Η Ραμάτα, η ’λεμ και η Καντίγια είναι τρεις γυναίκες από την Αφρική, που η πείνα, οι πόλεμοι και η ανέχεια, μετά από πολλά σκαμπανεβάσματα της ζωής, τους έριξαν στα βράχια της Ελλάδας. Εδώ και μερικούς μήνες έχουν βρει μία «ζεστή αγκαλιά» στον ξενώνα του Εθνικού Ιδρύματος Νεότητας (ΕΙΝ), στους Αγίους Αναργύρους.

    Ένα δωμάτιο να στεγαστούν, ένα πιάτο ζεστό φαγητό, φροντίδα για τα παιδιά τους, ένας καλός λόγος, ένα χαμόγελο από το προσωπικό του Ιδρύματος, μία αίσθηση ασφάλειας στο συνεχές κυνηγητό, που ήταν μέχρι τώρα η ζωή τους και μία ελπίδα κάπου στο βάθος να φέγγει, ότι ίσως η ζωή να κλείσει και σε αυτές το μάτι. Όλα αυτά τα απλά, αλλά τόσο απαραίτητα, τους προσφέρει το προσωπικό του ξενώνα στους Αγίους Αναργύρους, γιατί εκεί έξω υπάρχουν τα «κυκλώματα» έτοιμα να της καταβροχθίσουν και πάλι αν δεν καταφέρουν να ορθοποδήσουν.

    Το πρόγραμμα για τις ανύπαντρες μητέρες, χήρες και ασυνόδευτες ανήλικες, εφαρμόζεται από τη Μαθητική Εστία Αγίων Αναργύρων, από την 1η Οκτωβρίου του 2010. Το πρόγραμμα είναι χρηματοδοτούμενο, στο μεγαλύτερο μέρος του, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων και φιλοξενεί κυρίως γυναίκες από χώρες της Αφρικής (Σομαλία, Αιθιοπία, Νιγηρία, Μάλι, Κονγκό, Μαρόκο κ.α).

    Το πρόγραμμα, αφορά 28-30 γυναίκες και 20-22 παιδιά, που φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις της Εστίας και έχει ήδη υποβληθεί πρόταση για επανάληψή του, με αύξηση του αριθμού των ατόμων σε 60. Οι γυναίκες που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα έχουν παραπεμφθεί από οργανώσεις που ασχολούνται με το ζήτημα των προσφύγων και είναι ήδη κάτοχοι της ροζ κάρτας του πολιτικού πρόσφυγα.

    Στις γυναίκες αυτές και τα ως επί το πλείστον μωρά τους, παρέχεται στέγαση, σίτιση και κάλυψη των εξόδων υγείας τους από δημόσια ιατρεία, ενώ υπάρχει και συνεργασία με το δημοτικό ιατρείο του δήμου Ιλίου για απλά περιστατικά. Από τα παιδιά που φιλοξενούνται δύο πηγαίνουν στο διαπολιτισμικό σχολείο στην πλατεία Βάθης, ενώ τα υπόλοιπα είναι βρεφικής, κυρίως, ηλικίας και μένουν με τις μητέρες τους. Μεταξύ των παροχών είναι και η εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, από φιλόλογο. Η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναίκα είναι ηλικίας 32 χρόνων και η μικρότερη 16, ενώ οι περισσότερες είναι μεταξύ 20-28 χρόνων. Τον περασμένο Νοέμβριο, για δύο ημέρες, στην Εστία φιλοξενήθηκαν ακόμη 10 γυναίκες, καθώς σύμφωνα με την άποψη του προσωπικού που μετέχει στο πρόγραμμα «πρέπει να τις τράβηξε στα δίκτυα του το κύκλωμα του trafficking που ευδοκιμεί στην χώρα μας».

    Όπως αναφέρει η επόπτρια του προγράμματος, κ. Κοκόλη, «οι γυναίκες που φιλοξενούνται εδώ είναι ευγενικές, θεωρούν η μία την άλλη αδελφή. Έχουν υποστεί μεγάλο ψυχικό κόστος, ώσπου να φτάσουν σε μας. Η πλειοψηφία τους ήρθε από τα νησιά με τα κυκλώματα των δουλεμπόρων. Υπάρχουν περιπτώσεις, που οι άντρες τους βρίσκονται μεν εδώ, στην Ελλάδα, αλλά είτε είναι άστεγοι, είτε μένουν σε καταυλισμό, όπως αυτός της Πάτρας και έτσι δεν μπορεί να βρίσκεται όλη η οικογένεια μαζί. Στις περισσότερες, εν τούτοις, περιπτώσεις οι γυναίκες που έρχονται εδώ είναι είτε ασυνόδευτες ανήλικες, είτε ανύπαντρες μητέρες, είτε χήρες και το πρόγραμμα ουσιαστικά τις βοηθάει σε μεγάλο βαθμό και για να μην πέσουν στα οποιαδήποτε κυκλώματα προστασίας».

    Η Ελένη Σαρρή είναι φιλόλογος και εργάζεται στο πρόγραμμα 24 ώρες την βδομάδα -περίπου 6 ώρες την ημέρα- διδάσκοντας σε όσες το επιθυμούν την ελληνική γλώσσα. «Περίπου το ένα τρίτο των γυναικών που φιλοξενούνται στην Εστία παρακολουθεί το πρόγραμμα κι αυτό βασίζεται στην ίδια τους τη θέληση. Στην τάξη μιλάμε ελληνικά και αγγλικά», τονίζει η κ. Σαρρή και προσθέτει: «Οφείλω να ομολογήσω ότι αυξημένο ενδιαφέρον για τα μαθήματα έχουν οι γυναίκες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο και αυτές που έχουν κάποιο πλάνο για τη ζωή τους. Με αφορμή εξάλλου τα κείμενα του βιβλίου, τους μαθαίνουμε και διάφορα πράγματα για την Ελλάδα, την ιστορία, τα έθιμα και τους επισημαίνουμε ότι η γνώση της γλώσσας είναι ένα χρήσιμο όργανο για την καλύτερη ένταξη τους στην κοινωνία. Η διδασκαλία αυτή για μένα έχει μία άλλη έννοια, αυτήν της κοινωνικής προσφοράς».

    Η επιστημονικά υπεύθυνη του προγράμματος, Ευαγγελία Τσολακίδου, για την αίτηση που έχει ήδη έχει υποβληθεί για την παράταση κατά έναν επιπλέον χρόνο του προγράμματος, την αύξηση χωρητικότητας και την αναβάθμιση των υπηρεσιών φιλοξενίας, τονίζει ότι «ο ξενώνας αυτός είναι ο μόνος για γυναίκες, πρόκειται για μία πρότυπη δομή».

    Επισημαίνει δε ότι «πρόσφατα μας επισκέφθηκαν και από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες και έμειναν ικανοποιημένοι από την δουλειά που γίνεται. Είμαι αισιόδοξη ότι θα δοθεί ανανέωση. Ο ξενώνας θα μπορούσε σταδιακά να φιλοξενήσει μέχρι και εκατό άτομα. Μας στηρίζουν ιδιαίτερα και τους ευχαριστούμε όλοι οι άνθρωποι της διοίκησης του ΕΙΝ».

    και ειδικότερα η κυρία Πέρσα Καρβέλη, διευθύντρια δραστηριοτήτων και τεχνικών έργων και ο διευθύνων σύμβουλος κύριος Μανούρης».

    Η Μαρία Λάφκα, κοινωνική λειτουργός, εξηγεί τις διάφορες δράσεις που έχουν αναπτύξει στα πλαίσια του προγράμματος και σε συνεργασία με την Φοιτητική Εστία της Αθήνας, στην Πατησίων. «Υπάρχουν δράσεις για την σύσφιξη των μεταξύ τους σχέσεων. Ξεκινήσαμε με το να μας καταθέσουν οι ίδιες τις ανάγκες τους. Ακολούθησε μία σειρά σεμιναρίων για την διαχείριση του θυμού και τις προστριβές. Λάβετε υπ' όψη σας ότι οι περισσότερες από τις γυναίκες που φιλοξενούνται εδώ έχουν υποστεί κάποιας μορφής κακοποίηση και έχουν συμπτώματα κατάθλιψης. Επίσης έχει γίνει συνάντηση και για την διαμόρφωση κανόνων, που θα διέπουν την Εστία, έτσι ώστε να νιώσουν και οι ίδιες ότι εντάσσονται, μέσα και από τη δική τους συμμετοχή. Από τον Ιούνιο θα ξεκινήσει να λειτουργεί ομάδα και για την γνωριμία των πολιτισμών».

    Η κ. Τσολακίδου προσθέτει ότι ο Συμβουλευτικός Σταθμός που πρόσφατα εγκαινιάστηκε στη Φοιτητική Εστία Πατησίων περιλαμβάνει και το πρόγραμμα φιλοξενίας των γυναικών και επίσης ότι υπάρχει δυνατότητα ατομικών συναντήσεων με ψυχολόγους, εφ' όσον αυτό κριθεί χρήσιμο. Μας επισημαίνει δε ότι ήδη 5 γυναίκες αποκαταστάθηκαν επαγγελματικά, ως οικιακοί βοηθοί και αποχώρησαν από το πρόγραμμα και 2 εργάζονται ως οικιακός βοηθός η μία και babysitter η άλλη και παραμένουν στην Εστία, μέχρις ότου ολοκληρωθεί η δοκιμαστική περίοδος των 2-3 εβδομάδων και μπορέσουν κι αυτές να αποδεσμευτούν από το πρόγραμμα.

    Η κ. Λάφκα διευκρινίζει ότι υπάρχει ειδική μέριμνα για την υγεία τους και τον Μάρτιο οργανώθηκε σεμινάριο ατομικής υγιεινής, τον δε Απρίλιο σε συνεργασία με 3 παιδίατρους από το Νοσοκομείο Παίδων Πεντέλης έγινε εξέταση των βρεφών και των νηπίων. Τον Ιούνιο εξ άλλου θα γίνει και ένα επαγγελματικό σεμινάριο και ήδη έχει μοιραστεί στις γυναίκες ερωτηματολόγιο να συμπληρώσουν σχετικά με την εκπαιδευτική και την επαγγελματική τους εμπειρία, ενώ η δικηγόρος του ΕΙΝ τους έκανε ενημέρωση σχετικά με τα νομικά τους δικαιώματα.

    Το ΑΠΕ συναντήθηκε και μίλησε και με 3 από τις γυναίκες που φιλοξενούνται στην Εστία και διαπίστωσε το μεγάλο ψυχικό φορτίο που κουβαλάνε από την "Οδύσσεια" του ταξιδιού τους μέχρι την Ελλάδα, αλλά στη συνέχεια και από τις εμπειρίες τους-οι 2 τουλάχιστον- στο ελληνικό έδαφος. Οι διηγήσεις τους διακόπτονταν από τα δάκρυα που έτρεχαν, αλλά είχε κανείς την αίσθηση ότι ήταν και λυτρωτικές, στο βαθμό που είχαν κάπου να ακουμπήσουν τον πόνο τους, έστω και προσωρινά.

    Η Ραμάτα από την Γουινέα, είναι μία πανέμορφη κοπέλα 28 χρονών, που ήρθε πριν 3 χρόνια στην Ελλάδα και βρίσκεται στον ξενώνα εδώ και μερικούς μήνες με τον μικρό της γιό. Μεγάλωσε στην Ακτή Ελεφαντοστού, όπου παντρεύτηκε και δούλευε σαν μανεκέν. Όταν άρχισε εκεί ο πόλεμος και σκότωσαν τον άντρα της, έχασε και το ένα από τα δύο δίδυμα παιδιά της από ασιτία. Με το άλλο της παιδί έφυγε και πήγε στην Γουινέα, όπου όμως ήταν αδύνατο να βρει τους γονείς της. Πέρασε μία δύσκολη περίοδο, όπου συχνά κοιμόταν με το παιδί της έξω στο δρόμο, μέχρις ότου έπιασε δουλειά σαν οικιακή βοηθός στο σπίτι του Πρέσβη του Μαρόκο. Τότε γνώρισε και τον δεύτερο άντρα της ζωής της, μόνο που αυτός επέστρεψε στο Μαρόκο και ενώ της είχε υποσχεθεί να την βοηθήσει να έρθει κι αυτή, έχασε τα ίχνη του. Ταξίδεψε στο Μαρόκο, μαζί με το παιδί της, όπου δεν κατάφερε να τον βρει και στη συνέχεια πήγε Τουρκία, όπου επαναλήφθηκε η ίδια ιστορία και η σχέση της με κάποιον από κει, που μάλιστα της είχε υποσχεθεί να τη βοηθήσει να αποκτήσει χαρτιά δεν είχε συνέχεια, καθώς εκείνη μεν έμεινε για δεύτερη φορά έγγυος, εκείνος όμως εξαφανίστηκε, λέγοντας της ότι η οικογένεια του δεν μπορούσε να την δεχτεί, επειδή ήταν μαύρη. Τελικά και αφού πέρασε δύο μήνες στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης με τα παιδιά της, καθώς δεν είχε χαρτιά, την άφησαν ελεύθερη κάποια μέρα, δίνοντας της χαρτιά για να επιστρέψει στην χώρα της. Πήγε στην Σμύρνη κι από κει πληρώνοντας 1500 ευρώ εξασφάλισε θέση γι' αυτήν και τα δύο παιδιά της σε μία βάρκα και πέρασε απέναντι στην Μυτιλήνη αρχικά και στην συνέχεια στην Αθήνα.

    Στην Αθήνα η ζωή της δεν ήταν πιο εύκολη, αφού της πρότειναν διάφορες δουλειές που ήταν σε μπαρ για κονσομασιόν και σε στριπτιζάδικα. Κάποια στιγμή την γνώρισε κάποιος-όπως η ίδια δήλωσε-μεγαλογιατρός και την λυπήθηκε και της νοίκιασε ένα σπίτι επιπλωμένο, με όλες τις ανέσεις, όπου της έφερναν και το φαγητό έτοιμο. Η ίδια όμως ένιωθε φυλακισμένη, ήθελε να δουλέψει και αντιμετώπιζε και ψυχολογικά προβλήματα. Ο άνθρωπος που της είχε βρει το σπίτι, την βοήθησε να βάλει τα δύο παιδιά της στο οικοτροφείο, ώστε να νιώθει ελεύθερη να βρει δουλειά. Σε ένα στριπτιζάδικο γνώρισε κάποιον άλλο Έλληνα, που της υποσχέθηκε να την βοηθήσει να φύγει από κει και να δουλέψει καθαρίστρια στο σπίτι του. Στη συνέχεια της ζήτησε να τον παντρευτεί αλλά διαφωνούσε η οικογένεια του και ακολούθησαν περίοδοι που χώριζαν καιν στη συνέχεια ξανάσμιγαν, με την ίδια να μένει έγγυος, να κρατάει το παιδί και η οικογένεια να επιδιώκει να της το πάρει. Σε αυτό το διάστημα, όπως η ίδια αναφέρει, εκείνος άρχισε να πίνει και να την κακοποιεί, μέχρις ότου στο οικοτροφείο που είχε τα άλλα δύο παιδιά της μίλησαν για τον ξενώνα στους Αγίους Αναργύρους. Πριν 8 μήνες εγκαταστάθηκε στον ξενώνα και πάλι όμως το συγκεκριμένο άτομο έρχεται εκεί και την πιέζει συναισθηματικά, σε σημείο, που όπως η ίδια ομολογεί να έχει ψυχολογικά προβλήματα, να μην μπορεί να φάει και να κοιμηθεί. Καταλήγει δε λέγοντας «Φοβάμαι για τον εαυτό μου. Θέλω να πάω να βρω τους γονείς μου στη Γουινέα, αλλά δεν μπορώ γιατί δεν έχω χαρτιά και δεν θα μπορέσω να επιστρέψω. Τι θα γίνει το μικρό μου παιδί αν πεθάνω. Τα άλλα δύο θέλω να μορφωθούν και τα χρήματα που μου δίνουν στον ξενώνα τα βάζω στην τράπεζα σε λογαριασμό για αυτά. Εγώ θα μπορούσα να ανοίξω κομμωτήριο, όπως είχα παλιά, αλλά και πάλι χωρίς χαρτιά θα μου το κλείσουν. Νιώθω ότι θα τρελαθώ».

    Πολλές δυσκολίες πέρασε και η Αλέμ από την Αιθιοπία, 21 ετών σήμερα, μέχρι να φθάσει στον ξενώνα. Ακολούθησε την διαδρομή Αιθιοπία, Σουδάν, Συρία, Τουρκία, Σάμος και από κει Αθήνα, αφού έφυγε σε ηλικία 12 χρονών από το σπίτι της, καθώς η μητέρα της ήθελε να την παντρέψει με κάποιον, που η ίδια δεν ήθελε, ενώ ήταν και καθημερινοί οι καυγάδες ανάμεσα στους γονείς της. Αφού απασχολήθηκε σε διάφορες δουλειές, οικιακή βοηθός, babysitting, σερβιτόρα σε εστιατόριο, γνωρίστηκε με κάποιον από την Νιγηρία και μαζί άνοιξαν ένα καφέ μπαρ. Έμεινε έγγυος μαζί του αλλά αυτός την εγκατέλειψε για κάποια άλλη. Προσπάθησε να κάνει έκτρωση αλλά της είπαν ότι το έμβρυο ήταν ήδη μεγάλο και θα ήταν επικίνδυνο. Πήγε στην Λέρο να δουλέψει σε κάποιο εστιατόριο αλλά η εγκυμοσύνη της την εμπόδιζε να εργαστεί ορθοστασία. Στο μεταξύ η μητέρα της αρνιόταν να μιλήσει μαζί της ακόμα και στο τηλέφωνο, όταν πληροφορήθηκε ότι είναι έγκυος. Επέστρεψε στην Αθήνα και περιφερόταν άστεγη, χωρίς να μπορεί να βρει δουλειά, άλλοτε εξασφαλίζοντας κάτι να φάει και άλλοτε όχι. Κάποτε έφθασε στα γραφεία της Ένωσης Αφρικανών Γυναικών, όπου της είπαν για τον ξενώνα. Την βοήθησαν να βγάλει την ροζ κάρτα και πριν 3 μήνες εγκαταστάθηκε στον ξενώνα. Δεν θέλει να επιστρέψει στην πατρίδα της, γιατί φοβάται ότι η μητέρα της και τα αδέλφια της θα την χτυπήσουν γι' αυτό που έκανε να φύγει από το σπίτι και να μείνει έγκυος, χωρίς να έχει παντρευτεί. Παρ' όλα αυτά η ίδια στέλνει χρήματα από αυτά που της δίνουν στον ξενώνα (28 ευρώ το άτομο την εβδομάδα) στην μητέρα της, μήπως και καταφέρει να αλλάξει τα αισθήματα της απέναντι της. Καθώς μας λέει αυτές τις τελευταίες λέξεις τα μάτια της έχουν γεμίσει δάκρυα.

    Πιο τυχερή κατά κάποιο τρόπο ήταν η Καντίγια από την Γουινέα Κονάκρυ,26 ετών, που αναγκάστηκε να φύγει πριν δύο χρόνια από την χώρα της, λόγω της πολιτικής κατάστασης. Ο άντρας της σκοτώθηκε από την στρατιωτική αστυνομία στην Γουινέα και εκείνη έγκυος όντας, πήγε πρώτα στην Σενεγάλη, από εκεί στην Τουρκία και με βάρκα πέρασε σε κάποιο νησί ελληνικό, που δεν γνωρίζει το όνομα του. Φθάνοντας στην Αθήνα πήγε κατευθείαν να γεννήσει στο νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» και από κει μετά μέσω της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έφθασε στον ξενώνα. Το μωρό της είναι τώρα 8 μηνών και η ίδια θέλει να βρει κάποια δουλειά σαν οικιακή βοηθός για να μπορέσει να μεγαλώσει το παιδί της. Είναι ευχαριστημένη με την βοήθεια που της προσφέρεται στον ξενώνα. Μαθαίνει ελληνικά και δεν μπορεί να γυρίσει στην πατρίδα της, γιατί οι γονείς της έχουν πεθάνει και η κατάσταση παραμένει άσχημη πολιτικά.

    Κάθε γυναίκα στον ξενώνα κουβαλάει και μία δική της τραγωδία και το βέβαιο είναι ότι εκεί βρίσκουν την ασφάλεια και την αγάπη, που τόσο πολύ έχουν στερηθεί μέχρι τώρα στη ζωή τους, γιʼ αυτό και όλες εκφράζουν την ευγνωμοσύνη τους για την φροντίδα που τους παρέχεται.