Αθήνα.-
Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (ΣκΠ) είναι μια ασθένεια του Κεντρικού
Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) που επηρεάζει τον εγκέφαλο και τη σπονδυλική
στήλη. Αν και δεν είναι γνωστή η αιτιολογία της νόσου, στα άτομα που
εμφανίζεται, το ίδιο το ανοσοποιητικό τους σύστημα στρέφεται ενάντια
στο προστατευτικό περίβλημα των νευρώνων (γνωστό ως μυελίνη) το οποίο
και καταστρέφει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η νόσος να προκαλεί
επιδείνωση ή μόνιμη βλάβη στη λειτουργεία των νευρώνων και αδυναμία
επικονωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και των υπολοίπων μερών του σώματος.

Επιδημιολογία

Τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των νοσούντων αυξάνεται και στη χώρα μας
ολοένα και περισσότερο με τις γυναίκες να έχουν διπλάσια πιθανότητα να
την εμφανίσουν σε σχέση με τους άνδρες.

Αίτια

Ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων φαίνεται να
παίζει ρόλο στην εμφάνιση της νόσου. Ωστόσο, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας
δεν κληρονομείται άμεσα από τον γονέα στο παιδί καθώς δεν υπάρχει
κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο που να ενοχοποιείται. Η παρουσία όμως ενός
συνδυασμού γονιδίων αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης της ΣκΠ.

Σχετικά με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι περιοχές που
βρίσκονται μακριά από τον ισημερινό επηρεάζονται συχνότερα από τη νόσο
χωρίς αυτό να εξηγείται ακόμα πλήρως. Κάποιοι επιπρόσθετοι παράγοντες
που έχει φανεί ότι σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης της σκλήρυνσης
κατά πλάκας είναι:

Ο αυξημένος Δείκτης Μάζας Σώματος (Βάρος/Ύψος2).
Το οικογενειακό ιστορικό ύπαρξης σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Η φυλή: Τα άτομα που ανήκουν στη λευκή φυλή (ιδιαίτερα αυτά που
κατάγονται από την Βόρεια Ευρώπη) έχουν αυξημένο κίνδυνο σε σχέση με
άτομα που ανήκουν στις υπόλοιπες φυλές.
Το κλίμα: Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι συχνότερη στα ψυχρά και εύκρατα κλίματα.
Το κάπνισμα: Οι καπνιστές έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν τη
νόσο σε σχέση με τους μη καπνιστές.
Η μειωμένη έκθεση στον ήλιο και τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D:
Ορισμένες μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν συνδέσει την έκθεση στον
ήλιο και τα αυξημένα επίπεδα βιταμίνης D με μειωμένη πιθανότητα
εμφάνισης της νόσου, λόγω της ρυθμιστικής δράσης που έχει η βιταμίνη D
στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ορισμένες λοιμώξεις: Ορισμένοι ιοί έχουν συσχετιστεί με την πιθανότητα
εμφάνισης της σκλήρυνσης κατά πλάκας, όπως ο ιός Epstein-Barr, που
προκαλεί τη λοιμώδη μονοπυρήνωση.
Ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα: Η ύπαρξη θυρεοειδικής νόσου, σακχαρώδη
διαβήτη τύπου 1 ή φλεγμονώδους νόσου του εντέρου αυξάνει την
πιθανότητα εμφάνισης της σκλήρυνσης κατά πλάκας.



Παθολογία

Η παθολογία της νόσου αφορά την καταστροφή της μυελίνης από το ίδιο το
ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. H μυελίνη είναι η ουσία που
περιβάλλει τις νευρικές ίνες, λειτουργεί ως μόνωση και βοηθά στη
μετάδοση σημάτων μεταξύ του εγκεφάλου και του υπόλοιπου σώματος. Με
την καταστροφή τής δημιουργούνται «πλάκες» στα νεύρα.

Η διάγνωση της νόσου συχνά καθυστερεί επειδή έχει παρόμοια συμπτώματα
με άλλες νευρολογικές παθήσεις.

Συμπτώματα


Τα πρώτα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας συχνά περιλαμβάνουν:

Προβλήματα όρασης, όπως θολή ή διπλή όραση ή οπτική νευρίτιδα, που
προκαλεί πόνο στο μάτι και γρήγορη απώλεια της όρασης
Αδύναμους και δύσκαμπτους μύες, με συχνά οδυνηρούς μυϊκούς σπασμούς
Μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα στα χέρια, τα πόδια, τον κορμό του σώματος ή το πρόσωπο
Προβλήματα ισορροπίας
Προβλήματα ελέγχου της ουροδόχου κύστης
Ζάλη

Μεταγενέστερα συμπτώματα

Συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας που εμφανίζονται αργότερα περιλαμβάνουν:

Νοητική ή σωματική κόπωση που συνοδεύει τα παραπάνω συμπτώματα
Αλλαγές στη διάθεση, όπως κατάθλιψη ή ευφορία
Παράλυση στα πόδια
Επιληπτικά επεισόδια
Αλλαγές στην ικανότητα συγκέντρωσης ή αποτελεσματικής εκτέλεσης
πολλαπλών καθηκόντων
Δυσκολία λήψης αποφάσεων, προγραμματισμού ή ιεράρχησης στην εργασία ή
στην ιδιωτική ζωή

Διατροφή και σκλήρυνση κατά πλάκας

Σε ό,τι αφορά τη διατροφή, ενώ παλαιότερα η σημασία της στην ανάπτυξη
της νόσου δεν θεωρείτο σημαντική, τα νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι η
διατροφή μπορεί να διαδραματίσει επιβαρυντικό ή προστατευτικό ρόλο.
Νεότερες μελέτες έρχονται να δείξουν πλέον ότι τόσο η διατροφή όσο και
ο τρόπος ζωής μπορεί να επηρεάσουν είτε θετικά είτε αρνητικά τη
φλεγμονώδη έκφραση της νόσου και συνεπώς την εξέλιξη της, ενώ
παράλληλα μπορεί να συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της. Πιο
συγκεκριμένα:

Υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής

Η ισορροπημένη διατροφή μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τους
ασθενείς όπως τη μείωση της κόπωσης, τη διατήρηση της φυσιολογικής
λειτουργίας του εντέρου και της ουροδόχου κύστης, τη διατήρηση της
οστικής υγείας, τη βελτίωση της μυϊκής δύναμης και της κίνησης και τον
έλεγχο του σωματικού βάρους.

Μια διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως,
γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών, ψάρια, άπαχο κρέας, πρεβιοτικά και
προβιοτικά μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη φλεγμονώδη έκφραση και σε:

Διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους (ούτε πολύ αυξημένου ούτε
πολύ μειωμένου)
Μείωση του αισθήματος κόπωσης
Διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου και της ουροδόχου κύστης
Διατήρηση της υγείας των οστών, των δοντιών και των ούλων
Βελτίωση της μυϊκής δύναμης, της εμβέλειας της κίνησης και της ευελιξίας



Δίαιτα υψηλή σε ενέργεια και λίπος

Αντίθετα, η υιοθέτηση μιας δυτικού τύπου διατροφής πλούσιας σε κόκκινο
κρέας και ζωική πρωτεΐνη, κορεσμένα λιπαρά, τηγανητά, σακχαρούχα
ροφήματα και αλάτι αυξάνει τη φλεγμονώδη απόκριση και συνεπώς
συμβάλλει στην αρνητική εξέλιξη της νόσου λόγω της δράσης που μπορεί
να έχουν όλα τα παραπάνω ενάντια στη μυελίνη.

Μελέτες σε ζωικά πρότυπα συνδέουν την υψηλή κατανάλωση λίπους με
αυξημένη παραγωγή φλεγμονωδών παραγόντων και επιδείνωση της «επίθεσης»
του ανοσοποιητικού συστήματος ενάντια στο ΚΝΣ.

Προβλήματα ουροδόχου κύστης

Η αντιμετώπιση των προβλημάτων λειτουργίας της ουροδόχου κύστης μπορεί
να αντιμετωπιστεί μέσω της επαρκούς πρόσληψης υγρών και όχι μέσω της
μείωσης των προσλαμβανόμενων υγρών, που μπορεί να οδηγήσει σε
κατακράτηση ούρων και πιθανές ουρολοιμώξεις.

Συνεπώς συστήνεται η κατανάλωση 6 με 8 ποτηριών νερού την ημέρα και η
αποφυγή αλκοολούχων ροφημάτων που επιβαρύνουν τη λειτουργεία της
ουροδόχου κύστης.

Δυσκοιλιότητα και οστεοπόρωση

Η δυσκοιλιότητα, που αποτελεί συχνό πρόβλημα στα άτομα που πάσχουν από
σκλήρυνση κατά πλάκας, μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω της επαρκούς
πρόσληψης υγρών και της κατανάλωσης αδιάλυτων φυτικών ινών (π.χ.
δαμάσκηνα, σύκα και δημητριακά ολικής αλέσεως).

Επιλέον, τα άτομα πάσχουν από Σκλήρυνση κατά Πλάκας εμφανίζουν έλλειψη
βιταμίνης D. Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των
κυττάρων του ανοσοποιητικού και του ΚΝΣ, τα μειωμένα επίπεδά της στον
οργανισμό επηρεάζουν αρνητικά την εμφάνιση αλλά και την εξέλιξη της
νόσου. Tα άτομα που πάσχουν από σκλήρυνση κατά πλάκας έχουν συνήθως
χαμηλή οστική μάζα και αυξημένο κίνδυνο για οστεοπόρωση. Συνεπώς
συστήνεται η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε ασβέστιο και βιταμίνη D,
όπως τα γαλακτοκομικά και τα λιπαρά ψάρια, η επαρκής έκθεση στον ήλιο
και η πραγματοποίηση άσκηση.



Σωματικό βάρος και ΣκΠ

Η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους είναι σημαντική και τόσο η
πρόσληψη, όσο και η απώλεια βάρους είναι πολύ συχνά φαινόμενα στους
ασθενείς με ΣκΠ. Η απώλεια βάρους οφείλεται στη μειωμένη πρόσληψη
τροφής λόγω της μειωμένης ικανότητας αυτοεξυπηρέτησης, της κόπωσης και
του τρέμουλου, του άγχους και του στρες των ασθενών.

Από την άλλη, το βάρος αυξάνεται όταν η κινητικότητα του ασθενούς
μειώνεται, η κατάθλιψη οδηγεί σε υπερκατανάλωση τροφής και όταν η
φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει στεροειδή.

Τρόφιμα με προστατευτική δράση

Η σωστή διατροφή μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα τόσο στην πρόληψη,
όσο και στην αντιμετώπιση της ΣκΠ. Η υψηλή κατανάλωση ψαριών και
θαλασσινών που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά μπορεί να έχει
προστατευτικό ρόλο χωρίς όμως αυτό να είναι πλήρως επιβεβαιωμένο καθώς
χρειάζονται περισσότερες μελέτες.

Ακόμη τα φρούτα και τα δημητριακά ολικής άλεσης μπορεί να εμφανίζουν
προστατευτική δράση.

Η διατροφική αντιμετώπιση της ΣκΠ στοχεύει σε μια διατροφή πλούσια σε
δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, ψάρια και άπαχο κρέας και
φτωχή σε κορεσμένα λίπη και απλά σάκχαρα.

Αντιοξειδωτικά

Επιπλέον, τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στα φρούτα, τα λαχανικά
και το ελαιόλαδο μπορεί να είναι πολύ ευεργετικά ενάντια στο
οξειδωτικό στρες που είναι έντονο στον οργανισμό των ασθενών με ΣκΠ.

Ο ρόλος της άσκησης

Η άσκηση, επίσης, θεωρείται ότι βοηθά τους ανθρώπους με σκλήρυνση κατά
πλάκας, στον έλεγχο του πόνου, της ακαμψίας, τη βελτίωση της
ισορροπίας, το αίσθημα αδυναμίας και κόπωσης, την κατάθλιψη, το άγχος
και την αϋπνία, καθώς αποτελεί βασική συνιστώσα για τη διατήρηση ενός
καλού επιπέδου υγείας και ποιότητας ζωής. Συνεπώς επιλέξτε μια μορφή
άσκησης που είναι κατάλληλη για εσάς, όπως περπάτημα, κολύμβηση,
γιόγκα, ήπια αεροβική, κτλ.

Συμπερασματικά

Από όλα τα παραπάνω λοιπόν συμπεραίνουμε πως οι ασθενείς με ΣκΠ θα
πρέπει να ακολουθούν ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο βασισμένο στη
Μεσογειακή Διατροφή όπως άλλωστε και ο γενικός πληθυσμός η οποία
συμβάλλει σημαντικά τόσο στη διατήρηση της υγείας όσο και στην
αντιμετώπιση και ανακούφιση των συμπτωμάτων της νόσου, ενώ παράλληλα
βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους.
-----------------------------------------------------------
*Η Ευσταθία Παπαδά είναι Κλινική Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, με
μεταπτυχιακή εξειδίκευση στην Κλινική Διατροφή και Δημόσια Υγεία.
Επιπλέον, είναι κάτοχος Διδακτορικού τίτλου στο κομμάτι της
διατροφικής αντιμετώπισης της Ιδιοπαθούς Φλεγμονώδους Νόσου του
Εντέρου. Εργάζεται ως Εξωτερικός Συνεργάτης στο Τμήμα Επιστήμης
Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και ως ερευνήτρια
σε ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα.

*H Κωνσταντίνα Τσουτσουλοπούλου είναι Διαιτολόγος-Διατροφολόγος,
απόφοιτος του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, κάτοχος μεταπτυχιακού
διπλώματος (M.Sc.) στην Προαγωγή και Αγωγή Υγείας (Ιατρική σχολή,
ΕΚΠΑ) και υποψήφια Διδάκτωρ του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Εργάζεται
ως επιστημονική συνεργάτης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου σε ερευνητικά
προγράμματα ενώ παρέχει και διαιτολογικές υπηρεσίες στην Αθήνα.