Οι καθολικοί νόμοι της μεγέθυνσης, της καινοτομίας, της αειφορίας και του βηματισμού της ζωής, σε οργανισμούς, πόλεις, οικονομίες και εταιρείες

Μετάφραση – επιστημονική επιμέλεια:
Βασίλης Σακελλαρίου

Δυο λόγια για το βιβλίο

• Ποιος ήταν εκείνος με το ασυνήθιστο όνομα που σε δημοσκόπηση του BBC αναδείχθηκε δεύτερος «σημαντικότερος Βρετανός» μετά τον Τσόρτσιλ, πριν από την Νταϊάνα, τον Σαίξπηρ, τον Νεύτωνα και τον Δαρβίνο, ακόμη και τον Τζον Λένον και τον Ντέιβιντ Μπέκαμ; • Τι σχέση μπορεί να έχει αυτό με τον καθορισμό της κατάλληλης δοσολογίας φαρμάκων για τους ανθρώπους μέσω πειραμάτων σε ποντικούς; Ή με τις διαδικασίες γήρανσης και, τελικά, θανάτου των έμβιων όντων —ημών συμπεριλαμβανομένων— και με το ότι η διάρκεια της ανθρώπινης ζωής φαίνεται να έχει ένα θεωρητικό ανώτατο όριο; • Δεν είναι παράξενο που τέτοιες διαδικασίες έχουν το αντίστοιχό τους στον τρόπο μεγέθυνσης και θανάτου των εταιρειών; • Τι σχέση μπορεί να έχει η δομή του ανθρώπινου εγκεφάλου με τα δίκτυα υποδομών των πόλεων, και πώς αυτά σχετίζονται με τα δίκτυα των κοινωνικοοικονομικών σχέσεων σε όλες τις πόλεις ανά την υφήλιο; • Μας βοηθούν οι πιθανές απαντήσεις στα παραπάνω να αντιμετωπίσουμε τα φλέγοντα προβλήματα της εποχής μας, πρωτίστως το ζήτημα της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης του πλανήτη;

Ο φυσικός Geoffrey West είναι πρωτοπόρος στα πεδία της επιστήμης της πολυπλοκότητας, των αναδυόμενων συστημάτων και των δικτύων. Ωστόσο, ο όρος «πολυπλοκότητα» μπορεί να παραπλανά, καθώς εκείνο που κάνει τις ανακαλύψεις του West τόσο όμορφες είναι η υποκείμενη απλότητα η οποία ενοποιεί τα εκ πρώτης όψεως πολύπλοκα και πολύμορφα φαινόμενα των ζωντανών συστημάτων, των πόλεων και των επιχειρήσεών μας.

Γοητευμένος από τη γήρανση και τη θνητότητα, ο West εφάρμοσε την αυστηρότητα του φυσικού επιστήμονα στο βιολογικό ερώτημα: «Γιατί η ζωή μας διαρκεί τόσο και όχι περισσότερο». Το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό· ανακάλυψε ότι όλα τα θηλαστικά είναι κλιμακωμένες εκδοχές το ένα του άλλου. Αν γνωρίζουμε το μέγεθος κάποιου θηλαστικού, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε νόμους κλιμάκωσης και να μάθουμε τα πάντα για αυτό, από το πόση τροφή καταναλώνει ημερησίως, ποιος είναι ο καρδιακός ρυθμός του, πόσος ο χρόνος έως την ωριμότητά του, μέχρι και τη διάρκεια ζωής του. Επιπλέον, η αποδοτικότητα των κυκλοφορικών συστημάτων των θηλαστικών μεγεθύνεται υπό κλίμακα βάσει του βάρους τους: συγκρίνοντας έναν ποντικό, έναν άνθρωπο και έναν ελέφαντα σε ένα λογαριθμικό γράφημα, βρίσκουμε ότι ένα είδος, με κάθε διπλασιασμό του μέσου βάρους του, γίνεται κατά 25% αποδοτικότερο και ζει κατά 25% περισσότερο. Ουσιαστικά, ο West απέδειξε ότι το ζήτημα συνδέεται με τη φρακταλοειδή γεωμετρία των δικτύων που παρέχουν ενέργεια και απομακρύνουν τα απόβλητα από τον οργανισμό.

Οι εργασίες του West άλλαξαν τους όρους του παιχνιδιού για τους βιολόγους· αλλά τότε προχώρησε στην ακόμη πιο τολμηρή κίνηση να ερευνήσει την εφαρμοσιμότητα του έργου του. Οι πόλεις επίσης αποτελούν μοτίβα δικτύων και υπακούουν με απόκοσμη ακρίβεια σε νόμους κλιμάκωσης. Επιπλέον, ο West εφάρμοσε το επαναστατικό έργο του στον επιχειρηματικό και στον κοινωνικό κόσμο. Αυτή η έρευνά του οδήγησε σε σημαντική κατανόηση των λόγων για τους οποίους κάποιες εταιρείες ανθούν ενώ άλλες αποτυγχάνουν, γιατί ο βηματισμός της ζωής και ο ρυθμός παραγωγής καινοτομιών συνεχίζει να επιταχύνεται και, τέλος, γιατί αυτή η δυναμική απειλεί πλέον την παγκόσμια αειφορία. Οι συνέπειες των συγκεκριμένων ανακαλύψεών του είναι μακρόπνοες και η εξερεύνησή τους μόλις τώρα αρχίζει.

Ο συγγραφέας

Ο GEOFFREY WEST είναι θεωρητικός φυσικός, με πρωταρχικά ενδιαφέροντα στα θεμελιώδη ερωτήματα της φυσικής, της βιολογίας και της παγκόσμιας αειφορίας. Είναι διακεκριμένος καθηγητής στο Ινστιτούτο της Σάντα Φε, όπου υπηρέτησε ως πρόεδρος από το 2005 έως το 2009. Το 2006, το περιοδικό Time τον συμπεριέλαβε στον κατάλογο των εκατό προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη. Κατέχει επίσης θέσεις επισκέπτη καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στο Imperial College (Λονδίνο) και στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο Nanyang (Σιγκαπούρη).