 |
|
|  Δευτέρα 31/10
Ελβετική έκθεση αποκαλύπτει πώς αποκτήθηκαν από τους ναζί αριστουργήματα της μοντέρνας τέχνης
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Το 1939 το «Μουσείο Τέχνης» της ελβετικής πόλης Βασιλεία αγόρασε από την Γερμανία 21 σημαντικά έργα μοντέρνας τέχνης, την οποία οι ναζί είχαν χαρακτηρίσει «εκφυλισμένη». Η έκθεση «Κατακερματισμένος Μοντερνισμός» ρίχνει φως σε αυτήν την ιδιαίτερη στιγμή της ιστορίας της συλλογής του: την συναλλαγή με ένα δικτατορικό καθεστώς. Σημαντικό μέρος της έκθεσης (η οποία εγκαινιάστηκε στις 10 Οκτωβρίου και θα διαρκέσει έως τις 19 Φεβρουαρίου 2023) αφιερώνεται σε έργα που σχετίζονταν με τα αγορασθέντα αλλά θεωρούνται πλέον κατεστραμμένα ή χαμένα. Εκτός από ένα που βρέθηκε πρόσφατα.
Από τις αρχές του 20ού αιώνα, πολλά σημαντικά γερμανικά μουσεία και γκαλερί αγόραζαν έργα μοντέρνας τέχνης σε μεγάλη κλίμακα. Οι ναζί μετά την άνοδό τους στην εξουσία το 1933 την δυσφήμισαν και την χαρακτήρισαν υποτιμητικά «εκφυλισμένη τέχνη». Το 1937 -μετά από μια γιγαντιαία επιχείρηση- κατασχέθηκαν πάνω από 21.000 έργα μοντέρνας τέχνης, «μη γερμανικά», Εβραίων καλλιτεχνών ή με εβραϊκά και «μπολσεβίκικα» θέματα. Πολλά από αυτά παραδόθηκαν το 1937 στην «χλεύη των επισκεπτών» σε μια έκθεση με τίτλο «Εκφυλισμένη Τέχνη» στο Μόναχο και στη συνέχεια σε άλλες πόλεις της Γερμανίας και της Αυστρίας. Άθελά τους όμως οι ναζί τα έκαναν ευρύτατα γνωστά σε δύο περίπου εκατομμύρια επισκέπτες προωθώντας έτσι την μοντέρνα τέχνη.
Το 1939, το Μουσείο Τέχνης της Βασιλείας αγόρασε 21 από αυτά. Πρόκειται για το μόνο πολιτιστικό ίδρυμα στον κόσμο που έχει αγοράσει απευθείας από το ναζιστικό καθεστώς τόσο μεγάλο αριθμό τέτοιων έργων. Πως όμως έφτασαν στην Ελβετία αυτά τα έργα μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν μερικά αριστουργήματα μεγάλων καλλιτεχνών όπως οι Φραντς Μαρκ, Πάουλ Κλέε, Μαξ Μπέκμαν, Ότο Ντιξ, του Όσκαρ Κοκόσκα; Και το απέγιναν τα υπόλοιπα; Στην έκθεση παρουσιάζεται το παρασκήνιο της αγοράς τους.
Ήδη από το 1937, διευθυντής του Μουσείου Ότο Φίσερ είχε απευθυνθεί με επιστολή του στον κόμη φον Μπαουντίσιν, τον διευθυντή του Μουσείου Φόλκσβανγκ της πόλης Έσσεν, για να πληροφορηθεί την τύχη των έργων μετά την έκθεση «Εκφυλισμένη Τέχνη». Η απάντησή του ήταν τρομακτική: «θα καούν, θα αποθηκευτούν ή ίσως και να πουληθούν». Οι ναζί αποθήκευσαν τελικά στο Βερολίνο όσα θεωρούσαν ότι μπορούν να πουληθούν προκειμένου - κατά τον Γκέμπελς- «να βγάλουν χρήματα από τα σκουπίδια», είπε στο δημόσιο γερμανικό ραδιόφωνο (DLF) η επιμελήτρια της ελβετικής έκθεσης Εύα Ράιφερτ.
|
|
|
|
ΤΟΠΟ ΣΤΑ ΝΙΑΤΑ!
|
Όλα τριγύρω
αλλάζουνε και όλα
στα ίδια μένουν...
ΛΕΕΙ μια λογική ότι, «μεγαλύτερη και από τη σοφία είναι η εμπειρία».
Διότι δεν πρέπει μόνο να είναι κανείς σοφός για να καταλάβει ότι με
την εξουσία «παίζουν» πάντα οι ίδιοι και οι ίδιοι εραστές (κατά μια
έννοια «νταβατζήδες» οι οποίοι και δεν επιτρέπουν σε άλλους να την
αγγίξουν), αλλά θα πρέπει να είναι κανείς και αρκετά έμπειρος ώστε να
την έχει ζήσει για χρόνια αυτήν την στενή σχέση μεταξύ των παραγόντων
- εραστών και της εξουσίας...
ΕΙΠΑ τις προάλλες να θυμηθώ τα παλιά και τα ρεπορτάζ της δεκαετίας του
80, πήρα το αμάξι και τον δρόμο για την Κάρλα, με μουντό καιρό και
πολύ αέρα για να παρακολουθήσω τα εγκαίνια της δημιουργίας της λίμνης,
σχεδόν έναν αιώνα από την αποξήρανσή της. Ιστορικό γεγονός λέω, δεν θα
το χάσω, ποιός ξέρει κάποιοι άλλοι απόγονοι της δικής μας εποχής
μπορεί να την ... αποξηράνουν πάλι, ψάχνοντας ίσως για λύσεις σε
θέματα διατροφικών αναγκών, ή ό,τι άλλο τέλος πάντων θα έχει ανάγκη ο
τόπος και εκείνη η γενιά.
ΕΙΔΑ λοιπόν στην Κάρλα, τι άλλο; νερά...πολλά νερά... Τις γνωστές
«μπάρες» της δεκαετίας του 90, να γίνονται ταμιευτήρες και δυο τρεις
ταμιευτήρες μαζί να σχηματίζουν σήμερα μια μικρή λίμνη. Τον
περιφερειάρχη να ομιλεί στο βήμα για την σπουδαιότητα του έργου, που
χρειάστηκε δεκαετίες να υλοποιηθεί (και την συμβολή βεβαίως πολλών
ανθρώπων της εξουσίας, της κεντρικής και της τοπικής). Είδα πλειάδα
ανθρώπων της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης, (ακόμα και της
...παραδιοίκησης) είδα σπουδαίους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που
βοήθησαν στην επιτάχυνση εκταμίευσης των πόρων, να συμμετέχουν όλοι
στη γιορτή, κυρίως χειροκροτώντας ή φωτογραφιζόμενοι (ανα)μεταξύ τους,
για τον εμπλουτισμό του κοινωνικού βιογραφικού τους ενόψει ενδεχομένως
της όποιας εκλογικής αναμέτρησης...
ΜΠΡΟΣΤΑ από τους φωτογράφους, μια ομήγυρη «παραγόντων» με γύρισαν
δεκαετίες πίσω. Οι ίδιοι άνθρωποι τα ίδια πρόσωπα, πιο γερασμένα πλέον
από τον χρόνο, έπιαναν θέσεις απέναντι από τις κάμερες με μια μαεστρία
επαγγελματική, που απέκτησαν από την πολυετή ενασχολησή τους με τα
κοινά. Πάει λέω...Ή εγώ γέρασα και τους βλέπω όλους ίδιους, ή δεν
υπάρχουν νέοι στον τόπο αυτό να δώσουν άλλη ζωντάνια, άλλη προοπτική
σε ότι έχει σχέση με την ανάπτυξη ακόμα και με την πολιτική
εκπροσώπηση. Δήμαρχοι δεκαετιών, παλιοί πρόεδροι κοινοτήτων, σύμβουλοι
σιτεμένοι από τον χρόνο, πολιτικοί και διευθυντές υπηρεσιών που
ξέχασαν να συνταξιοδοτηθούν, όλοι εκείνοι οι «πολιτευτές», αλλά και οι
πρωτοκλασάτοι κομματάνθρωποι - «ιδιαίτεροι» όλων των χώρων, που
...σταφίδωσε τα πρόσωπά τους ο χρόνος, «γυρολόγοι των εκδηλώσεων»
ιδίως των εγκαινίων (μετα φαγητού παρακαλώ), προσδοκώντας τουλάχιστον
δημοσιότητα, δεν λένε ακόμα να εγκαταλείψουν, να αποτραβηχτούν
παραχωρώντας τις θέσεις τους σε νέους ανθρώπους, ορεξάτους για
δουλειά, πιο δυνατούς να χαράξουν το μέλλον που άλωστε τους ανήκει...
ΔΕΝ είχε τελειώσει η τελετή των εγκαινίων εκεί στα παρακάρλια χωράφια
και μελαγχόλησα. Πήρα τον δρόμο της επιστροφής. Άραγε τι ζητούσα και
γω εκεί; Πάνε πάνω από τρεις δεκαετίες τώρα από την πρώτη σύσκεψη που
είχα παρακολουθήσει τότε ως ρεπόρτερ της «Ελευθερίας» για την
δημιουργία της λίμνης αλλά και την (στα χαρτιά ακόμη) εκτροπή του
Αχελώου! Οι παλιοί «παράγοντες» πρέπει να κλείσουν τον κύκλο της ζωής
τους στα κοινά. Κρίμα όμως, γιατί από μόνοι τους δεν το κάνουν ποτέ οι
περισσότεροι. Η εξουσία είναι μια πλούσια ερωμένη, κρατά ομήρους τους
«τσιμπιμένους» μαζί της. Οι μόνοι που μπορούν να βάλουν τέλος σ´αυτές
τις σχέσεις είναι οι ψηφοφόροι. Κανείς άλλος...
|
|
Γράφει ο Δημοσιογράφος Χρήστος Τσαντήλας
|
Αναλυτικά στη σελίδα "Θέματα" >>
|
 |
|
|
|
