«Οι άνθρωποι είναι σαν τα πουλιά, σήμερα ζουν εδώ κι αύριο μπορεί να αναγκαστούν να πάνε αλλού. Εγώ είμαι Τούρκος, γεννήθηκα όμως σ΄ αυτή τη γη, στην Ελλάδα, στα Γιάννενα. Οι παππούδες μου ζήσανε 400 χρόνια μαζί με τους Έλληνες. Εδώ είναι η πατρίδα μου απ΄ όπου αναγκάστηκα να φύγω το 1924 με την Ανταλλαγή των Πληθυσμών και να πάω στην Τουρκία στο Πέντικ. Κι ήμουνα δυο φορές ξένος, ξένος και στην Ελλάδα, ξένος και στην Τουρκία». Είναι τα λόγια του Λουτφί Καράνταγ ενός «νέου» ηλικίας 101 ετών, ενός «παλιού γνώριμου» που εδώ και χρόνια έρχεται ξανά και ξανά στην χώρα όπου γεννήθηκε, προσπαθώντας να κορέσει την νοσταλγία του.

Ο Λουτφού Καράνταγ είναι ένας από του πρωταγωνιστές της έκθεσης «Οι δύο όχθες της νοσταλγίας-Ιστορίες Προσφυγικών Οικογενειών» που εγκαινιάστηκε  στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης. Ακμαιότατος παρά τον έναν αιώνα που βαραίνει τις πλάτες του, ο Λουτφού Καράνταγ έκλεψε την παράσταση όταν σηκώθηκε, διακόπτοντας τους ομιλητές , και είπε με τρεμάμενη φωνή σε άπταιστα ελληνικά «Εγώ είμαι Τούρκος αλλά εδώ είναι η πατρίδα μου. Είμαστε αδέλφια και πολύ σας αγαπώ».

Ο Λουτφού Καράνταγ από τον περασμένο Οκτώβριο ήρθε τρεις φορές στην Ελλάδα χωρίς να κουράζεται από το πολύωρο ταξίδι με το λεωφορείο. «Πίνω κάθε βράδυ ένα ποτηράκι ρακί» είπε  εξηγώντας τους λόγους της ακμαιότητάς του.

Κι ύστερα μαζί με τη Χορωδία του Ιδρύματος Λοζάνης Ανταλλαγέντων Λοζάνης τραγούδησε την «Μισισλού», , το «Καναρίνι μου γλυκό» το «Γιλεκάκι που φορείς» «Το γκέλ γκέλ καϊκτσή» και μετά από πολλά τραγούδια κατά το τέλος της βραδιάς τραγούδησε « Τούρκος εγώ κι εσύ Ρωμιός, κι εγώ λαός κι εσύ λαός, εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ κι όμως οι δυο μας αχ και βαχ». Κι όσοι είχαν πάει για τα εγκαίνια της έκθεσης ακούγοντας να τραγουδούν μαζί ο Λουτφού Καράνταγ και οι χορωδίες του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Λοζάνης και του Δήμου Καλαμαριάς, βρέθηκαν ξαφνικά να χορεύουν χασαποσέρβικο μετατρέποντας τη βραδιά σε ένα γλέντι.

Η έκθεση « Οι δυο όχθες της νοσταλγίας-Ιστορίες Προσφυγικών Οικογενειών» αποτελεί μια καταγραφή της προφορικής εξιστόρησης των ίδιων των ανθρώπων που βίωσαν την Ανταλλαγή αλλά και των απογόνων τους. Η έκθεση διοργανώθηκε από το Ίδρυμα Ανταλλαγέντων Λοζάνηςπου, που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη και αποσκοπεί στην αλληλογνωριμία των δύο πληθυσμών που μοιράστηκαν τη δραματική εμπειρία της υποχρεωτικής μετανάστευσης από τη γενέθλια γη. Κοινό σημείο στις συνολικά 77 προφορικές μαρτυρίες των προσφύγων που περιλαμβάνονται στην έκθεση αποτελεί το παράπονο να γεννιέσαι σε μια χώρα, να μεγαλώνεις σε άλλη και να αισθάνεσαι ξένος και στις δυο.

«Πρόκειται για μια έκθεση που ξεδιπλώνει αφηγήσεις και αποτυπώνει τον βαθύτατο πόνο της υποχρεωτικής εγκατάλειψης της πατρικής εστίας και δικαίως φιλοξενείται στην πόλη που απέκτησε το οδυνηρό προσωνύμιο «Θεσσαλονίκη, η πρωτεύουσα των προσφύγων". Και το προσωνύμιο αυτό το απέκτησε από έναν δικό της λογοτέχνη, τον Γιώργο Ιωάννου, που ήταν και ο ίδιος πρόσφυγας. Μια έκθεση που με αφετηρία μια ευγενική πρωτοβουλία θέλει να μετατρέψει την πίεση της μνήμης σε δημιουργικό στοχασμό και κοινή αναζήτηση δρόμων αλληλοκατανόησης» ανέφερε η πρόεδρος του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας-Θράκης, Μαριάννα Χατζητόλιου Βιλδιρίδη.

Σε όλες τις αφηγήσεις των προσφυγικών οικογενειών η παλλόμενη νοσταλγία εξανθρωπίζει τον συμβατικό χάρτη καθιστώντας τον οικουμενικό, δηλαδή πανανθρώπινο, ανέφερε από την πλευρά του ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης του Λαογραφικού Μουσείου , Ζήσης Σκαμπάλης και πρόσθεσε : «Ας ξαναδιαβάσουμε τον τίτλο της φιλοξενούμενης έκθεσης «Οι δύο όχθες της νοσταλγίας-Ιστορίες προσφυγικών οικογενειών , και ας στοχαστούμε την νοσταλγία, την κρίσιμη λέξη που δηλώνει τη μεταστροφή του πόνου: η ομηρική νοσταλγία ως κίνηση προς το άλγος αποκαθιστά τον πόνο ως βαθύτατο αίσθημα και συστατικά της ανθρώπινής μας ιδιότητας. Χάρη στην κίνηση αυτή ο πόνος, από απευκταία συνθήκη τρέπεται σε ενοποιό στοιχείο της συλλογικής μας ζωής, ανάγεται σε όρο συγκρότησής της. Πώς αλλιώς ερμηνεύεται, πώς συμφιλιώνεται η φυσική μας τάση να αποφεύγουμε τον πόνο με τον νόστο του πόνου; Γιατί επισκεπτόμαστε την αποθηκευμένη ανάμνηση του πόνου, ποιά στέρηση, ποιόν παρόντα πόνο ανακουφίζει ο παρελθών προϊών πόνος; Ποιά ομοιοπαθητική τελετουργία λαμβάνει χώρα καθώς η κίνηση προς το άλγος υπερβαίνει τα μεμονωμένα μέλη και διαχέεται ευεργετικά στην κοινότητα; Έστω και αν δεν δυσκολευόμαστε να το ερμηνεύσουμε, το νιώθουμε : με την νοσταλγία η κίνηση προς το άλγος αρτιώνεται με κίνηση νοήματος για την συλλογική ζωή».

Ακόμη  ο γενικός γραμματέας του Ιδρύματος Ανταλλαγέντων Λοζάνης, Σεφέρ Γκουβέντς ανέφερε ότι η έκθεση διοργανώθηκε με σκοπό να υπηρετήσει στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας ειρήνης και φιλίας για να μην αναγκαστεί ποτέ ξανά κανείς να ξεριζωθεί από τον τόπο όπου γεννήθηκε.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης έως τις 16 Νοεμβρίου και θα λειτουργεί καθημερινά (και Σαββατοκύριακα) εκτός Πέμπτης 9.00-15.30 και τις Τεταρτες 9.00-21.30