Μια νέα Μονάδα Υπερβαρικής Ιατρικής που θα τεθεί σε λειτουργία τους προσεχείς μήνες στο νοσοκομείο "Άγιος Παύλος" θα απαλλάξει τους διαβητικούς από τον εφιάλτη του "διαβητικού ποδιού", μια επιπλοκή της πάθησης που οδηγεί στον ακρωτηριασμό του κάτω άκρου. Στη Μονάδα αυτή θα μπορούν να εξυπηρετούνται ταυτόχρονα 14 ασθενείς και με δεδομένο ότι η κάθε συνεδρία διαρκεί δύο ώρες, θα υποβάλλονται σε θεραπεία περίπου 50 άτομα ημερησίως. Η θεραπεία συνίσταται στην οξυγόνωση των ιστών των διαβητικών με περισσότερο οξυγόνο, στην περίπτωση που η φυσική οξυγόνωση δεν επαρκεί για την ενεργοποίηση των μηχανισμών επούλωσης των ελκών στα άκρα του ασθενούς.

Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο διαβητικοί σε όλο τον κόσμο και 3.000 στην Ελλάδα υποβάλλονται σε ακρωτηριασμό ενός άκρου κάθε χρόνο. Οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν στον ακρωτηριασμό είναι τα έλκη των κάτω άκρων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών στις μέρες μας υπολογίζεται ότι το 25% των διαβητικών θα εμφανίσουν έλκος στα κάτω άκρα έστω και μία φορά στη διάρκεια της ζωής τους. Στην Ελλάδα ο αριθμός των πασχόντων από σακχαρώδη διαβήτη ανέρχεται σε περίπου ένα εκατομμύριο εκ των οποίων οι 40.000-50.000 εμφανίζουν έλκη στα πόδια, που σημαίνει ότι βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγαλύτερο κίνδυνο ακρωτηριασμού.

"Οι βασικές αιτίες για τη δημιουργία έλκους στα πόδια των διαβητικών είναι δύο σοβαρές επιπλοκές της νόσου, η νευροπάθεια και η περιφερική αρτηριοπάθεια" ανέφερε ο πρόεδρος της Εταιρίας Μελέτης Παθήσεων Διαβητικού Ποδιού (ΕΜΕΔΙΠ) Χρήστος Μανές κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου με αφορμή το 2ο Πανελλήνιο Συμπόσιο της ΕΜΕΔΙΠ που θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη.

Η νευροπάθεια παρουσιάζεται στο 30% των διαβητικών, δηλαδή σε 250.000-300.000 διαβητικούς στη χώρα μας. Κατά την εμφάνισή της χάνεται η προστατευτική αίσθηση του πόνου και το πόδι του διαβητικού δεν πονάει όταν κάποιο αιχμηρό αντικείμενο ή θερμό ερέθισμα του προκαλέσει βλάβη. Έτσι μπορεί να δημιουργηθεί οποιαδήποτε πληγή χωρίς ο ασθενής να την αντιληφθεί. Αυτή η πληγή συνεπάγεται και είσοδο μικροβίων στον οργανισμό, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί φλεγμονή, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και ορθολογικά επεκτείνεται πολύ γρήγορα και καταλήγει σε ακρωτηριασμό.

Εάν "μαυρίσει" ή αλλάξει το χρώμα του ποδιού προς το σκούρο υπάρχει συνήθως βλάβη των αγγείων, δηλαδή απόφραξη των αρτηριών που φέρνουν το αίμα στα άκρα. Αυτή η επιπλοκή ονομάζεται περιφερική αρτηριοπάθεια και έχει ως συνέπεια τη νέκρωση του άκρου ή των δακτύλων που δεν αιματώνονται. Αν ο ασθενής αποταθεί στο γιατρό και γίνει άμεση απόφραξη μπορεί να αποκατασταθεί η κυκλοφορία του αίματος και να σωθεί το πόδι. Στην αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να ακρωτηριαστεί. Στη χώρα μας σχεδόν το 15% των διαβητικών, δηλαδή περίπου 150.000 άτομα, εμφανίσουν αρτηριοπάθεια.

Δέκα τρόποι πρόληψης ακρωτηριασμών του διαβητικού ποδιού

Ο διευθυντής της Μονάδας Υπερβαρικής Ιατρικής, Θεόδωρος Μεσημέρης ανέφερε ότι υπάρχουν δέκα τρόποι καταλληλότεροι τρόποι πρόληψης των ακρωτηριασμών στους διαβητικούς. Οι τρόποι αυτοί είναι οι εξής:

1. Αναγνώριση των ατόμων που είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν έλκος, δηλαδή που εμφανίζουν νευροπάθεια. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι «πόδι που δεν πονά» δεν είναι απαραίτητα υγιές.

2. Καθημερινό έλεγχο των ποδιών από τους διαβητικούς ασθενείς (τους ίδιους) για να δουν αν υπάρχει παραμικρή βλάβη (αλλοίωση χρώματος ή πληγή) και αναφορά στο γιατρό.

3. Άμεση διακοπή του καπνίσματος.

4. Έλεγχο της κατάστασης των ποδιών με ειδικό επίθεμα που δίνει χρωματικά την εικόνα του πάσχοντος ποδιού, δηλαδή του ποδιού με νευροπάθεια. Αυτό μπορεί να γίνεται και από τους ίδιους τους ασθενείς.

5. Αποφυγή βαδίσματος (οπουδήποτε) χωρίς υποδήματα (π.χ. παντόφλες ή σαγιονάρες). Ακόμη και στη θάλασσα δεν επιτρέπεται η βάδιση χωρίς ειδικά υποδήματα.

6. Αποφυγή θέρμανσης των ποδιών με θερμοφόρες ή με οποιαδήποτε θερμαντικά σώματα όταν κρυώνουν. Δεν είναι δυνατή, πολλές φορές, η αντίληψη του θερμού και το πόδι μπορεί να πάθει έγκαυμα χωρίς να το καταλάβει.

7. Εμφάνιση πόνου στο βάδισμα ή αισθήματος ότι «κάτι μας σφίγγει» στην κνήμη επιβάλλει άμεση αναφορά στο γιατρό (πιθανή βλάβη αγγείων), ιδίως στην περίπτωση αυτό το δυσάρεστο αίσθημα αναγκάζει τον ασθενή να σταματήσει τη βάδιση.

8. Αποφυγή μικροτραυματισμών από τα παπούτσια (όχι στενά, όχι σκληρά υποδήματα).

9. Δεν πρέπει να αφαιρούνται οι κάλοι από άτομα που δεν έχουν ειδική εκπαίδευση. Πολύ περισσότερο δεν αφαιρούνται οι κάλοι από τους ίδιους τους ασθενείς χρησιμοποιώντας αιχμηρά αντικείμενα, π.χ. ξυραφάκια. Αποφεύγονται και ειδικά αυτοκόλλητα που τραβούν τον κάλο προς τα έξω, γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος τραυματισμού και δημιουργίας ελκών στα πόδια των διαβητικών ασθενών.

10. Αντιμετώπιση της ξηρότητας του δέρματος των ποδιών, που οδηγεί σε σχισίματα, με ειδικούς αφρούς ή κρέμες ενυδάτωσης.

Εξάλλου για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στα πόδια των ασθενών με διαβήτη θεωρείται απαραίτητη η θεσμοθέτηση, σύσταση και λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού στα νοσοκομεία. Η διεθνής εμπειρία κατέδειξε ότι η λειτουργία τέτοιων ιατρείων προλαμβάνει και μειώνει μέχρι και 50% τους ακρωτηριασμούς στα άτομα με διαβήτη. Η λειτουργία των ιατρείων διαβητικού ποδιού στοχεύει στην πρόληψη των προβλημάτων των κάτω άκρων, στην εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη στη φροντίδα των ποδιών τους και στην εξειδικευμένη αντιμετώπιση, αν αυτό χρειαστεί. Στη χώρα μας σήμερα υπάρχουν σε λειτουργία ιατρεία διαβητικού ποδιού στην Αθήνα στα νοσοκομεία Λαϊκό, Ευαγγελισμός, Γεννηματάς, Φλέμιγκ, Τζάνειο, Πολυκλινική Αθηνών, Συγγρός, ΝΙΜΙΤΣ και Αττικόν, ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα λειτουργούν στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης και στα νοσοκομεία Καβάλας, Αλεξανδρούπολης, Θήβας, Χαλκίδας και Ηρακλείου.