Αντιδράσεις στο πεδίο της βιοηθικής ξεσήκωσε η αμερικανική εταιρία γενετικής και βιοτεχνολογίας 23andMe, που κατοχύρωσε για πρώτη φορά μια πατέντα για δική της τεχνική DNA, η οποία δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να επιλέξουν από μια βάση δεδομένων τους «κατάλληλους» δωρητές ωαρίων και σπερματοζωαρίων, έτσι ώστε το μελλοντικό μωρό τους να αποκτήσει συγκεκριμένα επιθυμητά χαρακτηριστικά.

Αν και η εταιρία έσπευσε να διευκρινίσει ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει στην πράξη αυτή την πατέντα της, παρά μόνο για να δώσει τη δυνατότητα στους πελάτες της να μάθουν τι είδους γνωρίσματα το μωρό τους πιθανώς θα κληρονομήσει από τους γονείς του, εύλογα γεννήθηκαν ανησυχίες για την ανάδυση μιας νέου τύπου ευγονικής, η οποία θα συνίσταται στον εκ των προτέρων «σχεδιασμό» ενός «κατά παραγγελία» ανθρώπου.

Η εταιρία, που εδρεύει στην Καλιφόρνια και το όνομα της σημαίνει «23 χρωμοσώματα και Εγώ» (23andMe), ανέφερε πως η –μέθοδός της με την ονομασία «Family Traits Inheritor Calculator» (Υπολογιστής Κληρονόμησης Οικογενειακών Χαρακτηριστικών) μπορεί να προβλέψει τον κίνδυνο το μωρό να κληρονομήσει ορισμένες ασθένειες, καθώς επίσης προβλέπει γνωρίσματα όπως το ύψος, το βάρος, το χρώμα των ματιών, ακόμα και στοιχεία της προσωπικότητάς του.

Η εταιρία περίγραψε την τεχνική της απλώς «ως ένα ευχάριστο τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικοί γονείς μπορούν να πάρουν μια ιδέα από τη γενετική». Τα ζευγάρια, σύμφωνα με το BBC, το «Science» και το «New Scientist», αποστέλλουν στην εταιρία δείγμα σάλιου τους και, μέσω ανάλυσης του DNA τους, η εταιρία -υποτίθεται πως- είναι σε θέση να προβλέψει μερικά βασικά χαρακτηριστικά ενός πιθανού μελλοντικού μωρού τους.

Όμως η εν λόγω μέθοδος ανάλυσης του DNA θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και από κλινικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ώστε οι γονείς να επιλέγουν κατάλληλους δωρητές σπέρματος και ωαρίων, αν και η «23andMe» διαβεβαίωσε ότι δεν προτίθεται να κάνει κάτι τέτοιο.

Οι επικριτές ανησυχούν ότι η μέθοδος, που επιτρέπει την επιλογή των επιθυμητών ή κατά παραγγελία δωρητών για εξωσωματική γονιμοποίηση, κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά. «Αν και ο γενετικός έλεγχος για τυχόν ασθένειες είναι ηθικός, η χρησιμοποίηση του DNA για να επιλεγούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, αγγίζει πλέον την ευγονική», δήλωσε ο Μάικλ Σαντέλ του πανεπιστημίου Χάρβαρντ.

Η Μάρσι Νταρνόφσκι, διευθύντρια του Κέντρου Γενετικής και Κοινωνίας, δήλωσε ότι «θα ήταν άκρως ανεύθυνο εκ μέρους της «23andME» ή όποιου άλλου να προσφέρει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία με βάση αυτή την πατέντα. Ισοδυναμεί με το ‘ψωνίζει' κανείς συγκεκριμένους δωρητές, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει σχεδιασμένα μωρά». «Το γραφείο χορήγησης ευρεσιτεχνιών έκανε σοβαρό λάθος που επέτρεψε μια πατέντα, η οποία περιλαμβάνει ένα ‘μενού' επιλογών για να διαλέξει κανείς τα χαρακτηριστικά του μελλοντικού παιδιού», τόνισε και πρόσθεσε ότι η κοινωνία «δεν πρέπει να ενθαρρύνει την επικίνδυνη ιδέα πως η επιστήμη θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για αναπτυχθούν ‘καλύτεροι' άνθρωποι».

Από την άλλη, πέρα από την ηθική πλευρά, αρκετοί επιστήμονες αμφιβάλλουν κατά πόσο το τωρινό επίπεδο γενετικών γνώσεων καθιστά όντως εφικτή την πρόβλεψη και επιλογή συγκεκριμένων μελλοντικών βιολογικών γνωρισμάτων ενός μωρού. Αν είναι έτσι, τότε μπορεί να υπάρξει διάψευση των προσδοκιών των γονιών-πελατών και πιθανές νομικές διεκδικήσεις τους κατά της εταιρίας. Αυτό μπορεί να εξηγεί και τη βιασύνη της «23andMe» να διευκρινίσει ότι δεν προτίθεται να χρησιμοποιήσει την πατέντα της στην πράξη, πέρα από τον πιο αθώο «Family Traits Inheritor Calculator» (Υπολογιστή Κληρονόμησης Οικογενειακών Χαρακτηριστικών). Όμως κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον, όταν οι γενετικές γνώσεις και τεχνικές βελτιωθούν περαιτέρω.