Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς είναι ένας άνθρωπος που προκαλεί σκάνδαλα: το 2004, η νίκη του, έπειτα από νοθεία, στις προεδρικές εκλογές είχε ως αποτέλεσμα την Πορτοκαλί Επανάσταση ενώ σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανών καταγγέλλουν την άρνησή του να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ.
Σωματώδης, με ύψος σχεδόν δύο μέτρα και ηλικίας 63 ετών, ο Γιανουκόβιτς είναι ρωσόφωνος και φιλορώσος, όπως και η περιφέρεια της ανατολικής Ουκρανίας στην οποία γεννήθηκε, το βιομηχανικό Ντονμπάς.
Παρά την υποστήριξη που είχε από τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς σαρώθηκε από την Πορτοκαλί Επανάσταση που έφερε στην εξουσία τους φιλοδυτικούς --πρωθυπουργός εξελέγη η αντίπαλός του Γιούλια Τιμοσένκο-- και έμοιαζε πως η πολιτική σταδιοδρομία του είχε τελειώσει σ' αυτή τη χώρα των 46 εκατ. κατοίκων που βρίσκεται στις πύλες της ΕΕ.
Ωστόσο, χάρη στη βοήθεια αμερικανών συμβούλων σε θέματα επικοινωνίας, κατάφερε να "επανεφεύρει" τον εαυτό του: βελτίωσε τις γνώσεις του στην ουκρανική, την επίσημη γλώσσα της χώρας που είχε εκτοπισθεί από τα ρωσικά στη διάρκεια της σοβιετικής εποχής και το 2010 κέρδισε την προεδρία από την αντίπαλό του, τη χαρισματική Γιούλια Τιμοσένκο.
"Είναι ένας άνθρωπος ικανός να μαθαίνει, να κάνει προόδους, στην ουκρανική ή στη διαχείριση της χώρας", εκτιμά ο Τάρας Τσόρνοβιλ, γιος ενός εθνικιστή ηγέτη ο οποίος είχε διατελέσει αρχηγός του εκλογικού επιτελείου του και μετά βουλευτής του κόμματός του.
Μετά την άνοδό του στην προεδρία, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς προσπάθησε να βελτιώσει την εικόνα του, εμφανιζόμενος ως υπερασπιστής των δημοκρατικών αξιών και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας και διακηρύσσοντας παράλληλα τη βούλησή του να προσεγγίσει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η προσπάθεια απέδωσε και αυτός που χαρακτηριζόταν άλλοτε "άνθρωπος της Μόσχας", εμφανιζόταν πριν ακόμη μερικές εβδομάδες ως ο απροσδόκητος πρωτεργάτης του ευρωπαϊκού μέλλοντος της Ουκρανίας, καθώς αναμενόταν να υπογράψει στα τέλη Νοεμβρίου μια ιστορική συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ.
Όμως μερικές ημέρες πριν από την προγραμματισμένη υπογραφή, έπειτα από επισκέψεις στο ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν που καλύφθηκαν από μυστήριο, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε την υπογραφή αυτής της συμφωνίας, υπό την προφανή πίεση της Ρωσίας.
Οι μεγάλες φιλοευρωπαϊκές διαδηλώσεις που ακολούθησαν στο Κίεβο διαλύθηκαν βίαια, με δακρυγόνα και βομβίδες κρότου-λάμψης που προκάλεσαν τον τραυματισμό εκατοντάδων ανθρώπων.
Πρόκειται για μια κατάσταση πρωτοφανή για την Ουκρανία η οποία, αντίθετα από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, δεν είχε γνωρίσει παρά ειρηνικές διαδηλώσεις μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, με πρώτη την υποδειγματική Πορτοκαλί Επανάσταση.
Αυτής της βίαιης καταστολής είχαν προηγηθεί παραβιάσεις των ελευθεριών του Τύπου και του συνέρχεσθαι και κυρίως η καταδίκη, το 2011, της Γιούλια Τιμοσένκο σε κάθειρξη επτά ετών για κατάχρηση εξουσίας, μια υπόθεση που καταγγέλθηκε από την αντιπολίτευση ως πράξη εκδίκησης εκ μέρους του Γιανουκόβιτς και προκάλεσε σοβαρή κρίση ανάμεσα στο Κίεβο και την ΕΕ.
Ενώ οι σχέσεις του με τους Ευρωπαίους έχουν ψυχρανθεί, ο ουκρανός πρόεδρος διατρέχει τον κίνδυνο να μην αισθάνεται πολύ άνετα ούτε με τον "μέντορά" του, τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
"Θεωρούν τον Γιανουκόβιτς φιλορώσο, αλλά δεν ήταν ποτέ. Φοβόταν τον Πούτιν", εξηγεί ο Τάρας Τσόρνοβιλ.
"Ο Πούτιν, για τον οποίο 'η Ουκρανία και η Ρωσία αποτελούν ένα και μόνο λαό' είναι μια απειλή για τον Γιανουκόβιτς. Αν απαρνηθεί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η Ρωσία θα τον καταπιεί", υπογραμμίζει ο αναλυτής Αλέξι Γκαράν.
Η προεδρία του Γιανουκόβιτς ευνόησε την άνοδο της ισχύος της "Οικογένειας", μιας ισχυρής πολιτικοοικονομικής φατρίας στην οποία μετέχουν πολλοί οικείοι του, ύποπτοι ότι πλουτίζουν χάρη στην επιρροή του και με τη διαφθορά. Ανάμεσά τους είναι ο γιος του Γιανουκόβιτς, ο Αλεξάντρ, και ο πρώτος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο 37χρονος Σεργκέι Αρμπούζοφ.
Η αντιπολίτευση και τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης δεν σταματούν να καταφέρονται εναντίον των πολυτελών γούστων του προέδρου, καταγγέλλοντας κυρίως την πολυτελή κατοικία του στη Μεζιγκόριε, κοντά στο Κίεβο, την ώρα που η χώρα βρίσκεται σε κρίση.
Αυτή η μεγάλη ιδιοκτησία των 1.370 στρεμμάτων, η οποία ήταν κάποτε επίσημη κατοικία, πέρασε σύμφωνα με τον Τύπο υπό τον έλεγχο ιδιωτικών δομών που ανήκουν σε οικείους του προέδρου.
Ορφανός από την ηλικία των δύο ετών, ο Γιανουκόβιτς ανατράφηκε από τη γιαγιά του σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Στα νιάτα του είχε εκτίσει ποινές φυλάκισης τριών ετών για κλοπή και τραυματισμούς -- καταδίκες που ακυρώθηκαν αργότερα από τη δικαιοσύνη.
"Η κύρια φοβία του είναι μήπως δολοφονηθεί από κάποιον από τους δικούς του", λέει ο Τάρας Τσόρνοβιλ.
Μηχανικός, στη συνέχεια διευθυντής μιας επιχείρησης μεταφορών, διορίσθηκε κυβερνήτης του Ντόνετσκ το 1997 --την εποχή που οι συγκρούσεις ανάμεσα σε φατρίες με ξεκαθαρίσματα λογαριασμών μαίνονταν για τον έλεγχο των μεταλλουργικών εργοστασίων της περιοχής-- πριν γίνει πρωθυπουργός (2002-2004) υπό τον πρώην πρόεδρο Λεονίντ Κούτσμα.
Η σύζυγος του Γιανουκόβιτς, η Λιουντμίλα, η οποία είχε κατηγορηθεί για μια αδέξια παρέμβασή της στη διάρκεια μιας συγκέντρωσης κατά την Πορτοκαλί Επανάσταση, έχει έκτοτε ουσιαστικά εξαφανισθεί από το προσκήνιο.