Ο κρατισμός, ως ανθρώπινο φαινόμενο, των σύγχρονων κοινωνιών, τείνει να αξιοποιεί και να οικιοποήται όλες τις εκδηλούμενες μορφές έκφρασης της  ανθρώπινης και κοινωνικής δραστηριότητας προς ίδιον όφελος των συμμετεχόντων σε αυτές.

Ο κρατισμός, στον δημόσιο βίο, εκδηλώνεται μέσω του λαϊκισμού, του κομματισμού και της δημαγωγίας ενώ επιβραβεύεται με την προσωπική και κομματική ρουσφετολογία. Διαχρονικά ανθούμενος, στην κρατική μας δομή, αυτονομείται και επαναπροσδιορίζει το εν λόγω φαινόμενο σε νέες διαστάσεις που ξεπερνούν το ρουσφετολογικό και κομματικό όφελος, καταλήγοντας στον προσπορισμό του δημοσίου χρήματος και γενικότερα στην έκνομη συμπεριφορά.

Ο κρατισμός, στην εποχή μας, διαχέεται, έντονα πλέον, στον  κοινωνικό βίο. Εκδηλώνεται , βέβαια,  με άλλες μορφές και με άλλες διαδικασίες αλλά αναπαράγει στην ουσία τα ίδια ή παρεμφερή αποτελέσματα με τον κρατισμό του δημόσιου βίου.

Διότι στην ελεύθερη, στην αυτόνομη και ανεξάρτητη ανθρώπινη δραστηριότητα, που δημιουργεί, τα ξεχωριστά κοινωνικά, συνδικαλιστικά και πολιτιστικά μορφώματα καθώς και τις λοιπές συλλογικές μορφές έκφρασης που στηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιπαρατίθενται στις οποιεσδήποτε αυθαιρεσίες της οποιασδήποτε πρόσκαιρης ή διαχρονικής εξουσίας, έχει εισχωρήσει σε μεγάλο βαθμό ο λαϊκισμός και ο κομματισμός με αποτέλεσμα να προσομοιάζει με τον κρατισμό.

Η ταύτιση αυτή απαξιώνει την κοινωνική δραστηριότητα και δημιουργεί κοινωνικούς αυτοματισμούς. Στην εποχή μας, παρατηρούμαι, κοινωνικές ομάδες που κινητοποιούνται για την προάσπιση των συμφερόντων τους να στρέφονται συχνά εναντίον άλλων κοινωνικών ομάδων και ενίοτε να τους προκαλούν μεγαλύτερη ζημιά από ότι η οποιαδήποτε εξουσία μπορεί να τους προκαλέσει  με τις αυθαιρεσίες της.

Ως πολίτες, βλέπουμε συχνά συνανθρώπους μας που συμμετέχουν στα κοινά να καταλαμβάνουν διάφορα αξιώματα ή να προσλαμβάνονται στο δημόσιο. Με αποτέλεσμα να απογοητεύονται και να δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν ποίοι από αυτούς συμμετέχουν για να προσφέρουν και ποιοι για να την αξιοποιήσουν προς ίδιον όφελος.

Η κατάσταση αυτή επιτρέπει στην εκάστοτε εξουσία και σε όσους εκφράζουν κρατικίστικες αντιλήψεις να χειραγωγούν την κοινωνική δραστηριότητα  και να την καθιστούν υποχείριο τους.

Η ουσιαστική και διαχρονική επικράτηση του κρατισμού στην ελληνική κρατική και κοινωνική πραγματικότητα θέτει σοβαρά εμπόδια στην αξιοποίηση των δημιουργικών,  παραγωγικών και εργασιακών μας δυνατοτήτων και μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην στασιμότητα και τον μαρασμό. Από την κατάσταση αυτή οφείλουμε να ξεφύγουμε εάν θέλουμε να ανακτήσουμε  την θέση που μας αρμόζει στον σύγχρονο κόσμο όπου διαχρονικά ανήκουμε.

Είναι πολλά βέβαια αυτά που  πρέπει να γίνουν για την επανεκκίνηση της οικονομίας, της κοινωνικής μας ανάτασης και της πολιτισμικής μας αναβάθμισης. Όμως αυτά δεν αποτελούν αντικείμενο του παρόντος άρθρου.

Σε κάθε περίπτωση προέχει μια σε βάθος συζήτηση για τις αιτίες που φτάσαμε έως εδώ καθώς και για τους λόγους που επιτρέψαμε αυτό να συμβεί.

Με εκτίμηση

Ο Έλληνας Πολίτης

Λεωνίδας Ταφέκης

Κοινωνιολόγος - Ερευνητής
Σύμβουλος Τοπικής Αυτοδιοίκησης & Επιχειρήσεων