Σε μια εποχή που ο συλλογικός δείκτης νοημοσύνης αυξάνεται θεαματικά, ολόκληρη η ανθρωπότητα μπορεί σήμερα να καυχιέται για τον πρωτόγνωρο -σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες- ρυθμό γέννησης νέων ιδεών. Ιδέες εκπληκτικής ομορφιάς και αρτιότητας κατακλύζουν όλο και πιο συχνά τις ανθρώπινες κοινότητες στα σχολεία, στα ακαδημαϊκά ιδρύματα και στα ερευνητικά κέντρα, στις οργανώσεις αλλά και στις επιχειρήσεις.

Ο εγκέφαλός μας, πιο εξελιγμένος τώρα από ποτέ, είναι σε θέση όχι μόνο να επεξεργάζεται και να αναλύει δεδομένα με πρωτοφανή ταχύτητα, αλλά και να αποδομεί και να συνθέτει πολύπλοκες έννοιες και όρους, κάτι που άλλοτε ήταν πέρα από τα όρια του ανθρώπινου νου.

Έτσι, ο άνθρωπος μπορεί με μεγαλύτερη ευκολία πια στις μέρες μας να κρίνει, να στοχάζεται, να αμφισβητεί, να αντιπαραθέτει, να συμπεραίνει, να αποστασιοποιείται, να εκφράζεται, να οραματίζεται. Το μυαλό μας, εφοδιασμένο με τη σωρευμένη γνώση των παλαιότερων γενιών και την αρωγή των νέων τεχνολογικών μέσων, κάθε τόσο έχει κάτι πρωτοποριακό να προτείνει: για τη λειτουργία της κοινωνίας, για το ρόλο της Παιδείας, για τη θέση των Επιστημών στην καθημερινότητά μας, για το Διάστημα, για την Ιατρική, για την Αγροτική Ανάπτυξη, για τις Κατασκευές, για την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών και για τα αμέτρητα επιτεύγματα που αγγίζουν όλα τα πεδία της σύγχρονης ζωής.

Μα, αν είναι πραγματικότητα όλες αυτές οι θαυμαστές λειτουργίες του ανθρώπινου μυαλού σήμερα, τότε λογικά θα έπρεπε οι ζωές μας να είναι απαλλαγμένες από τις αγωνίες και τα δεινά…

Ή μήπως η παραγωγή ιδεών, από μόνη της δεν είναι ικανή να σηματοδοτήσει τη βελτίωση της ζωής μας; Και γιατί από όλον αυτόν τον πλούτο ιδεών, μόνο λίγες κατορθώνουν να μετουσιωθούν σε έργα;

Κοιτάζοντας προσεκτικά, θα δούμε πως το στάδιο της εφαρμογής μιας ιδέας, το πέρασμα δηλαδή από τη θεωρία στην πράξη, είναι τελείως διαφορετικό από εκείνο της γένεσης της ιδέας. Όταν μια ιδέα παύει να είναι μέρος μιας φιλοσοφικής αναζήτησης ή προϊόν μιας επιφοίτησης και εξετάζεται υπό το πρίσμα του πόσο ρεαλιστική και εφικτή είναι, τότε στην επιφάνεια αναδύονται παράμετροι που δεν υπήρχαν κατά το στάδιο της σύλληψης της ιδέας. Προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή της ιδέας αποδεικνύονται πως είναι η έρευνα, η πειραματική ανάπτυξη, η διαχείριση και η οργάνωση (οικονομική, ανθρωπίνων πόρων, τεχνολογική, ρίσκου, καινοτομίας, χρόνου, αλλαγής), η διάχυση, το μάρκετινγκ, ο μικρο- και μακροοικονομικός σχεδιασμός.

Και σπάνια το μυαλό που γεννά τις ιδέες είναι ταυτόχρονα προικισμένο και με το χάρισμα της ικανότητας να υλοποιεί, να κάνει πράξη τη θεωρητική σύλληψη. Ακόμα πιο δύσκολο είναι δε το να έχει την υπομονή και τη μαεστρία να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε το όνειρό του, όχι μόνο να πάρει σάρκα και οστά, αλλά και να αποφέρει καρπούς οικονομικούς, κοινωνικούς, ηθικούς.

Αναμφίβολα, καταλύτης σε όλα τα παραπάνω είναι κάτι που η ανθρώπινη φύση πάντα χρειαζόταν για να επιβιώσει και να πάει ένα βήμα πιο μακριά: η σκληρή δουλειά, η προσήλωση στο στόχο, το πείσμα, η τόλμη. Μόνο που ο σημερινός άνθρωπος με τον τόσο εξελιγμένο εγκέφαλο, δείχνει να το ξεχνά…
Είναι αλήθεια πως, πολλά φωτισμένα μυαλά είναι ικανά να ζωγραφίσουν με την παλέτα των ιδεών έναν κόσμο καλύτερο, δικαιότερο, με λιγότερο πόνο και δυστυχία. Λίγα είναι όμως τα μυαλά που μπορούν να μετατρέψουν το όραμα σε απτή πραγματικότητα.

Και τι νόημα μπορεί να έχει μια ιδέα, εκτός από τη φιλοσοφική αξία της, αν παραμένει εγκλωβισμένη στη σφαίρα του στοχασμού, ως μια εμπνευσμένη απάντηση σε μια απορία ή σαν μια ιδεολογία χωρίς πραγματικό αντίκρισμα;

vasso-charitopoulou@hotmail.com