Ένας ακόμα ελληνικής καταγωγής επιστήμονας της διασποράς, ο Ελληνοκύπριος καθηγητής βιοχημείας Ελευθέριος Διαμαντής του πανεπιστημίου του Τορόντο στον Καναδά, πραγματοποίησε μια σημαντική ανακάλυψη. Συγκεκριμένα, ανέπτυξε ένα μη επεμβατικό διαγνωστικό βιοχημικό τεστ, που μπορεί να προβλέψει αν ένας άνδρας χωρίς σπερματοζωάρια, ο οποίος δηλαδή πάσχει από αζωοσπερμία, θα καταφέρει να γίνει πατέρας μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Το τεστ μπορεί να απαλλάξει αρκετούς άνδρες από την ανάγκη επέμβασης, καθώς μέχρι σήμερα οι γιατροί καταφεύγουν σε χειρουργική επέμβαση για να εξακριβώσουν αν ένας άνδρας έχει βιώσιμο σπέρμα, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να εξαχθεί, ώστε να αξιοποιηθεί σε θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (γονιμοποίηση του ωαρίου εξωσωματικά).

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Διαμαντή και με τη συμμετοχή του Απόστολου Δημητρομανωλάκη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό "Science Translational Medicine", σύμφωνα με το BBC, βρήκαν δύο πρωτεϊνικούς βιοδείκτες, οι οποίοι δείχνουν ποιοί άνδρες όντως έχουν βιώσιμο σπέρμα, οπότε στην περίπτωσή τους έχει νόημα η χειρουργική αφαίρεση του σπέρματος.

Η ανδρική στειρότητα ευθύνεται για τις μισές περίπου περιπτώσεις υπογονιμότητας. Μερικές φορές, οι άνδρες που δεν παράγουν καθόλου σπέρμα, μπορούν να βοηθηθούν να γίνουν πατέρες μέσω της κατάλληλης θεραπείας γονιμότητας, αρκεί να είναι δυνατό να εξαχθούν χειρουργικά μερικά σπερματοζωάριά τους. Άλλοι άνδρες όμως θα αναγκαστούν να καταφύγουν σε άνδρα δωρητή σπέρματος.

Με την υπάρχουσα τεχνολογία, ο μόνος τρόπος να σιγουρευτεί ο γιατρός αν ένας άνδρας έχει όντως βιώσιμο σπέρμα, είναι η χειρουργική επέμβαση και η αφαίρεσή δείγματος από τους όρχεις για να γίνει βιοψία του. Το νέο τεστ, που αφορά τον εντοπισμό δύο πρωτεϊνών (ECM1 και TEX101), προβλέπει εκ των προτέρων αν έχει νόημα να υποβληθεί ένας άνδρας σε αυτή τη διαδικασία.

Η αζωοσπερμία, που αφορά σχεδόν το 2% του ανδρικού πληθυσμού, προκαλείται είτε από το φυσικό μπλοκάρισμα των «καναλιών» μέσω των οποίων διοχετεύονται στο σπέρμα τα παραγόμενα σπερματοζώαρια, είτε εξαιτίας της εξ αρχής αδυναμίας παραγωγής σπερματοζωαρίων. Η μόνη αξιόπιστη μέθοδος σήμερα για τη διάγνωση ποιά από τις δύο μορφές αζωοσπερμίας έχει ένας στείρος άνδρας, είναι η επεμβατική βιοψία των όρχεων, η οποία όμως μπορεί να έχει επιπλοκές, όπως βλάβη στον ιστό των γεννητικών οργάνων ή χρόνιο πόνο σε αυτή την περιοχή.

Οι δύο βιοδείκτες (πρωτεΐνες) του νέου τεστ μπορούν από κοινού να δείξουν, σχεδόν με ακρίβεια 100%, ποιά από τις δύο μορφές αζωοσπερμίας έχει ένας άνδρας, χωρίς την ανάγκη προηγούμενης βιοψίας. Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα είναι η ανάπτυξη ενός απλού κλινικού τεστ για την μέτρηση των δύο αυτών πρωτεϊνών στο σπέρμα. Το τεστ υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί ένα έως δύο χρόνια έως ότου μπορεί να εφαρμοστεί από τις κλινικές γονιμότητας.

Ο καθηγητής Ελευθέριος Διαμαντής είναι επικεφαλής στο Τμήμα Κλινικής Βιοχημείας τόσο του πανεπιστημίου του Τορόντο, όσο και του πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Όρους Σινά της ίδιας πόλης. Γεννήθηκε το 1952 στη Λεμεσό και αποφοίτησε το 1976 από το Τμήμα Χημείας του πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου πήρε και το διδακτορικό του στην Αναλυτική Χημεία το 1979. Δίδαξε στο πανεπιστήμιο Αθηνών τις περιόδους 1978-1982 και 1984-1986.