Ο Ιάπωνας Σίνγια Γιαμανάκα και ο Βρετανός Τζον Γκέρντον βραβεύονται με
το Νομπέλ Ιατρικής 2012 για την έρευνά τους στον τομέα του πυρηνικού
αναπρογραμματισμού, μίας τεχνικής που επιτρέπει την μετατροπή των
ενηλίκων κυττάρων σε βλαστοκύτταρα, ικανά να σχηματίσουν κάθε είδους
ιστού του ανθρωπίνου σώματος.

"Οι ανακαλύψεις τους έφεραν επανάσταση στην κατανόηση του τρόπου με
τον οποίο αναπτύσσονται τα κύτταρα και οι οργανισμοί", αναφέρει στην
ανακοίνωσή της η επιτροπή Νομπέλ.

Οι δύο ερευνητές βραβεύονται "για την ανακάλυψή τους ότι τα ενήλικα
κύτταρα μπορούν να αναπρογραμματισθούν για να γίνουν πλειοδύναμα"
(ικανά να μετατραπούν σε διάφορα είδη κυττάρων), αναφέρεται στην
ανακοίνωση.

Το 1962, ο Βρετανός Τζον Γκέρντον, που γεννήθηκε το 1933, ανακάλυψε
ότι ο κώδικας του DNA σε ένα κύτταρο ενήλικου βατράχου περιέχει όλες
τις απαραίτητες πληροφορίες για την μετατροπή του κυττάρου σε όλα τα
είδη κυττάρων.

Το 2006, ο Ιάπωνας Σίνγια Γιαμακάνα, 50 ετών, ανακάλυψε ότι τα ενήλικα
κύτταρα ποντικών μπορούν να αναπρογραμματισθούν για να γίνουν
βλαστοκύτταρα. Ο ιάπωνας καθηγητής τιμήθηκε το 2009 με το βραβείο
Lasker και φέτος με το Βραβείο Millennium Technology.

Στον ιατρικό κόσμο είναι γνωστό ότι τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα είναι
μεγάλης σημασίας στην έρευνα για τη θεραπεία πολύ σοβαρών ασθενειών.

Ωστόσο, το θρησκευτικό, ηθικό και πολιτικό κόστος είναι πολύ μεγάλο,
καθώς οι συντηρητικότεροι κύκλοι θεωρούν ότι η αφαίρεση βλαστοκυττάρων
από έμβρυα ισοδυναμεί με την θυσία μίας ζωής.

Οταν ο 50χρονος σήμερα καθηγητής Γιαμανάκα του Πανεπιστημίου του Κιότο
κατόρθωσε το 2006 να παράξει τα πρώτα αυτά βλαστοκύτταρα από ενήλικα
κύτταρα, το επίτευγμα χαιρετίσθηκε από το Βατικανό και από τους
συντηρητικότερους ηγέτες του πλανήτη, όπως ο Τζορτζ Μπους.

Συγκεριμένα, τα βλαστοκύτταρα αυτά προέρχονται από ενήλικα κύτταρα τα
οποία έχουν περάσει από κάποιο είδος "θεραπείας ανανέωσης". Διότι αυτά
τα κύτταρα, όταν ενηλικιωθούν, έχουν πλέον συγκεκριμένη λειτουργία και
δεν μπορούν να μεταβληθούν. Η θεραπεία του καθηγητή Γιαμανάκα και της
ομάδας του, που αποτελείται από ένα κοκτέιλ γονιδίων, επέτρεψε την
επιστροφή των ενήλικων κυττάρων στο στάδιο των εμβρυικών
βλαστοκυτράρων που δεν έχουν αποκτήσει ακόμη συγκεκριμένες
λειτουργίες.

"Εάν η έρευνα για τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα είναι το μόνο μέσον για να
βοηθήσουμε ασθενείς, τότε πιστεύω ότι οφείλουμε να το κάνουμε. Αλλά
ταυτόχρονα, και αυτό είναι ένα φυσικό συναίσθημα, θέλω να αποφύγω τη
χρήση ανθρώπινων εμβρύων. Αυτά τα έμβρυα δεν είναι σαν τα κύτταρα του
δέρματος, για τον λόγο αυτόν κάνουμε αυτό που κάνουμε", είχε δηλώσει
το 2006 ο καθηγητής Γιαμανάκα.

Τα βλαστοκύτταρα θεωρούνται κρίσιμης σημασίας στη θεραπεία ασθενειών
όπως ο καρκίνος, οι διάφοροι τύποι διαβήτη και εκφυλιστικές
νευρολογικές νόσοι όπως η Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ και μπορούν να
χρησιμοποιηθούν για την αντικατάσταση κυττάρων, ιστών ή και οργάνων.

Παρά τις προόδους που έχουν καταγραφεί και την επίλυση του ηθικού
ζητήματος, ο καθηγητής Γιαμανάκα παραμένει επιφυλακτικός: "θα
μπορούσαμε να αποκτήσουμε την ικανότητα δημιουργίας της ζωής (με τη
μέθοδο αυτή), άρα βρισκόμαστε ενώπιον ενός νέου ζητήματος ηθικής".