Είναι μία από τις λίγες ταινίες τις οποίες Ρώσοι και Ουκρανοί μπορούν να δουν μαζί στον κινηματογράφο, ενώ το χάσμα μεταξύ τους έχει βαθύνει όσο ποτέ: «Η Μάχη για τη Σεβαστούπολη» αφηγείται την ιστορία μίας γυναίκας σκοπεύτριας που ανήκει στην ουκρανική ελίτ του Κόκκινου Στρατού στην καρδιά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αυτή η μεγάλου μήκους ταινία, που βγήκε στις αρχές Απριλίου στις αίθουσες των δύο χωρών, είναι μία από τις τελευταίες συνεργασίες Ρώσων και Ουκρανών. Επίσης ασχολείται με όλα τα σύμβολα, από τον πόλεμο ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και στη Σοβιετική Ένωση, τα 70 χρόνια από τη νίκη της οποίας θα εορταστούν στις 9 Μαΐου στη Ρωσία, έως την ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας, η οποία προσαρτήθηκε τον Μάρτιο του 2014 από τους Ρώσους.
Η ιδέα για την ταινία συνελήφθη πολύ πριν από το ξέσπασμα της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης. Το φιλμ δείχνει την ιστορία μίας νεαρής Ουκρανής, της Λιουντμίλα Παβλιτσένκο, η οποία στάλθηκε στο μέτωπο το 1941 σε ηλικία 25 ετών και ανακηρύχθηκε ηρωίδα της Σοβιετικής Ένωσης επειδή σκότωσε 309 εχθρούς σε διάστημα μικρότερο του ενός χρόνου.
Αφού τραυματίστηκε κοντά στη Σεβαστούπολη, ένα στρατιωτικό λιμάνι στην Κριμαία, η επίλεκτη σκοπεύτρια συμμετείχε στη σοβιετική αντιπροσωπεία που στάλθηκε στον Καναδά και στις Ηνωμένες Πολιτείες προκειμένου να πείσει τους Συμμάχους να ανοίξουν ένα καινούριο μέτωπο κατά των ναζί. Γοήτευσε τους Αμερικανούς, κυρίως την Πρώτη Κυρία Έλινορ Ρούσβελτ η οποία την προσκάλεσε να μείνει στον Λευκό Οίκο.
Η ταινία, που ο προϋπολογισμός της ανέρχεται σε πέντε εκατομμύρια δολάρια (4,6 εκατομμύρια ευρώ) και καλύφθηκε εν μέρει χάρη σε ουκρανικά κεφάλαια, δεν υπόκειται στην απαγόρευση που επιβάλλει η Ουκρανία στη μετάδοση ρωσικών ταινιών.
«Έγινε αποδεκτή τόσο από τις ουκρανικές όσο και από τις ρωσικές αρχές», δηλώνει με ικανοποίηση ο σκηνοθέτης Σεργκέι Μοκρίτσκι, ο οποίος μεγάλωσε στην Ουκρανία αλλά ζει στη Ρωσία. «Ελπίζω πως, έστω και για δύο ώρες, Ρώσοι και Ουκρανοί θα ενωθούν για να μοιραστούν την κοινή μας ιστορία», είπε.
Η ταινία διανεμήθηκε στη Ρωσία με τον τίτλο «Μάχη για τη Σεβαστούπολη» και στην Ουκρανία με τον τίτλο «Ακατάλυτη», «κατά τα λοιπά, όμως, η ρωσική και η ουκρανική εκδοχή είναι ίδιες», δηλώνει ο σκηνοθέτης.
Τα γυρίσματα της ταινίας ξεκίνησαν στα τέλη του 2013 στο Κίεβο και στη Σεβαστούπολη στην Κριμαία την ώρα που γεννιόταν το φιλο-ευρωπαϊκό κίνημα αμφισβήτησης του Μεϊντάν.
Όταν ο ο φιλορώσος πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς εγκατέλειψε το Κίεβο και την εξουσία, το κλίμα άλλαξε στο πλατό των γυρισμάτων.
«Τη νύχτα, κάποιοι από την ομάδα των γυρισμάτων πήγαιναν στις διαδηλώσεις, άλλοι τις παρακολουθούσαν σκεπτικοί», θυμάται ο σκηνοθέτης. «Όμως έπρεπε να συνεχίσουμε να γυρίζουμε ό,τι κι αν συνέβαινε».
Μερικές ημέρες μετά την πτώση του Βίκτορ Γιανουκόβιτς οι επίλεκτες ρωσικές δυνάμεις παίρνουν τον έλεγχο της Κριμαίας, προοίμιο της προσάρτησής της. Έτσι το τέλος της ταινίας γυρίστηκε στην Οδησσό.
Εν μέσω της ρωσο-ουκρανικής σύγκρουσης ο σκηνοθέτης μπόρεσε να αποφύγει πολλές παγίδες και έκανε ένα φιλμ σχεδόν απολίτικο.
Η πολιορκία της Σεβαστούπολης είναι μία από τις πιο τραγικές σελίδες του πολέμου: 80.000 σοβιετικοί στρατιώτες εγκαταλείφθηκαν στην Κριμαία και μόνο η ανώτατη διοίκηση του Στρατού μπόρεσε να διαφύγει στα τέλη Ιουνίου του 1942.
Ωστόσο η ταινία δεν αναφέρεται σε αυτό παρά μόνο προς το τέλος. «Θα δείξουμε περισσότερο τον αγώνα μιας γυναίκας για τον εαυτό της, για τον έρωτά της και τα όνειρά της», λέει ο Σεργκέι Μοκρίτσκι.
Ο πόλεμος απεικονίζεται με έναν τρομερό ρεαλισμό σε αντίθεση με τις σκηνές της καθημερινής ζωής στις οποίες πρωταγωνιστούν πρόσωπα συχνά γκροτέσκα.
Κατά τα λοιπά, η ταινία αντιστέκεται στα κλισέ πολλών ρωσικών ταινιών για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που αποτυπώνουν πρόσωπα ηρωικά αλλά ελάχιστα πειστικά, σημειώνει το Γαλλικό Πρακτορείο.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι αρχές των δύο χωρών διεκδικούν η κάθε μια για λογαριασμό της την πατρότητα της ταινίας, προσδίδοντάς της διαφορετικές αρετές.
«Θεωρούμε πως είναι μία ουκρανική ταινία», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο εκπρόσωπος της ουκρανικής υπηρεσίας κινηματογράφου στο Κίεβο, υπογραμμίζοντας ότι χρηματοδοτείται κατά 79% από ουκρανικά κεφάλαια.
Στη Ρωσία, όπου ένα εκατομμύριο θεατές έχουν παρακολουθήσει την ταινία από το πρώτο σαββατοκύριακο της προβολής της, ο υπουργός Πολιτισμού Βλαντίμιρ Μεντίνσκι εξέφρασε την ελπίδα ότι αυτή η ταινία υπενθυμίζει στον καθένα, κυρίως στους Ουκρανούς, ότι υπήρξε μία εποχή κατά την οποία Ρώσοι και Ουκρανοί πολεμούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο.
«Είναι πολύ σημαντικό σήμερα ότι πρόκειται για μία ρωσο-ουκρανική συμπαραγωγή», εκτίμησε. «Είναι μία ταινία για μία νίκη την οποία μοιραζόμαστε».
