Η Λουσία, μια Αργεντίνα 16 ετών, η Ζόσελιν μια Μεξικάνα 22 ετών, η Φλορένσια μια Χιλιανή 10 ετών: αυτά τα πρόσφατα θύματα άγριων δολοφονιών έβγαλαν στους δρόμους χιλιάδες γυναίκες στη Λατινική Αμερική, μια περιοχή που αρχίζει να ξυπνά και να αντιδρά στα βίαια εγκλήματα κατά των γυναικών.

Κι αν η υπόθεση της Λουσία Πέρες, η οποία ναρκώθηκε, βιάστηκε και βασανίστηκε, σόκαρε την Αργεντινή, την έκκληση για διαδήλωση κατά τις βίας των γυναικών στις 19 Οκτωβρίου άκουσαν και η Χιλή, η Ουρουγουάη, η Βολιβία και το Μεξικό, χώρες που συγκλονίστηκαν από τα δικά τους δράματα, όπως ο φόνος της Φλορένσια, την οποία στραγγάλισε ο νονός της ή τη Ζόσελιν Περάλτα Αγκίρε που βρέθηκε επίσης στραγγαλισμένη.

Στο Περού ο πρόεδρος Πέδρο Πάμπλο Κιτσίνσκι συμμετείχε σε μια ανάλογη διαδήλωση τον Αύγουστο, στην οποία πήραν μέρος 50.000 άνθρωποι. Τα συνδικάτα και τα πολιτικά κόμματα της χώρας συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις αυτές.

«Ναι, υπάρχει αλλαγή και αυτό είναι πολύ σημαντικό», δήλωσε η Ινδή Λάκσμι Πούρι αναπληρώτρια εκτελεστική διευθύντρια του ΟΗΕ Γυναικών. «Οι φωνές για μηδενική ανοχή (στα εγκλήματα κατά των γυναικών) έρχεται πλέον από παντού», εξήγησε.

Η Πούρι υπενθυμίζει ότι στη χώρα της ο ομαδικός βιασμός και τα βασανιστήρια που υπέστη μια φοιτήτρια στα τέλη του 2012 είχε προκαλέσει ιστορική κινητοποίηση.

Στη Λατινική Αμερική, όπου κυριαρχεί «η μάτσο κουλτούρα», «έχει πλέον προκληθεί η ίδια αγανάκτηση με τα βίαια εγκλήματα κατά γυναικών και κοριτσιών», εξήγησε η ίδια.

Οι μισές από τις 25 χώρες σε όλο τον κόσμο που σημειώνονται τα περισσότερα εγκλήματα κατά των γυναικών βρίσκονται στη Λατινική Αμερική, τονίζει η Πούρι.

«Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να είσαι γυναίκα στη Λατινική Αμερική», δήλωσε η Αριάντνα Εστέβες, ερευνήτρια του Εθνικού Πανεπιστημίου του Μεξικού.

Η Εστέβες σημειώνει ότι «οι κινητοποιήσεις στο Μεξικό κατά των φόνων γυναικών διαρκούν εδώ και 20 μήνες, εξαιτίας των γυναικών που δολοφονήθηκαν στη Σιουδάδ Χουάρες, όμως για καιρό σε αυτές έπαιρναν μέρος μόνο τα μέλη των οικογενειών των γυναικών».

Πλέον στην περιοχή «υπάρχει μια αφύπνιση»: στην Αργεντινή έχει ξεκινήσει από πέρυσι μια εκστρατεία με το σύνθημα #NiUnaMenos (ούτε μία λιγότερη) και στο Μεξικό ανθεί μέσω του Facebook και του Twitter η μενεξεδιά επανάσταση (#Primaveravioleta).

«Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο», εξήγησε η Εστέβες, και όχι μόνο στην κινητοποίηση των διαδηλωτών.

«Χρησιμοποιηθήκαν ως κάθαρση, διότι πολλές γυναίκες δεν είχαν μιλήσει για την παρενόχληση και τη βία που έχουν υποστεί: συνειδητοποίησαν ότι αυτό αφορά ουσιαστικά την πλειονότητα των γυναικών», όπως στη Βραζιλία με την εκστρατεία #Meuprimeiroassedio (η πρώτη μου παρενόχληση).

Στην Ουρουγουάη η κοινωνική λειτουργός Φάνι Σαμουνίσκι συναντά εδώ και χρόνια κακοποιημένες γυναίκες που απευθύνονται στην οργάνωση Mujer Ahora. Παρατηρεί μια εξέλιξη: «στην αρχή έρχονταν λέγοντας: “είμαι απελπισμένη, θέλω να του μιλήσετε…”. Τώρα έρχονται ρωτώντας “ποια είναι τα δικαιώματά μου;”».

Σε αυτή τη μικρή χώρα που ήταν μια από τις πρώτες στη Λατινική Αμερική που νομοθέτησε το διαζύγιο και επέτρεψε τις αμβλώσεις, 19 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί από τον σύντροφό τους ή από έναν πρώην σύντροφό τους από τις αρχές του 2016, σύμφωνα με έναν απολογισμό των ενώσεων.

Μια υπόθεση τον Ιούνιο σόκαρε τους Ουρουγουανούς: στο Παϊσάντου ένας άνδρας πυρπόλησε το σπίτι της πρώην συντρόφου του, τραυματίζοντας θανάσιμα τις τρεις κόρες της και μία φίλη τους.

Αντιμέτωπες με την ενδοοικογενειακή βία, «οι γυναίκες προχωρούν σε καταγγελίες πολύ περισσότερο από πριν, όμως την υπομένουν επί δέκα χρόνια», προτού κάνουν καταγγελία, συχνά επειδή δεν διαθέτουν τους πόρους για να ζήσουν μόνες τους, εξηγεί η Σαμουνίσκι.

Η ίδια προσπαθεί να περιληφθεί στον ποινικό κώδικα της Ουρουγουάης ο όρος «γυναικοκτονία», όπως έχει γίνει σε 16 άλλες λατινοαμερικάνικες χώρες προκειμένου να περιγράφονται καλύτερα και να τιμωρούνται αναλόγως τα εγκλήματα αυτά.