Σε 22 επιλεγμένα πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και του Καναδά θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «Σμύρνη: Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, 1900-1922».

Η προβολή, η οποία ξεκίνησε σε τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων των δυο χωρών, από τον περασμένο Οκτώβριο, θα συνεχιστεί μέχρι τις 2 Φεβρουαρίου στην αμερικανική πρωτεύουσα, με την οικονομική στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Σύμφωνα με τους διοργανωτές του προγράμματος προβολής του ντοκιμαντέρ, «η ιδέα είναι η ιστορία της Σμύρνης να γίνει γνωστή στους φοιτητές μερικών από τα καλύτερα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ και τον Καναδά. Τα τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών συνεργάζονται με τμήματα Ιστορίας, Κινηματογράφου και άλλα τμήματα έτσι ώστε όσο το δυνατόν περισσότεροι φοιτητές να έχουν τη δυνατότητα να δουν την ταινία. Πολλοί φοιτητές ετοιμάζουν εργασίες πάνω στο θέμα της καταστροφής της Σμύρνης και η ιστορία της Σμύρνης διδάσκεται τώρα σε αρκετά απ' αυτά τα πανεπιστήμια».

Η σεναριογράφος και σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ, Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός σύμβουλος, Αλέξανδρος Κιτροέφ, παρουσιάζουν το έργο τους στις εκδηλώσεις προβολής και στο τέλος απαντούν σε ερωτήσεις φοιτητών και καθηγητών.

Το ιστορικό αυτό ντοκιμαντέρ πρωτοπαρουσιάστηκε για τρεις μήνες, από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο του 2012, στο Μουσείο Μπενάκη, παράλληλα με φωτογραφική έκθεση που βασίστηκε στο άγνωστο οπτικό αρχειακό υλικό του ντοκιμαντέρ. Στη συνέχεια προβλήθηκε σε κινηματογράφους στην Ελλάδα, την Αγγλία, τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.

Όπως ανέφεραν οι δημιουργοί του, «το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει άγνωστο οπτικό υλικό, στο οποίο βασίζεται, αλλά και φέρνει μια νέα οπτική που συμπεριλαμβάνει όλες τις κοινότητες στη ζωή της Σμύρνης, καθώς και τα δραματικά γεγονότα του 1922 που έχουν να κάνουν με την καταστροφή της πόλης. Πρόκειται για μια νέα οπτική που κρατά αποστάσεις, τόσο από μια εθνικιστική αφήγηση της ιστορίας, όσο και από απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα του 1922, παραμορφώνοντας την αλήθεια. Το ντοκιμαντέρ τιμά τον κόσμο που χάθηκε το 1922, αλλά και συγχρόνως την επιστήμη της ιστορίας. Ιστορικοί από την Αμερική και την Ευρώπη μιλούν για τη μεγάλη ιστορία, ενώ Σμυρνιοί, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, αφηγούνται τις προσωπικές τους ιστορίες. Μάλιστα τρεις από αυτούς ξετυλίγουν οικογενειακές μικροϊστορίες σε σχέση με τα γεγονότα από την ελληνική, την αρμενική και την τουρκική πλευρά, από τα χρόνια του κοσμοπολιτισμού έως τα χρόνια της καταστροφής».

Το ντοκιμαντέρ τεκμηριώνεται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες της Σμύρνης από ιδιωτικές συλλογές και από τα αρχεία της Βιβλιοθήκης του αμερικανικού Κογκρέσου και πανεπιστημίων σε Αμερική και Ευρώπη, καθώς και ιδρυμάτων της Ελλάδας.