Eπιστήμονες δημιούργησαν συνθετικά ανθρώπινα έμβρυα χρησιμοποιώντας
βλαστοκύτταρα, σε μια διαδικασία που παρακάμπτει την ανάγκη για ωάρια
ή σπέρμα.
Οι επιστήμονες λένε ότι αυτά τα μοντέλα εμβρύων, που μοιάζουν με
εκείνα στα πρώτα στάδια της ανθρώπινης ανάπτυξης, θα μπορούσαν να
παρέχουν  κρίσιμες πληροφορίες για τις γενετικές διαταραχές και τις
βιολογικές αιτίες των επαναλαμβανόμενων αποβολών.
Ωστόσο, η εργασία εγείρει επίσης σοβαρά ηθικά και νομικά ζητήματα,
καθώς οι οντότητες που αναπτύσσονται στο εργαστήριο δεν εμπίπτουν στην
ισχύουσα νομοθεσία στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις περισσότερες άλλες
χώρες.
Οι δομές δεν έχουν καρδιά που χτυπά ή την αρχή ενός εγκεφάλου, αλλά
περιλαμβάνουν κύτταρα που τυπικά θα συνεχίσουν να σχηματίζουν τον
πλακούντα, τον κρόκο και το ίδιο το έμβρυο.
Η καθηγήτρια Magdalena Żernicka-Goetz, του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ
και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καλιφόρνια, περιέγραψε το έργο σε
μια ομιλία της στην ετήσια συνάντηση της Διεθνούς Εταιρείας για την
Έρευνα Βλαστοκυττάρων στη Βοστώνη.
«Μπορούμε να δημιουργήσουμε μοντέλα που μοιάζουν με ανθρώπινα έμβρυα
με τον επαναπρογραμματισμό [εμβρυϊκών βλαστοκυττάρων]», είπε στη
συνάντηση.
«Δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμη προοπτική κλινικής χρήσης των συνθετικών
εμβρύων. Θα ήταν παράνομο να τα εμφυτεύσουμε στη μήτρα ενός ασθενούς
και δεν είναι ακόμη σαφές εάν αυτές οι δομές έχουν τη δυνατότητα να
συνεχίσουν να ωριμάζουν πέρα από τα πρώτα στάδια ανάπτυξης».
Το κίνητρο για την εργασία είναι να κατανοήσουν οι επιστήμονες την
περίοδο ανάπτυξης του «μαύρου κουτιού» που ονομάζεται έτσι επειδή οι
επιστήμονες επιτρέπεται να καλλιεργούν έμβρυα στο εργαστήριο μόνο
μέχρι το νόμιμο όριο των 14 ημερών. Στη συνέχεια, συνεχίζουν την
πορεία της ανάπτυξης πολύ πιο μακριά εξετάζοντας σαρώσεις εγκυμοσύνης
και έμβρυα που δωρίσθηκαν για έρευνα.
Ο Robin Lovell-Badge, επικεφαλής της βιολογίας βλαστοκυττάρων και της
αναπτυξιακής γενετικής στο Ινστιτούτο Francis Crick στο Λονδίνο,
δήλωσε: «Η ιδέα είναι ότι εάν μοντελοποιήσετε πραγματικά την κανονική
ανθρώπινη εμβρυϊκή ανάπτυξη χρησιμοποιώντας βλαστοκύτταρα, μπορείτε να
αποκτήσετε πολλές πληροφορίες για το πώς ξεκινάμε την ανάπτυξη, τι
μπορεί να πάει στραβά, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε πρώιμα
έμβρυα για έρευνα».
Προηγουμένως, η ομάδα της Magdalena Żernicka-Goetz και μια αντίπαλη
ομάδα στο Ινστιτούτο Weizmann στο Ισραήλ, έδειξαν ότι τα βλαστοκύτταρα
από ποντίκια θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν να αυτοσυναρμολογηθούν σε
πρώιμες δομές που μοιάζουν με έμβρυο με εντερικό σωλήνα, την αρχή ενός
εγκεφάλου και μια καρδιά που χτυπά. Από τότε, έχει ξεκινήσει ένας
αγώνας δρόμου για να μεταφραστεί αυτό το έργο σε ανθρώπινα μοντέλα και
αρκετές ομάδες μπόρεσαν να αναπαράγουν τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης.
Οι πλήρεις λεπτομέρειες της τελευταίας εργασίας, από το εργαστήριο
Cambridge-Caltech, δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί σε ιατρικό περιοδικό.
Όμως, μιλώντας στο συνέδριο, η Magdalena Żernicka-Goetz περιέγραψε την
καλλιέργεια των εμβρύων σε ένα στάδιο λίγο μεγαλύτερο από το ισοδύναμο
των 14 ημερών ανάπτυξης ενός φυσικού εμβρύου.
Οι δομές του μοντέλου, στο καθένα που αναπτύχθηκε από ένα μόνο
εμβρυϊκό βλαστικό κύτταρο, έφτασαν στην αρχή ενός αναπτυξιακού
ορόσημου που είναι γνωστό ως γαστρίωση, όταν το έμβρυο μετατρέπεται
από ένα συνεχές φύλλο κυττάρων σε σχηματισμό διακριτών κυτταρικών
γραμμών και στήνονται οι βασικοί άξονες του σώματος. Σε αυτό το
στάδιο, το έμβρυο δεν έχει ακόμη καρδιά, έντερο ή αρχή εγκεφάλου, αλλά
το μοντέλο έδειξε την παρουσία αρχέγονων κυττάρων που είναι τα
πρόδρομα κύτταρα του ωαρίου και του σπέρματος.
«Το ανθρώπινο μοντέλο μας είναι το πρώτο μοντέλο ανθρώπινου εμβρύου
τριών γενεών που προσδιορίζει αμνιακά και γεννητικά κύτταρα, πρόδρομα
κύτταρα ωαρίου και σπέρματος», είπε η Magdalena Ζερνίκα-Γκέτς στον
Guardian πριν από την ομιλία. «Είναι όμορφο και δημιουργήθηκε εξ
ολοκλήρου από εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα».
Η εξέλιξη υπογραμμίζει πόσο γρήγορα η επιστήμη σε αυτόν τον τομέα έχει
ξεπεράσει τη νομοθεσία, και οι επιστήμονες στο Ηνωμένο Βασίλειο και
αλλού ήδη κινούνται για να συντάξουν εθελοντικές κατευθυντήριες
γραμμές που θα διέπουν την εργασία σε συνθετικά έμβρυα. «Αν πρόθεση
είναι ότι αυτά τα μοντέλα μοιάζουν πολύ με κανονικά έμβρυα, τότε κατά
κάποιο τρόπο θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο. Αυτή τη
στιγμή στη νομοθεσία δεν είναι επαρκής. Και οι άνθρωποι ανησυχούν για
αυτό», είπε ο Lovell-Badge.
Υπάρχει επίσης ένα σημαντικό αναπάντητο ερώτημα εάν αυτές οι δομές,
θεωρητικά, έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε ζωντανό πλάσμα. Τα
συνθετικά έμβρυα που αναπτύχθηκαν από κύτταρα ποντικού αναφέρθηκε ότι
φαίνονται σχεδόν πανομοιότυπα με τα φυσικά έμβρυα. Αλλά όταν
εμφυτεύτηκαν στις μήτρες θηλυκών ποντικών, δεν εξελίχθηκαν σε ζωντανά
ζώα. Τον Απρίλιο, ερευνητές στην Κίνα δημιούργησαν συνθετικά έμβρυα
από κύτταρα πιθήκων και τα εμφύτευσαν στη μήτρα ενήλικων πιθήκων.
Μερικά απ’ αυτά παρουσίαζαν σημάδια αρχικού σταδίου εγκυμοσύνης, αλλά
κανένα απ’ αυτά δεν συνέχισε να αναπτύσσεται μετά από λίγες ημέρες. Οι
επιστήμονες λένε ότι δεν είναι σαφές εάν το εμπόδιο στην πιο προηγμένη
ανάπτυξη είναι απλώς τεχνικό ή έχει μια πιο θεμελιώδη βιολογική αιτία.
«Το ερώτημα είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί. Θα είναι δύσκολο να πούμε
αν υπάρχει κάποιο εγγενές πρόβλημα ή αν είναι πρόβλημα απλώς τεχνικό.
Αυτό το άγνωστο δυναμικό έκανε πιεστική την ανάγκη για ισχυρότερη
νομοθεσία», είπε ο Lovell-Badge.