Η οδύσσεια ενός ελεύθερου μαύρου που έγινε σκλάβος είναι το θέμα μιας ταινίας με πολλές ήδη βραβεύσεις σε Καναδά και ΗΠΑ. Το δεύτερο πρίκουελ του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών» είναι η άλλη ταινία μυθοπλασίας αυτής της εβδομάδας. Η Χρυσή Αυγή και η ζωή στην Ικαρία απασχολούν δύο ενδιαφέροντα ελληνικά ντοκιμαντέρ.

   12 χρόνια σκλάβος ****

   (12 years a slave)

   Δραματική - Διάρκεια 134΄

   Σκηνοθεσία: Στιβ ΜακΚουίν

   Παίζουν: Τσιούιτελ Ιτζίοφορ, Μάικλ Φασμπέντερ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Πολ Ντάνο, Σάρα Πόλσον

   Σκηνοθεσία: Στιβ ΜακΚουίν

   Ως ένα απέραντο αγροτικό Νταχάου αναπαρίσταται ο Νότος των ΗΠΑ, είκοσι χρόνια πριν από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Αυτόπτης μάρτυς των ωμοτήτων εις βάρος των σκλάβων αλλά και ο ίδιος πολυβασανισμένος μάρτυρας, με δεκάδες ουλές από τον βούρδουλα στο κορμί του, ο Σόλομον Νόρθαπ -υπαρκτό πρόσωπο- κατέγραψε τις δοκιμασίες του σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1853, χρονιά της αναπάντεχης απελευθέρωσής του, λίγο μετά την κυκλοφορία του περίφημου «Η καλύβα του μπάρμπα Θωμά» της Χάριετ Μπίτσερ Στόου. Βασισμένος σε αυτό το ντοκουμέντο, ο Στιβ ΜακΚουίν, μαύρος Βρετανός σκηνοθέτης με μικρή αλλά αξιόλογη φιλμογραφία ("Hunger", "Shame") και μεγάλη ευαισθησία για τη φυλή του, εξιστορεί με εικόνες επικές και οδυνηρές, τον μοναχικό αγώνα ενός άνδρα να επιζήσει και να ξαναδεί τους δικούς του. Ο Νόρθαπ γεννήθηκε ελεύθερος στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, όπου σπούδασε και διακρίθηκε σαν ταλαντούχος βιολιστής. Ευτυχισμένος σύζυγος, πατέρας δυο παιδιών και ευϋπόληπτος πολίτης, βρίσκεται σε περιοδεία στην Ουάσινγκτον το 1841, όταν πέφτει θύμα κυκλώματος απαγωγής μαύρων και πώλησής τους σε ιδιοκτήτες φυτειών στο Νότο. Αφού συνειδητοποιεί με τον πιο σκληρό τρόπο ότι δεν θεωρείται πλέον άνθρωπος, αλλά αντικείμενο, κτήνος, περιουσιακό στοιχείο του ιδιοκτήτη του, υποδύεται πειστικά τον ρόλο του σκλάβου, μετερχόμενος το ψέμα και την κολακεία, προκειμένου να παραπλανήσει λευκούς με τη μισή από τη δική του ευφυΐα. Δεν είναι μια και δυο φορές που η ζωή του απειλείται άμεσα και σε μια περίπτωση αντικρίζει τον θάνατο, ενώ στηρίζεται επί ώρες στις μύτες των ποδιών, με μια θηλεία γύρω από τον λαιμό, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να αποφύγει τον απαγχονισμό του. Γύρω του, άμοιρα πλάσματα με πλήρη άγνοια του αγαθού της ελευθερίας τραγουδούν τον πόνο τους και υμνούν τον θεό, αυτοσχεδιάζοντας spirituals. Έτσι γεννήθηκε η μαύρη μουσική. Κάτω από το μαστίγιο του επιστάτη, εκεί στις βαμβακοφυτείες. Ο Σόλομον βλέπει και συμπάσχει, όμως είναι σε διαρκή εγρήγορση, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία. Τις αντιφατικές συναισθηματικές διαβαθμίσεις -από την ελπίδα και την έγνοια για τον συνάνθρωπο ως τον τρόμο και την απελπισία - που γεννάνε δώδεκα χρόνια στη σκλαβιά, αποδίδει με πάθος και μέτρο ο νιγηριανής καταγωγής Τσιούιτελ Ιτζίοφορ (τον πρωτοείδαμε στο «Άμισταντ» του Στίβεν Σπίλμπεργκ) σε μια ερμηνεία που πηγαίνει ολοταχώς για Χρυσή Σφαίρα και οσκαρική υποψηφιότητα. Την ίδια τροχιά προβλέπουμε για τον σκηνοθέτη και για τον Μάικλ Φασμπέντερ, τον αγαπημένο ηθοποιό του ΜακΚουίν, στο ρόλο του ανάλγητου δεύτερου αφέντη του ήρωα. Η ταινία, μια ζοφερή σύνθεση σε μελανά χρώματα και σκληρούς τόνους, είναι για θεατές με γερά στομάχια, εντούτοις σας την προτείνουμε ανεπιφύλακτα ως ένα δυνατό δράμα, που δεν κάνει συμβιβασμούς για χάρη της ψυχαγωγίας. Και ας μην ξεχνάμε, ότι στους πονηρούς καιρούς μας, ισχυρές αντιρατσιστικές καταγγελίες όπως αυτή είναι το καλύτερο τονωτικό για την ιστορική μνήμη.

   Χόμπιτ: η ερημιά του Νοσφιστή **

   (The Hobbit: the desolation of Smaug)

   (και σε 3D & HFR 3d)

   Φαντασίας - Διάρκεια 161'

   Σκηνοθεσία: Πίτερ Τζάκσον

   Παίζουν: Μάρτιν Φρίμαν, Ίαν Μακ Κέλεν, Ορλάντο Μπλουμ, Εβαντζελίν Λίλι, Κέιτ Μπλάνσετ

   Δεύτερο μέρος της τριλογίας «Χόμπιτ», πιο γοργό και χωρίς την αμηχανία του πρώτου. Ο Πίτερ Τζάκσον αφηγείται γεγονότα τα οποία συνέβησαν πριν από τον ανεπανάληπτο «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» του, έχοντας γυρίσει ταυτόχρονα και τα τρία μέρη στα ιδιόκτητα στούντιό του και σε φυσικούς χώρους της Νέας Ζηλανδίας. Το πρόβλημα με τις κινηματογραφικές σειρές σε δυο, τρεις ή περισσότερες συνέχειες είναι πως όταν παρακολουθούμε το σίκουελ, έχουμε ήδη ξεχάσει τι προηγήθηκε. Οπότε ο θεατής που δεν είναι φαν και γνώστης των βιβλίων του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν και των αντίστοιχων ταινιών θα βρεθεί αρχικά σε μια κάποια σύγχυση. Πάντως, το νέο προϊόν της κερδοφόρας franchise επιχείρησης του Τζάκσον δεν μας προσφέρει κάτι που δεν έχουμε ήδη δει. Περιπλανήσεις σε μαγεμένα δάση και εφιαλτικά βουνά και συμπλοκές με τους αποκρουστικούς Ορκ και άλλα τέρατα, με τα ειδικά εφέ και το σύστημα θέασης 3D να δημιουργούν μια τεχνητή μαγεία. Το στόρι περιληπτικά: ο χόμπιτ Μπάγκινς και ο μάγος Γκάντλαφ ακολουθούν δεκατρείς νάνους στο περιπετειώδες ταξίδι τους προς το χαμένο βασίλειο του Έρεμπορ. Οι συμβολισμοί μάς διαφεύγουν (υποθέσαμε ότι οι νάνοι είναι Εβραίοι σε πορεία προς τη Γη της Επαγγελίας), ενώ βρήκαμε φλύαρες κάποιες ενότητες. Όμως οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι το παραμύθι απογειώνεται όταν οι ήρωες έρχονται αντιμετωπίζουν τον φύλακα της σπηλιάς με τον θησαυρό, τον Νοσφιστή του τίτλου, ένα μεγαλοπρεπέστατο δράκο με απειλητικές διαθέσεις και οξφορδιανή προφορά. Απίστευτος χαρακτήρας. Ένα πελώριο ερπετό, φτιαγμένο σε ψηφιακά εργαστήρια, κλέβει την παράσταση από τον μεγάλο Ίαν Μακ Κέλεν!

   The cleaners ** ½

   Ντοκιμαντέρ - Διάρκεια 37'

   Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Γεωργούσης

   «Θα φτιάξουμε αμπαζούρ με το δέρμα τους» λέει ο ένας. «Όμως τα χρυσά τους δόντια θα ανήκουν στο κράτος» λέει ο άλλος. Καγχάζουν. Δεν είναι πωρωμένοι Ναζί σε κάποια μπυραρία του Μονάχου το 1930, αλλά Αθηναίοι πολίτες που θριαμβολογούν προκαταβολικά για την άνοδο της Χρυσής Αυγής στις εκλογές του Μαϊου 2012. Απειλούν συλλήβδην on camera με αγχόνη και μαχαίρι αλλοδαπούς μετανάστες, Εβραίους και εγχώριους κοινοβουλευτικούς, αν και εξαιρούν Ρωσίδες και Ρουμάνες «που έχουν φοβερά μπούτια». Προπηλακίζουν Πακιστανούς και βάζουν χέρι στις γυναίκες τους ενώ πίνουν τις φραπεδιές τους σε καφετέριες της περιοχής του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι οι τυφλωμένοι από μίσος συνέλληνες που στήριξαν την άκρα δεξιά, οι οργισμένοι με όλους και όλα αδαείς που ανέβασαν τα ποσοστά του επικίνδυνου μορφώματος. Του αυγού ενός φιδιού που κάποια στιγμή έκανε την απερισκεψία να δαγκώσει τον ίδιο τον εαυτό του. Ένας από αυτούς καυχιέται ότι έσχισε τα ψηφοδέλτια δυο Πακιστανών με εκλογικό δικαίωμα. Οι επίδοξοι εκκαθαριστές της κοινωνίας από τα αποβράσματα ("The cleaners" του τίτλου) ζουν ανάμεσά μας και δεν είναι λίγοι. Ο Κωνσταντίνος Γεωργούσης τους αφήνει να μιλήσουν και να «ξεγυμνωθούν». Το θέαμα είναι ανατριχιαστικό όσο και η καταγραφή μιας δολοφονίας.

   Little land ** ½

   Ντοκιμαντέρ - Διάρκεια 52'

   Σκηνοθεσία: Νίκος Νταγιαντάς

   Το μυστικό της μακροζωϊας: συνδυασμός ολιγάρκειας και αλληλεγγύης. Στην Ικαρία, μακριά από το άγχος και την καταναλωτική μανία των μεγαλουπόλεων, οι κάτοικοι έχουν δέκα φορές περισσότερες πιθανότητες από τους υπόλοιπους Ευρωπαίους να ξεπεράσουν τα 90 χρόνια ζωής. Επειδή εξακολουθούν να ζουν λιτά -όπως και πριν από την κρίση- και να εφαρμόζουν την παραδοσιακή «αλλαξά», την άνευ αμοιβής αλληλοβοήθεια στα χωράφια και τις δουλειές. Αυτό ανακαλύπτουν ο Θοδωρής, που εγκαθίσταται μόνιμα σε ένα μισοερειπωμένο ικαριώτικο αγροτόσπιτο και ο σκηνοθέτης που παρακολουθεί επί μήνες τις προσπάθειες ένταξής του, τις νίκες και τις απογοητεύσεις του. Οι κάτοικοι του νησιού μυούν το νεαρό φυγάδα από την Αθήνα σε μια εναλλακτική οικονομία και σε μια πιο ανθρώπινη κοινωνική συμπεριφορά. Ένα μίνιμουμ κοινοκτημοσύνης βελτιώνει διάθεση και υγεία και αυξάνει το προσδόκιμο ζωής. Η πρόταση ενός ντοκιμαντέρ που καταρρίπτει με την πειθώ της αμεσότητας τον μύθο περί τεμπελιάς και τρέλας των ικαριωτών.

   (Το "Cleaners" και το "Little land" θα παίζονται σε κοινή προβολή στον ίδιο κινηματογράφο)