Μόλις λίγα χιλιόμετρα από την πόλη των Σερρών, στον ορεινό οικισμό του Μετοχίου, στην "αγκαλιά" μιας καταπράσινης χαράδρας, δεσπόζει το μοναστήρι της Παναγίας Βύσσιανης. Πρόκειται για ένα μικρό γυναικείο μοναστήρι, που "μετρά" λίγα μόλις χρόνια ζωής, αλλά "κουβαλά" πίσω του μια ιστορία πολλών αιώνων.

   Η Ι.Μ. Παναγίας Βύσσιανης ιδρύθηκε το 1972, με πρωτοβουλία Σερραίων πιστών και το όνομά της το πήρε από το τότε χωριό Βύσσιανη, που καταστράφηκε ολοσχερώς το 1916 από τον βουλγαρικό στρατό.

   Τα μοναδικά χειρόγραφα που έχουν διασωθεί και "ξετυλίγουν" την ιστορία του μοναστηριού, αναφέρουν πως ιδρύθηκε αρχικά στο συγκεκριμένο σημείο, στις αρχές του 14ου αιώνα. Ωστόσο, σύμφωνα με τη γερόντισσα του μοναστηριού Ισιδώρα, το πρώτο μοναστήρι ανεγέρθηκε πριν από τον 14ο αιώνα. Στο πέρασμά τους, όμως, οι Τούρκοι (γύρω στο 1344), αφού το βεβήλωσαν και το έκαψαν ολοσχερώς, πέταξαν την εικόνα της Παναγίας, που δεν καιγόταν, βαθιά στη χαράδρα, θέλοντας να εξαφανίσουν κάθε ίχνος του ορθόδοξου χριστιανισμού στην περιοχή.

   Το θαύμα της Παναγίας

   Οι αιώνες περνούσαν, η θαυματουργή εικόνα, όμως, της Παναγιάς παρέμενε ανέγγιχτη από τον χρόνο, ενώ κατά καιρούς εμφανιζόταν, σύμφωνα με την παράδοση, στα όνειρα των κατοίκων της περιοχής. Με φόβο και δέος μαζί, κάποιοι βοσκοί άρχισαν να ψάχνουν τη χαράδρα της περιοχής και βρήκαν τελικά τη θαυματουργή εικόνα, που ο χρόνος δεν κατάφερε να αλλοιώσει.

   Η ιερή εικόνα μεταφέρθηκε σε ένα παρεκκλήσι στον Λευκώνα, λίγα χιλιόμετρα μόλις κάτω από το Μετόχι, αλλά χάθηκε. Οι χριστιανοί ανησύχησαν και πίστεψαν ότι κλάπηκε. Μέσα από οράματα, όμως, κάποιων πιστών, η εικόνα της Παναγιάς επέστρεψε στο αρχικό μέρος που είχε βρεθεί. Έτσι κι έγινε. Οι κάτοικοι ξαναγύρισαν στη χαράδρα και έκπληκτοι βρήκαν την εικόνα στο ίδιο σημείο που την είχαν βρει οι βοσκοί. Όλοι μίλησαν για το θαύμα της Παναγιάς και κατάλαβαν ότι έπρεπε να αναγερθεί, στο συγκεκριμένο σημείο, μία ομώνυμη Ιερά Μονή και να μείνει η εικόνα στη θέση της.

   Σύμφωνα με ιστορικά στοιχεία, η Ι.Μ. της Παναγίας Βύσσιανης, κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο των Μακεδόνων και ως κρύπτη όπλων και πυρομαχικών. Κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, το 1912-1913, υπέστη πολλές ζημιές και ερημώθηκε. Για τη διόρθωση των ζημιών της οργανώθηκε μία αδελφότητα που ονομαζόταν Αγαθοεργός Αδελφότης "Η Κοίμησης της Θεοτόκου Βύσσιανης". Πρώτη μέριμνα της Αδελφότητας ήταν η ανακατασκευή του παλιού ναού της μονής. Τα έργα της ανακατασκευής ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 1925 και τελείωσαν το 1928, ενώ τα εγκαίνια έγιναν στις 17 Σεπτεμβρίου του 1925. Το ίδιο χρονικό διάστημα, τα έργα της Αδελφότητας συνεχίζουν με ιδιαίτερο σθένος, ένα άλλο σωματείο που ιδρύεται ήταν ο "Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Βησσάνης".

   Η μονή, στη σημερινή της μορφή, ολοκληρώθηκε το 1972 και πλαισιώνεται από το καθολικό, την τραπεζαρία, την έκθεση εργόχειρων και τα κελιά των δέκα μοναχών που διαβιούν στο μοναστήρι.

   Κάθε Δεκαπενταύγουστο, πλήθος πιστών σπεύδουν να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα, εναποθέτοντας όλες τις ελπίδες και τις προσδοκίες τους στην Παναγιά και να πάρουν το ιερό αγίασμα, που από θαύμα, σύμφωνα με τους πιστούς, την παραμονή της γιορτής της, τον Αύγουστο του 1996, στο επί σειρά ετών αποξηραμένο σημείο, άρχισε ξαφνικά να αναβλύζει νερό, το οποίο τρέχει άφθονο μέχρι και σήμερα.