 |
|
|  |  |  |  ...και η Δύση πρέπει να κάνει τις επιλογές της
Μετά την Τυνησία κι άλλα αυταρχικά καθεστώτα αποσταθεροποιούνται
Παρίσι
Το κίνημα που έδωσε τέλος στη δικτατορία του Μπεν Aλι, στην Τυνησία, ήταν ελάχιστα οργανωμένο, εντελώς απρόβλεπτο και με μοναδικό συνδετικό κρίκο το αίσθημα οργής και δυσαρέσκειας ενός μεγάλου μέρους του τυνησιακού λαού. Στην αρχή έμοιαζε με μια κλασική εξέγερση των πεινασμένων ή, όπως λένε στον αραβικό κόσμο, μια «εξέγερση για το ψωμί»: ένας νεαρός πτυχιούχος αυτοπυρπολήθηκε επειδή η αστυνομία έκλεισε το κιόσκι όπου πουλούσε φαγητό σε μια μικρή πόλη 260 χιλιόμετρα από την Τύνιδα. Αν εξαπλώθηκε και είχε τα αποτελέσματα που είχε, αυτό ήταν αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, ο σημαντικότερος των οποίων ήταν η εύθραυστη φύση της τυνησιακής δικτατορίας.
Ηλικιωμένος και με ελάχιστα κίνητρα, μην κατανοώντας πια την κοινωνία ούτε τις νέες ηγετικές τάξεις, ο Μπεν Aλι δεν έδειξε μεγάλη διάθεση να υπερασπιστεί τον εαυτό του και το καθεστώς του. Σαν χάρτινος πύργος, το καθεστώς κατέρρευσε μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα, ενώ στο εξωτερικό αντιμετωπιζόταν ως ισχυρό και σταθερό. Τα είχε καταφέρει καλύτερα στον οικονομικό τομέα από τα καθεστώτα της Αιγύπτου ή της Αλγερίας, έπασχε όμως αλλού: στο ότι αδυνατούσε να κατανοήσει την καινούργια κοινωνία που είχε απέναντί του, μια κοινωνία που αισθανόταν ένα βαθύ αίσθημα αδικίας για το χάσμα ανάμεσα σε μια μικρή τάξη προνομιούχων και έναν πληθυσμό στα όρια της απελπισίας. Σε αυτό το ταξικό χάσμα πρέπει να προστεθούν ένα σύστημα καταστολής και τρομοκρατίας από τα πιο άγρια στον αραβικό κόσμο, καθώς και ένα σύστημα οικογενειακής διαφθοράς που όμοιό του συναντά κανείς μόνο στην Αίγυπτο και στην ανώτερη στρατιωτική ιεραρχία της Αλγερίας.
Η πτώση του Μπεν Aλι θυμίζει την πτώση του Σάχη: ο τελευταίος, όπως και ο τυνήσιος δικτάτορας, είχε γεράσει και θεωρούσε την απόλυτη εξουσία του κάτι το αυτονόητο. Το κακό ήταν ότι στο αντίπαλο στρατόπεδο υπήρχε η χαρισματική φυσιογνωμία του αγιατολάχ Χομεϊνί , που ήθελε να εγκαθιδρύσει μια άλλη αυταρχική διακυβέρνηση στο όνομα του Ισλάμ. Και το κατάφερε, επειδή οι νέες μεσαίες τάξεις του Ιράν στερούνταν μιας πολιτικής και ηθικής καθοδήγησης.
Στην Τυνησία, σημειώνει ο κοινωνιολόγος Φαρχάντ Χοσροχαβάρ στη Μοντ, τέτοια εναλλακτική λύση δεν υπήρχε. Και το διεθνές κλίμα δεν είναι πια εκείνο που υπήρχε με τον Σάχη. Η αναλογία με το Ιράν σταματά εδώ. Παρά την εξαιρετικά μεγάλη κινητοποίηση τον Ιούνιο του 2009, το «Πράσινο Κίνημα» δεν μπόρεσε να ανατρέψει το αυταρχικό καθεστώς του Ιράν γιατί το τελευταίο είναι καλύτερα οργανωμένο και όχι τόσο γερασμένο όσο το καθεστώς του Μπεν Aλι. Ισως αυτό να συμβεί σε μια εποχή μετά τον Χαμενεΐ.
Η πτώση του Μπεν Aλι αποσταθεροποιεί, είτε το θέλουμε είτε όχι, κι άλλες αυταρχικές αραβικές κυβερνήσεις της περιοχής, είτε πρόκειται για την Αίγυπτο είτε για την Αλγερία, την Ιορδανία, ακόμη και το Μαρόκο. Όλα αυτά τα καθεστώτα χαρακτηρίζονται από ένα σημαντικό έλλειμμα νομιμότητας, όλα στηρίζονται σε μια αντιδημοκρατική άποψη για την κοινωνία, όλα τροφοδοτούνται από τη διαφθορά και τη συγκέντρωση των εξουσιών στα χέρια ενός ανθρώπου ή μιας μικρής ομάδας στρατιωτικών. Όλα εξαρτώνται από την άμεση ή έμμεση στήριξη της Δύσης μπροστά στον κίνδυνο που λέγεται ριζοσπαστικός ισλαμισμός.
Το μεγάλου ατού των κινημάτων είναι, παραδόξως, η αδύναμη οργάνωσή τους και ο απολύτως απρόβλεπτος χαρακτήρας τους. Το Internet τα βοηθά να μεταδίδουν τις εικόνες της καταστολής στο εξωτερικό, αλλά η κυριότερη δύναμή τους βρίσκεται στην εσωτερική σήψη των δεσποτικών καθεστώτων που δεν έχουν πλέον τίποτα να προτείνουν, ούτε στους οπαδούς τους ούτε στους άλλους. Όσο για τις δυτικές χώρες, είναι καιρός να καταλάβουν τη βασική επιλογή που έχουν: είτε να υποστηρίξουν δικτατορίες που σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αποσυντίθενται είτε να ενισχύσουν το διογκούμενο μέρος της αραβικής κοινής γνώμης που ζητά ανοιχτές και δημοκρατικές κυβερνήσεις.
|
|
|
|
ΤΟΠΟ ΣΤΑ ΝΙΑΤΑ!
|
Όλα τριγύρω
αλλάζουνε και όλα
στα ίδια μένουν...
ΛΕΕΙ μια λογική ότι, «μεγαλύτερη και από τη σοφία είναι η εμπειρία».
Διότι δεν πρέπει μόνο να είναι κανείς σοφός για να καταλάβει ότι με
την εξουσία «παίζουν» πάντα οι ίδιοι και οι ίδιοι εραστές (κατά μια
έννοια «νταβατζήδες» οι οποίοι και δεν επιτρέπουν σε άλλους να την
αγγίξουν), αλλά θα πρέπει να είναι κανείς και αρκετά έμπειρος ώστε να
την έχει ζήσει για χρόνια αυτήν την στενή σχέση μεταξύ των παραγόντων
- εραστών και της εξουσίας...
ΕΙΠΑ τις προάλλες να θυμηθώ τα παλιά και τα ρεπορτάζ της δεκαετίας του
80, πήρα το αμάξι και τον δρόμο για την Κάρλα, με μουντό καιρό και
πολύ αέρα για να παρακολουθήσω τα εγκαίνια της δημιουργίας της λίμνης,
σχεδόν έναν αιώνα από την αποξήρανσή της. Ιστορικό γεγονός λέω, δεν θα
το χάσω, ποιός ξέρει κάποιοι άλλοι απόγονοι της δικής μας εποχής
μπορεί να την ... αποξηράνουν πάλι, ψάχνοντας ίσως για λύσεις σε
θέματα διατροφικών αναγκών, ή ό,τι άλλο τέλος πάντων θα έχει ανάγκη ο
τόπος και εκείνη η γενιά.
ΕΙΔΑ λοιπόν στην Κάρλα, τι άλλο; νερά...πολλά νερά... Τις γνωστές
«μπάρες» της δεκαετίας του 90, να γίνονται ταμιευτήρες και δυο τρεις
ταμιευτήρες μαζί να σχηματίζουν σήμερα μια μικρή λίμνη. Τον
περιφερειάρχη να ομιλεί στο βήμα για την σπουδαιότητα του έργου, που
χρειάστηκε δεκαετίες να υλοποιηθεί (και την συμβολή βεβαίως πολλών
ανθρώπων της εξουσίας, της κεντρικής και της τοπικής). Είδα πλειάδα
ανθρώπων της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, (ακόμα και της
...παραδιοίκησης) είδα σπουδαίους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που
βοήθησαν στην επιτάχυνση εκταμίευσης των πόρων, να συμμετέχουν όλοι
στη γιορτή, κυρίως χειροκροτώντας ή φωτογραφιζόμενοι (ανα)μεταξύ τους,
για τον εμπλουτισμό του κοινωνικού βιογραφικού τους ενόψει ενδεχομένως
της όποιας εκλογικής αναμέτρησης...
ΜΠΡΟΣΤΑ από τους φωτογράφους, μια ομήγυρη «παραγόντων» με γύρισαν
δεκαετίες πίσω. Οι ίδιοι άνθρωποι τα ίδια πρόσωπα, πιο γερασμένα πλέον
από τον χρόνο, έπιαναν θέσεις απέναντι από τις κάμερες με μια μαεστρία
επαγγελματική, που απέκτησαν από την πολυετή ενασχολησή τους με τα
κοινά. Πάει λέω...Ή εγώ γέρασα και τους βλέπω όλους ίδιους, ή δεν
υπάρχουν νέοι στον τόπο αυτό να δώσουν άλλη ζωντάνια, άλλη προοπτική
σε ότι έχει σχέση με την ανάπτυξη ακόμα και με την πολιτική
εκπροσώπηση. Δήμαρχοι δεκαετιών, παλιοί πρόεδροι κοινοτήτων, σύμβουλοι
σιτεμένοι από τον χρόνο, πολιτικοί και διευθυντές υπηρεσιών που
ξέχασαν να συνταξιοδοτηθούν, όλοι εκείνοι οι «πολιτευτές», αλλά και οι
πρωτοκλασάτοι κομματάνθρωποι - «ιδιαίτεροι» όλων των χώρων, που
...σταφίδωσε τα πρόσωπά τους ο χρόνος, «γυρολόγοι των εκδηλώσεων»
ιδίως των εγκαινίων (μετα φαγητού παρακαλώ), προσδοκώντας τουλάχιστον
δημοσιότητα, δεν λένε ακόμα να εγκαταλείψουν, να αποτραβηχτούν
παραχωρώντας τις θέσεις τους σε νέους ανθρώπους, ορεξάτους για
δουλειά, πιο δυνατούς να χαράξουν το μέλλον που άλωστε τους ανήκει...
ΔΕΝ είχε τελειώσει η τελετή των εγκαινίων εκεί στα παρακάρλια χωράφια
και μελαγχόλησα. Πήρα τον δρόμο της επιστροφής. Άραγε τι ζητούσα και
γω εκεί; Πάνε πάνω από τρεις δεκαετίες τώρα από την πρώτη σύσκεψη που
είχα παρακολουθήσει τότε ως ρεπόρτερ της «Ελευθερίας» για την
δημιουργία της λίμνης αλλά και την (στα χαρτιά ακόμη) εκτροπή του
Αχελώου! Οι παλιοί «παράγοντες» πρέπει να κλείσουν τον κύκλο της ζωής
τους στα κοινά. Κρίμα όμως, γιατί από μόνοι τους δεν το κάνουν ποτέ οι
περισσότεροι. Η εξουσία είναι μια πλούσια ερωμένη, κρατά ομήρους τους
«τσιμπιμένους» μαζί της. Οι μόνοι που μπορούν να βάλουν τέλος σ´αυτές
τις σχέσεις είναι οι ψηφοφόροι. Κανείς άλλος...
|
|
Γράφει ο Δημοσιογράφος Χρήστος Τσαντήλας
|
Αναλυτικά στη σελίδα "Θέματα" >>
|
 |
|
|
|
