Για χρήση της πρακτικής των «απωθήσεων» («push backs») εναντίον ομάδων προσφύγων και μεταναστών που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ελλάδα, μέσω χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων,θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους από τις ελληνικές αρχές, κάνει λόγο η Διεθνής Αμνηστία.

Κατά την παρουσίαση της έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας με τίτλο «Σύνορα της Ευρώπης: Καταπατήσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στα Σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία» η Jezerca Tigani, αναπληρώτρια διευθύντρια του προγράμματος της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, ανέφερε ότι «είναι προφανώς προνόμιο της Ελλάδας να ελέγχει τα σύνορά της, αλλά όχι εις βάρος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσων προσπαθούν να φτάσουν σε ασφαλές καταφύγιο ή ψάχνουν για μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη και συνήθως προέρχονται από χώρες σπαρασσόμενες από συρράξεις, όπως η Συρία και το Αφγανιστάν». Η κα Tigani αναγνώρισε μεν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά είπε ότι «η κρίση δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να αντιμετωπίζονται άνθρωποι με απάνθρωπους τρόπους».

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας κάνει λόγο για «επικίνδυνη χρήση από τις ελληνικές αρχές των απωθήσεων», - όταν, δηλαδή, όπως υποστηρίζει η διεθνής οργάνωση, «στέλνουν πίσω μέσω των συνόρων ομάδες μεταναστών, στερώντας τους το δικαίωμα να επεξηγήσουν την κατάστασή τους ή να προσβάλουν την απέλασή τους». Κάτι, που σύμφωνα με τη διεθνή οργάνωση, «αποτελεί παραβίαση των διεθνών και περιφερειακών υποχρεώσεων της Ελλάδας καθώς και του εγχώριου δικαίου της».

Από τον περασμένο Μάρτιο, η Διεθνής Αμνηστία, όπως τονίστηκε, «έχει μιλήσει με περίπου 80 ανθρώπους στην Ελλάδα και την Τουρκία, οι οποίοι δήλωσαν ότι, σε τουλάχιστον 39 χωριστές περιπτώσεις, ανακόπηκε από τους Έλληνες συνοριοφύλακες ή την ελληνική ακτοφυλακή η απόπειρά τους να διασχίσουν το Αιγαίο ή τα βόρεια χερσαία σύνορα μεταξύ των δύο χωρών κατά μήκος του ποταμού Εβρου».

Ανησυχητικό χαρακτήρισε τον αριθμό αυτό η Λία Γώγου, Ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα και την Κύπρο, υποστηρίζοντας ότι δείχνει πως «αυτή η τακτική χρησιμοποιείται συχνά».

Σύμφωνα με την έκθεση, πολλοί άνθρωποι με τους οποίους μίλησε η Διεθνής Αμνηστία, στις μαρτυρίες τους υποστήριξαν ότι οι φύλακες είχαν πάρει τα προσωπικά τους αντικείμενα, μεταξύ άλλων, χρήματα, οικογενειακές φωτογραφίες και οικογενειακά κειμήλια, τα οποία, σε κάποιες περιπτώσεις είχαν πετάξει στη θάλασσα. Κάνει επίσης λόγο για «κραυγαλέα περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή εκ μέρους της ελληνικής ακτοφυλακής κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων που διεξάγονται στο Αιγαίο». Στην έκθεση σημειώνεται ότι 13 από τους 14 ανθρώπους που έδωσαν συνέντευξη και περιέγραψαν την επιστροφή τους στην Τουρκία, υποστήριξαν ότι «οι φουσκωτές τους βάρκες σκίστηκαν με μαχαίρι, χάλασαν ή σχεδόν ανατράπηκαν, καθώς ένα σκάφος της ακτοφυλακής έκανε κύκλο γύρω τους ή τις ρυμουλκούσε». Είπαν ακόμη ότι «οι μηχανές των σκαφών αχρηστεύθηκαν και αφαιρέθηκαν τα κουπιά τους και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν στη μέση της θάλασσας». Όπως υποστηρίζεται, πρακτικές που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή αναφέρθηκαν από ανθρώπους που συνελήφθησαν αφού είχαν διασχίσει τον ποταμό Έβρο.

Όπως υποστήριξε η κα Tigani, στην προσπάθειά της Διεθνούς Αμνηστίας να επικοινωνήσει με τις ελληνικές αρχές για το συγκεκριμένο θέμα, αυτό στάθηκε δυνατό να συμβεί μόνο με την Ελληνική Αστυνομία, η οποία, κατά την επαφή που είχαν, καταδίκασε την πρακτική των απωθήσεων και αρνήθηκε ότι συμβαίνει.

Σε ερώτηση σχετικά με το ρόλο της Frontex, η κα Tigani απάντησε πως η Frontex ανέφερε ότι γνώριζε για τρεις σχετικές καταγγελίες, τις οποίες οι ελληνικές αρχές ερεύνησαν και οι καταγγελίες αυτές δεν επιβεβαιώθηκαν. Συνήθως, όμως, όπως σημείωσε και σε ανάλογες περιπτώσεις σε άλλες χώρες, η Frontex δεν απαντά.

Σύμφωνα με την κα Tigani, «όσοι πρόσφυγες και μετανάστες τελικά κατόρθωσαν να φτάσουν στην Ελλάδα κρατούνται επί μακρές περιόδους, σε συνθήκες φρικτές, σε σκοτεινά, βρόμικα, υγρά κελιά, με περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρό αέρα και χωρίς επαρκή τροφή, χωρίς σωστές συνθήκες υγιεινής». Από την πλευρά της η κα Γώγου έκανε λόγο για ανήλικους που κρατούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές «να σταματήσουν τις απωθήσεις και να διερευνούν ισχυρισμούς περί συλλογικών απελάσεων και κακομεταχείρισης καθώς και να διώκουν τους εμπλεκόμενους».

Εκφράζει επίσης, «την επιθυμία όλοι όσοι συλλαμβάνονται στα σύνορα να έχουν την ευκαιρία δίκαιης εξέτασης των αιτημάτων τους για διεθνή προστασία. Όπως επίσης, να σταματήσουν οι ελληνικές αρχές την αδιάκριτη και παρατεταμένη κράτηση παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο, καθώς και να χρησιμοποιούν εναλλακτικές της κράτησης».

Αναφορικά με την ΕΕ, η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει ότι «πρέπει να υποστηρίξει τις ελληνικές αρχές, βοηθώντας τη βελτίωση των υπηρεσιών υποδοχής, αντί να σφραγίζει τα σύνορα. Πρέπει να διερευνήσει νέους τρόπους ώστε τα κράτη μέλη μοιράζονται την ευθύνη για τους πρόσφυγες και μετανάστες».

«Οι πολιτικές και οι πρακτικές κατά μήκος των ελληνικών συνόρων εκθέτουν την πικρή ειρωνεία, οι ευρωπαϊκές χώρες να πιέζουν για ειρήνη στο εξωτερικό ενώ αρνούνται το άσυλο και θέτουν σε κίνδυνο που αναζητούν καταφύγιο στην Ευρώπη» κατέληξε.

Όπως ανακοίνωσε ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος, Διευθυντής του ελληνικού τμήματος Διεθνούς Αμνηστίας «από τις 13 έως τις 20 Ιουλίου θα βρίσκονται στο νησί της Λέσβου, κύριο σημείο εισόδου μεταναστών, ακτιβιστές από όλη την Ευρώπη και την Τουρκία, και θα δουλέψουν πάνω στο συγκεκριμένο θέμα της φύλαξης των συνόρων σε σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών».

* Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της έκθεσης, ομάδα αγνώστων εισήλθε στην αίθουσα και ανάρτησε πανό όπου αναγραφόταν αίτημα για την αποφυλάκιση του Κώστα Σακκά.

Κωνσταντίνα Μίχα