Η Νατάλια Αντόνοβα, μια δημοσιογράφος και θεατρική συγγραφέας που ζει στη Μόσχα, θυμάται ένα αγόρι που είχε συναντήσει στα δεκαεπτά της στη γέφυρα Μπολσόι Μοσκβορέτσκι. Εκείνη η τοποθεσία προσφερόταν για ραντεβού. Αρκετά χρόνια αργότερα, περπατούσε εκεί τα βράδια και αισθανόταν απολύτως ασφαλής, ακόμη κι όταν ήταν αργά και σκοτεινά. Τι θα μπορούσε αλήθεια να συμβεί τόσο κοντά στα τείχη του Κρεμλίνου;
Αυτό που συνέβη ήταν ότι την περασμένη Παρασκευή δολοφονήθηκε εκεί ένας πολιτικός της αντιπολίτευσης. Η γέφυρα αυτή είναι ιδανική για να παίρνεις φωτογραφίες του ποταμού, του Κρεμλίνου, του καθεδρικού ναού του Αγίου Βασιλείου. Είναι επίσης η γέφυρα από την οποία περνάς για να πας από την Κόκκινη Πλατεία στην ιστορική γειτονιά Ζαμοσκβορέτσιε.
Στους κατοίκους αυτής της γειτονιάς αποτάθηκε η Αντόνοβα στην προσπάθειά της να καταλάβει ποιος βρίσκεται πίσω από τη δολοφονία του Μπόρις Νεμτσόφ. «Μην το αποκαλείς δολοφονία, αλλά δημόσια εκτέλεση», της είπε η Κάτια, μια παλιά φίλη της οικογενείας της, που έχει ζήσει στην περιοχή το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της. Κατά την άποψή της, ο θάνατος του Νεμτσόφ είναι άλλη μια καταστροφή σε μια «σειρά καταστροφών» που έχει συμβεί από τότε που η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία, τον περασμένο Μάρτιο. Η Κάτια είπε πως δεν μπορεί να ξέρει ποιος επωφελείται από μια τέτοια πράξη βίας, επισήμανε όμως ότι οι κυβερνητικές ενέργειες σε συνδυασμό με την κρατική προπαγάνδα συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση της κοινωνίας. «Ίσως να είναι μια ομάδα εξτρεμιστών που βλέπουν πολλή τηλεόραση», είπε. «Ίσως να είναι κάτι πολύ χειρότερο».
Πολλοί θυμίζουν τις πρόσφατες δηλώσεις του τσετσένου προέδρου Ραμζάν Καντίροφ, όπως για παράδειγμα ότι οι οικογένειες των τρομοκρατών πρέπει να λογοδοτούν για τις πράξεις των τρομοκρατών. Τέτοιες δηλώσεις έχουν προκαλέσει αίσθηση στη Μόσχα, καθώς δείχνουν ότι ο Καντίροφ δεν αισθάνεται υποχρεωμένος να εφαρμόζει τους ρωσικούς νόμους στην Τσετσενία. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Καντίροφ ευθύνεται για τον θάνατο του Νεμτσόφ. Οι δηλώσεις του όμως, όπως και ανάλογες δηλώσεις ρώσων πολιτικών, οδηγούν σε μεγαλύτερη αποδοχή της βίας στην κοινωνία.
Τη δεκαετία του 1990, που χαρακτηρίστηκε από χάος και αστάθεια στη Ρωσία, ο Νεμτσόφ ήταν βουλευτής, μέλος του στενού κύκλου του τότε προέδρου Μπόρις Γιέλτσιν και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία, εκείνος πέρασε στο περιθώριο. Οι επικρίσεις του για τις αντιδημοκρατικές μεθόδους του Πούτιν περνούσαν απαρατήρητες.
Σήμερα, υποστηρικτές της κυβέρνησης θεωρούν ότι ο θάνατός του μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας φιλελεύθερης συνωμοσίας, μια «θυσία» με στόχο την ενίσχυση της αντιπολίτευσης. «Ας είμαστε ειλικρινείς, ο Νεμτσόφ δεν ήταν κάτι ιδιαίτερο», λέει ο Σεργκέι, που είναι συνταξιούχος. «Το μόνο για το οποίο ήταν γνωστός ήταν το παρελθόν του. Δεν είχε πολιτικό μέλλον. Οι φίλοι του αποφάσισαν έτσι ότι ήταν αναλώσιμος».
Ο Σεργκέι ανήκει σε ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού που επικρότησε την προσάρτηση της Κριμαίας. Παρά τα σημερινά οικονομικά προβλήματα της Ρωσίας, εξακολουθεί να πιστεύει ότι το μέλλον είναι λαμπρό. Και για τα προβλήματα αυτά ρίχνει την ευθύνη στις ξένες δυνάμεις.
Πολλοί στη Ρωσία σκέπτονται σαν κι αυτόν. Υπάρχει όμως και μια μειοψηφία που είδε με τρόμο να στρέφεται η χώρα τους τόσο εναντίον της Ουκρανίας όσο και εναντίον της Δύσης και φοβάται ότι η δολοφονία ενός γνωστού επικριτή της κυβέρνησης αποτελεί προάγγελο περισσότερης φρίκης. Η Μαρίνα Κραπίβινα, μια θεατρική συγγραφέας που μένει στο Ζαμοσκβορέτσιε φοβάται ότι η χώρα θα ζήσει καταστάσεις ανάλογες μ' εκείνες της δεκαετίας του '30. Κατά την άποψή της, για το σημερινό μίσος και την παράνοια ευθύνονται οι αποτυχίες της δεκαετίας του '90. «Οι πολίτες δεν συμφιλιώθηκαν με το σοβιετικό τους παρελθόν, δεν ξαναβρήκαν την ταυτότητά τους, δεν ήρθαν αντιμέτωποι με τις παλιές τους πληγές», λέει. «Και οι πληγές άνοιξαν ξανά».
Ένα από τα αποτελέσματα αυτής της αποτυχίας είναι ότι η πλειοψηφία δεν διακρίνει τις ευθύνες της κυβέρνησης και του προπαγανδιστικού της μηχανισμού, αλλά κατηγορεί για όλα τα στελέχη της αντιπολίτευσης. Μια αυταρχική κυβέρνηση κρατά ως ομήρους τους ίδιους τους πολίτες της. Πολλοί Ρώσοι ζουν έτσι ως όμηροι για μια ολόκληρη γενιά. Πάσχουν από το Σύνδρομο της Στοκχόλμης. Θέλουν να πιστεύουν ότι οι ηγέτες τους είναι καλοί, ευγενικοί και ελεήμονες και επιδιώκουν μονάχα το καλό.
Σε μια πόλη όπου χιλιάδες άνθρωποι πραγματοποίησαν πρόσφατα πορεία διαμαρτυρίας για το κίνημα διαμαρτυρίας κατά της ρωσικής πολιτικής στην Ουκρανία - μια διαμαρτυρία για μια διαμαρτυρία -, και όπου πολλοί κρατούσαν πανό με τα οποία ζητούσαν «κάθαρση», δεν είναι περίεργο ότι μια τέτοια καθαρτική πράξη συνέβη την περασμένη Παρασκευή.
