Το λιώσιμο των μεγάλων παγετώνων της δυτικής Ανταρκτικής, που περιέχουν αρκετό νερό για να αυξηθεί η επιφάνεια των ωκεανών κατά τουλάχιστον ένα μέτρο, επιταχύνεται υπό την επήρεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη και δείχνει μη αναστρέψιμο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα δύο χωριστών μελετών.

Η πρώτη μελέτη βασίζεται σε πολλά δεδομένα που συλλέχθηκαν από παρατηρήσεις 40 χρόνων και δείχνουν ότι η υποχώρηση των μεγαλύτερων παγετώνων της θάλασσας Άμουνδσεν στη δυτική Ανταρκτική "έφθασε σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή", εξηγεί ο δρ. Έρικ Ρίγκνοτ, ειδικός στους παγετώνες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Ίρβιν και της Nasa, ο κυριότερος συντάκτης της έρευνας αυτής που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Geophysical Research Letters, της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης.

Το λιώσιμο των έξι μεγαλύτερων παγετώνων της περιοχής αυτής, Πάιν Άιλαντ, Θουέιτς, Χέινς, Σμιθ, Ποπ και Κόλερ, συντείνει ήδη σε μεγάλο βαθμό στην άνοδο του επιπέδου των ωκεανών, απελευθερώνοντας σχεδόν τόσο πάγο ετησίως στον ωκεανό όσο όλη η παγονησίδα της Γροινλανδίας.

Περιέχουν αρκετό νερό για να αυξηθεί το επίπεδο της στάθμης των ωκεανών κατά 1,2 μέτρο και λιώνουν πιο γρήγορα από το ρυθμό που προέβλεπαν οι περισσότεροι επιστήμονες. Η τήξη αυτή επίσης πιθανόν να αποσταθεροποιήσει άλλες πλάκες πάγου από αυτή την πλευρά της Ανταρκτικής και ενδεχομένως να προκαλέσει μια αύξηση τριών μέτρων και πλέον συνολικά της στάθμης των ωκεανών τους προσεχείς αιώνες, εκτιμά ο επιστήμονας αυτός.

Σύμφωνα με τον δρα Ρίγκνοτ, η κατάσταση αυτή απαιτεί την αναθεώρηση προς τα πάνω των προβολών της Διακυβερνητικής Ομάδας των ειδικών για την εξέλιξη του Κλίματος (Giec) σύμφωνα με την οποία, η στάθμη των ωκεανών μπορεί να αυξηθεί κατά 90 εκατοστά μέχρι το τέλος του αιώνα εάν δε ληφθούν μέτρα για τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πλήττοντας δεκάδες εκατομμύρια κατοίκους των παράκτιων περιοχών.

"Οι παγετώνες αυτοί θα είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συντελεί στην άνοδο των ωκεανών τις δεκαετίες και τους αιώνες που έρχονται", τόνισε.

Η επιτάχυνση της ροής του νερού και η υποχώρηση των παγετώνων στο βραχώδες υπόστρωμα αλληλοενισχύονται, εξηγούν οι ερευνητές. Με την τήξη τους, οι παγετώνες επεκτείνονται και το πάχος τους μειώνεται, κάτι που μειώνει τη μάζα τους και τους χωρίζει όλο και περισσότερο από το βραχώδες υπόστρωμα ενώ τους αφήνει να συρθούν ταχύτερα.

"Η κατάρρευση μαζών πάγου από αυτή την πλευρά της Ανταρκτικής δείχνει επίσης μη αναστρέψιμη", εκτιμά ο καθηγητής Ρίγκνοτ. "Το γεγονός ότι η υποχώρηση των παγετώνων σημειώνεται ταυτόχρονα σε μια τεράστια περιοχή οδηγεί στη σκέψη ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε μια μόνο αιτία: μια υπερθέρμανση του νερού του ωκεανού στην οποία επιπλέει ένα μέρος αυτών των μαζών πάγου".

Εξαφάνιση του παγετώνα Θουέιτς

Η δεύτερη μελέτη που δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση Science επικεντρώθηκε στον παγετώνα Θουέιτς, το μεγαλύτερο όγκο πάγου της δυτικής Ανταρκτικής, πλάτους 120 χλμ.

Οι ερευνητές κατάρτισαν λεπτομερείς τοπογραφικούς χάρτες και χρησιμοποίησαν ένα περίπλοκο μοντέλο πληροφορικής που δείχνει ότι ο παγετώνας αυτός άρχισε ήδη να διαλύεται.

Ο παγετώνας Θουέιτς κατά συνέπεια πιθανόν θα εξαφανιστεί ύστερα από μερικούς αιώνες αυξάνοντας την στάθμη των ωκεανών κατά σχεδόν 60 εκατοστά, προβλέπουν οι συντάκτες των εργασιών.

"Η μελέτη αυτή παρέχει μια εκτίμηση ποσοστών με τα οποία ο παγετώνας εξαφανίζεται στον ωκεανό", διευκρινίζει ο 'Ιαν Τζούγκιν, ειδικός για τους παγετώνες στο πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, ένας από τους συντάκτες της έρευνας αυτής.

"Οι προσομοιώσεις στο μοντέλο μας δείχνουν μια επιτάχυνση στο μέλλον χωρίς να είναι ορατός κάποιος τρόπος σταθεροποίησης", εξηγεί.

Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, η κατάρρευση του παγετώνα Θουέιτς μπορεί να σημειωθεί το νωρίτερο σε 200 χρόνια και το αργότερο σε τουλάχιστον 1.000 χρόνια, ανάλογα με την ταχύτητα της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Ωστόσο η πιο πιθανή εκδοχή προσδιορίζει την κατάρρευση σε 200 με 500 χρόνια, διευκρινίζει ο Ιαν Τζούγκιν. "Όλες οι προσομοιώσεις μας δείχνουν ότι η τήξη του παγετώνα θα αυξάνει το επίπεδο της στάθμης του ωκεανού κατά τουλάχιστον ένα χιλιοστό ετησίως επί 200 χρόνια, πριν αρχίσει να διασπάται και να εξαφανίζεται", προσθέτει.

Σε ορισμένα μέρη, ο παγετώνας Θουέιτς χάνει αρκετά μέτρα ύψους ετησίως ενώ είχε γνωρίσει μια περίοδο σχεδόν σταθεροποίησης έως το 2006, πριν από τη μετατόπισή του προς τον ωκεανό με ταχύτητα 0,8 χλμ. ετησίως, δηλαδή με ρυθμό 33% ταχύτερο σε σχέση με προηγουμένως, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα.

Η τοπογραφία του παγετώνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος "IceBridge" της Nasa για τη μέτρηση --μέσω παρατηρήσεων από αεροφωτογραφίες και δορυφορικές εικόνες-- του ύψους του και για τον προσδιορισμό της κατάστασης του και της τήξης του.