώσσα, ο άνθρωπος που χρησιμοποίησε το κλειδί ως σύμβολο της προεκλογικής του εκστρατείας ήταν και είναι ένας άνθρωπος του συστήματος.

   Τα μέσα ενημέρωσης παρουσιάζουν συνήθως το Ιράν ως ένα μονοπρόσωπο αυταρχικό καθεστώς, όπου ο αγιατολάχ Χαμενεΐ συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες. Είναι αλήθεια βέβαια ότι ο Χαμενεΐ έχει την τελευταία λέξη σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Εξίσου αλήθεια όμως είναι ότι δεν αποφασίζει μόνος του. Ο απώτερος στόχος του είναι να υπερασπιστεί το ισλαμικό σύστημα και για τον λόγο αυτό πρέπει να ακούει τους ανθρώπους που βρίσκονται γύρω του και να δρα με πραγματισμό.

   Στον Ροχανί, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν έχει βρει τον καλύτερο σύμμαχο σε αυτή την προσπάθεια. Πρώην επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας επί προεδρίας Χαταμί, ο ιρανός πρόεδρος έχει χρησιμοποιήσει τη μετριοπάθειά του για να προσελκύσει πολλούς απογοητευμένους μεταρρυθμιστές και έχει αποφύγει πολλές από τις παγίδες που του έχουν στήσει οι υπερσυντηρητικοί που φοβούνται οποιαδήποτε αλλαγή. Από την αρχή επιζητεί τη συναίνεση και έχει καταστήσει τους στόχους του σαφείς.

   Ο Ροχανί έχει επιλέξει επίσης τους συνεργάτες του με αξιοκρατικά κριτήρια, όπως συνέβη με τον υπουργό Εξωτερικών Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ στον οποίο ανέθεσε την ευθύνη για τις διαπραγματεύσεις. Έσπασε επίσης το ταμπού με βάση το οποίο αντιμετωπίζονταν με δυσπιστία όσοι έχουν σπουδάσει στη Δύση. Το αποτέλεσμα, όπως έγραφε πρόσφατα το περιοδικό Εκόνομιστ, είναι η κυβέρνηση να έχει περισσότερα μέλη με διδακτορικό από αμερικανικά πανεπιστήμια απ' όσα έχουν οι κυβερνήσεις της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιαπωνίας και της Ρωσίας μαζί.

   Δεν είναι αστείο. Η εκπαίδευση αυτών των ανθρώπων τους οδηγεί να προσέρχονται στις συνομιλίες προκειμένου να διαπραγματευτούν και όχι να εκφωνήσουν ιδεολογικά κηρύγματα όπως οι προκάτοχοί τους. Το πιο σημαντικό απ' όλα όμως είναι η πολιτική βούληση. Η Τεχεράνη επιδιώκει ένα συμβιβασμό με τη Δύση που θα της επιτρέψει να βγει από την κρίση τηρώντας τα προσχήματα.