Οι αυξημένες τιμές των τσιγάρων λόγω της επιβολής μεγαλύτερων φόρων από το κράτος έχει ήδη αποδειχθεί ότι βοηθάνε στον έλεγχο του καπνίσματος, κυρίως αποθαρρύνοντας τους νέους και τους πιο φτωχούς από το να καπνίζουν.

Τώρα, μια νέα μελέτη, με επικεφαλής έναν Έλληνα επιστήμονα του εξωτερικού, δείχνει ότι οι υψηλότερες τιμές των τσιγάρων σχετίζονται με μειωμένη βρεφική θνησιμότητα στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, για πρώτη φορά διεθνώς η έρευνα διαπίστωσε ότι όσο μεγαλώνει η «ψαλίδα» των τιμών ανάμεσα στα ακριβότερα και στα φθηνότερα τσιγάρα, τόσο αυξάνει η βρεφική θνησιμότητα, επειδή τα πιο φθηνά τσιγάρα μπορούν να αγορασθούν πιο εύκολα από μεγάλες μάζες του πληθυσμού.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον λέκτορα Φίλιππο Φιλιππίδη της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Imperial College του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό παιδιατρικής "JAMA Pediatrics", ανέλυσαν σχεδόν 54 εκατομμύρια τοκετούς. Συσχέτισαν τη βρεφική θνησιμότητα με τις μεταβολές στις μέσες τιμές των τσιγάρων, καθώς και με την απόκλιση των τιμών μεταξύ ακριβών-φθηνών τσιγάρων, σε 23 χώρες της ΕΕ κατά την περίοδο 2004-2014.

Διαπιστώθηκε ότι σε αυτό το χρονικό διάστημα η βρεφική θνησιμότητα μειώθηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, κατά μέσο όρο από 4,4 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις μωρών το 2004, σε 3,5 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις το 2014. Επίσης, την ίδια περίοδο, τόσο οι μέσες όσο και οι ελάχιστες τιμές των τσιγάρων αυξήθηκαν και στις 23 χώρες της ΕΕ.

Υπολογίσθηκε ότι μια αύξηση κατά ένα ευρώ στη μέση τιμή του πακέτου των τσιγάρων συσχετίζεται με 0,23 λιγότερους θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις μωρών κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους της μείωσης των τιμών, καθώς και με μια πρόσθετη μείωση 0,16 θανάτων ανά 1.000 γεννήσεις κατά το επόμενο έτος.

Η μειωμένη βρεφική θνησιμότητα πιθανώς οφείλεται στο ότι, καθώς ακριβαίνουν τα τσιγάρα, λιγότερες έγκυες γυναίκες είτε καπνίζουν οι ίδιες, είτε εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.

Από την άλλη, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών, μια αύξηση κατά 10% στην «ψαλίδα» ανάμεσα στα μεσαίας τιμής και στα φθηνότερα τσιγάρα σχετίζεται με 0,07 πρόσθετους θανάτους μωρών ανά 1.000 γεννήσεις την επόμενη χρονιά από την μεταβολή των τιμών. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 3.200 θάνατοι βρεφών θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν δεν υπήρχε τέτοια μεγάλη απόκλιση στις τιμές των τσιγάρων.

Οι καπνοβιομηχανίες συχνά ακολουθούν τέτοια τιμολογιακή στρατηγική, ώστε οι φορολογικές αυξήσεις να επιβαρύνουν αναλογικά περισσότερο τις τιμές των τσιγάρων πολυτελείας και λιγότερο των φθηνότερων μαρκών, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να στρέφονται στα λιγότερο ακριβά προϊόντα. Αυτό, όπως δείχνει η νέα μελέτη, μπορεί να υποσκάψει την αποτελεσματικότητα της ανόδου των τιμών για την μείωση του καπνίσματος.

Όπως δήλωσε ο κ.Φιλιππίδης, «χάρη στα φορολογικά μέτρα, τα τσιγάρα στις χώρες της ΕΕ είναι πλέον πιο ακριβά από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν. Όμως οι καπνοβιομηχανίες είναι καλές στο να βρίσκουν παραθυράκια για να εξασφαλίσουν ότι τα φθηνά τσιγάρα θα είναι πάντα διαθέσιμα στην αγορά. Διαπιστώσαμε ότι η διαθεσιμότητα αυτών των φθηνών τσιγάρων κατ' εξοχήν σχετίζεται με περισσότερους βρεφικούς θανάτους».

Η Ελλάδα

Λαμβάνοντας υπόψη τον πληθωρισμό, στη διάρκεια της περιόδου 2004-2014 η μέση τιμή ενός πακέτου τσιγάρων στην Ελλάδα αυξήθηκε από 2,7 σε 3,7 ευρώ, ενώ η τιμή του φθηνότερου πακέτου τσιγάρων αυξήθηκε από 1,2 σε 3,3 ευρώ.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Φιλιππίδης, «αυτό σημαίνει ότι με τις αυξήσεις στη φορολογία των καπνικών προϊόντων που πραγματοποιήθηκαν σε αυτό το διάστημα, η Ελλάδα κατάφερε να μειώσει την απόσταση ανάμεσα στα φθηνά τσιγάρα και στα τσιγάρα μέσου κόστους. Ωστόσο, σε απόλυτες τιμές, μεταξύ των 28 κρατών της ΕΕ η Ελλάδα ανήκει στις δέκα χώρες με τα φθηνότερα τσιγάρα, οπότε υπάρχει μεγάλο περιθώριο επιπλέον φορολόγησης».

Τόνισε επίσης ότι «σχετικές μελέτες από άλλους Έλληνες ερευνητές έχουν δείξει ότι μια αύξηση κατά δύο ευρώ ανά πακέτο θα είχε τεράστια οφέλη για την υγεία του ελληνικού πληθυσμού, αλλά και για τα φορολογικά έσοδα του κράτους. Η μελέτη μας δείχνει για πρώτη φορά ότι μια τέτοια αύξηση, σε συνδυασμό με την εξάλειψη των μεγάλων διαφορών στην τιμή των τσιγάρων, θα μπορούσε να αποτρέψει δεκάδες θανάτους βρεφών σε ετήσια βάση στην Ελλάδα».