Οι διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν όχι μόνο το άτομο που πάσχει αλλά και όλους όσους είναι κοντά τους. Συχνά η οικογένεια ή και οι φίλοι προσπαθούν να βοηθήσουν αλλά δεν ξέρουν πως. Αναρωτιούνται τι είναι καλύτερο να πούνε καθώς συχνά , ιδίως στην ανορεξία, το άτομο αντιδράει με θυμό, άρνηση και αποφυγή σε όποια σχόλια δεχτεί γύρω απο το φαγητό και το βάρος του σώματος του.

Τι είναι οι διατροφικές διαταραχές;

Οι διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν την ανορεξία, τη βουλιμία και την επεισοδιακή υπερφαγία.

Στις διατροφικές διαταραχές δεν είναι απαραίτητο το βάρος του ατόμου να είναι λιποβαρές. Στη βουλιμία για παραδειγμα το βάρος μπορεί να είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια ή μπορεί και παραπάνω.

Παρατηρούνται διαταραχές συμπεριφοράς γύρω από το φαγητό και το άτομο αντιμετωπίζει πληθώρα αρνητικών σκέψεων, αλλοιωμένες πεποιθήσεις και αυστηρή αυτοκριτική σχετικά με το βάρος του, το φαγητό και την εικόνα σώματος του.

Το φαγητό χρησιμοποιείται ώς μέσο εκτόνωσης αλλά και ελέγχου στα δύσκολα συναισθήματα. Με τον καιρό τα άτομα που πάσχουν απο κάποια διατροφική διαταραχή χάνουν την ικανότητα τους να έχουν μια αντικειμενική εικόνα της κατάστασης και αποκτούν υπερβολική ενασχόληση σε βαθμό που το φαγητό και η εικόνα σώματος τους γίνεται εμμονή και καταλαμβάνει όλη τους τη ζωή.

Πως μπορούν η οικογένεια και οι φίλοι να το εντοπίσουν ;

Στα αρχικά στάδια μπορεί να είναι αρκετά δύσκολο να το αναγνωρίσετε αλλά καθώς η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα γίνονται πιο εμφανή. Καθώς τα άτομα που πάσχουν απο κάποια διατροφική διαταραχή βάζουν τα δυνατά τους να κρύψουν το πρόβλημα απο το περιβάλλον τους, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε κάποια προειδοποιητικά σημάδια.

Προειδοποιητικά σημάδια

·        Υπερβολική ενασχόληση με το βάρος. Μπορεί το άτομο να περνάει αρκετές ώρες μπροστά στον καθρέφτη και να εξετάζει λεπτομερώς το σώμα του.

·        Περιορισμός τροφής και αποφυγή γευμάτων χρησιμοποιώντας διάφορες δικαιολογίες  

·        Κατά τη διάρκεια του φαγητού μπορεί το άτομο να τρώει πολύ μικρές ποσότητες -συνήθως από συγκεκριμένες τροφές που είναι χαμηλής θερμιδικής αξίας- μπορεί να υπολογίζει τις θερμίδες ή να κοιτάει προσεκτικά τις ετικέτες των προιόντων.

·        Αντίστοιχα, ενώ κάποιος μπορεί να τρώει φυσιολογικές ποσότητες όταν είναι στη παρουσία άλλων, μπορεί να τρώει μετά κρυφά μόνος του ή κατά τη διάρκεια της νύχτας για να μην τον καταλάβουνε. Μπορείτε να το αντιληφτείτε από τα φαγητά που λείπουν, από άδειες συσκευασίες τροφών ή ακόμα και από κρυμμένα τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας (γλυκά κτλ)

·        Πρόκληση εμέτων που συνήθως διακρίνεται απο συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα μετά τα γεύματα.

·        Υπερβολική άσκηση, χρήση καθαρτικών και διουρητικών χαπιών.

·        Έντονο άγχος εάν χαθεί η προγραμματισμένη τους άσκηση.

·        Απότομη απώλεια βάρους ή και εναλλαγές βάρους.

·        Φαρδιά ρούχα για να κρύψει το άτομο την απώλεια βάρους.

Εάν παρατηρήσετε κάποια απο τα προειδοποιητικά σημάδια σε κάποιον δικό σας άνθρωπο, όσο δύσκολο και εάν είναι, ξεκινήστε μια συζήτηση μαζί του. Είναι πολύ σημαντικό, διότι συχνά μπορεί ο ίδιος να δυσκολεύεται να ζητήσει βοήθεια και όσο περνάει ο καιρός τόσο επιδεινώνονται οι παθολογικές και οι ψυχολογικές επιπτώσεις, με συνέπεια η έκβαση της θεραπείας να δυσκολεύει. Οπότε όσο νωρίτερα τόσο καλύτερα.

Πώς να μιλήσω σε κάποιον δικό μου άνθρωπο που πιθανόν αντιμετωπίζει κάποια διατροφική διαταραχή;

·        Επιλέξτε ένα μέρος ήσυχο χωρίς άλλο κόσμο και εξηγήστε του τους λόγους για τους οποίους ανησυχείτε.

·        Εκφράστε τις ανησυχίες σας με τρυφερό τρόπο χωρίς να μπείτε σε διαμάχη ή να ακουστείτε επικριτικοί, γιατι αυτό θα κάνει το άλλο άτομο να κλειστεί ακόμα περισσότερο. Προσπαθήστε να παραμείνετε θετικοί, ήρεμοι, στοχευμένοι , επιδεικνύοντας σεβασμό προς το άλλο άτομο.

·        Αποφύγετε να σχολιάσετε την εξωτερικής τους εμφάνιση, καθως ήδη ασχολούνται αρκετά με αυτήν και μπορεί να έχετε τα αντίθετα αποτελέσματα, ενισχύοντας την ενασχόληση τους.

·        Προσπάθηστε να επικεντρωθείτε περισσότερο σε προβληματικές συμπεριφορές που έχετε παρατηρήσει και στο πως νιώθετε εσείς για αυτό. Εκφράστε την ανησυχία σας για την υγεία τους.

·        Αποφύγετε να τους κατηγορήσετε ή να τους κάνετε να αισθανθούν ντροπή ή τύψεις.

·        Το άλλο άτομο μπορεί να θυμώσει ή να γίνει αμυντικό. Μην τα παρατήσετε, ίσως δεν είναι έτοιμο να συζητήσει εκείνη τη στιγμή και μπορεί να χρειάζεται χρόνο για να παραδεχτεί το πρόβλημα. Μπορεί να χρειαστεί να γίνει η συζήτηση αρκετές φορές μέχρι το άτομο να αποφασίσει να ζητήσει βοήθεια.

·        Εξετάστε τις δικές σας αντιλήψεις γύρω απο το φαγητό και το βάρος και προσπάθηστε να μη τους δίνετε διπλά μηνύματα.

·        Δεν μπορείτε να τους αναγκάσετε να αλλάξουν, χωρίς να το αποφασίσουν οι ιδιοι. Μπορείτε όμως να τους δείξετε οτι θα είστε δίπλα τους και θα τους υποστηρίξετε όποτε αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα.

Τι να αποφεύγετε να λέτε:

·        «Δείχνεις πολύ πιο υγιής τώρα που έχεις πάρει λίγο βάρος». Καλύτερα να μη σχολιάζετε την εξωτερική τους εμφάνιση ακόμα και εάν είναι για καλό σκοπό, καθώς μπορεί να τους αναστατώσει. Η μερική ανάκτηση του βάρους δε σημαίνει απαραίτητα οτι έχουν ξεπεράσει και το πρόβλημα, μη ξεχνάμε οτι μπορεί ακόμα να ταλαιπωρούνται πολύ συναισθηματικά και χρειάζονται χρόνο να προσαρμοστούν και να συνηθίσουν τις αλλαγές στο σώμα τους.

·        « Εάν έτρωγες παραπάνω θα αισθανόσουν καλύτερα» . Οι διατροφικές διαταραχές έχουν ψυχογενές υπόβαθρο και είναι αρκετά πιο περίπλοκες απο ότι ίσως φαίνονται. Οπότε με το να προτείνουμε απλουστευμένες λύσεις είναι σαν να υποτιμάμε την προσπάθεια του ατόμου.

·        « Σίγουρα θες να το φάς αυτό ;» ή « Έχεις φάει πολύ σήμερα». Απο μόνοι τους είναι πολύ επιλεκτικοί στο τι πρέπει και στο τι δεν πρέπει να φάνε, οπότε δεν χρειάζεται να τους προσθέτουμε ενοχές γύρω απο αυτό.

·        Μην αναφέρεστε στη δική σας προσπάθεια ή επιθυμία να χάσετε βάρος.

Θεραπεία

·        Το πιο σημαντικό που μπορείτε να κάνετε για τον δικό σας άνθρωπο που πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή είναι να τον βοηθήσετε να έχει μία σωστή εξέταση και διάγνωση από κάποιον ειδικό και να ακολουθήσει την κατάλληλη θεραπεία το συντομότερο δυνατό.

·        Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει την ενθάρρυνση του να παραμείνει στη θεραπεία μέχρι τα συμπτώματα να αρχίσουν να υποχωρούν.

·        Εάν αρνείται να δει κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας (ψυχίατρο, ψυχολόγο) για να αντιμετωπίσει τη διατροφική διαταραχή, ζήτηστε του αρχικά να κάνει κάποιες παθολογικές εξετάσεις για να δείτε εάν οργανικά είναι καλά

·        Σκοπός μιας ολοκληρωμένης θεραπείας είναι να παρέχει ιατρική και ψυχολογική κάλυψη, να προάγει μια υγιή σχέση με το φαγητό και  εν’ τέλει το άτομο να μάθει λειτουργικούς τρόπους να διαχειρίζεται το στρες, τις συναισθηματικές δυσκολίες και τις προκλήσεις.

·        Μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία όταν το άτομο έχει πολύ χαμηλό βάρος, αντιμετωπίζει οργανικά προβλήματα λόγω του υποσιτισμού και δεν δείχνει σημεία βελτίωσης. Παρόλο τις υποσχέσεις τους οτι η συμπεριφορά τους θα αλλάξει, εάν δείτε οτι η κατασταση χειροτερεύει, θα πρέπει να πατε στο νοσοκομείο.

Προσέξτε τον εαυτό σας και οπλιστείτε με υπομονή

·        Η ανάρρωση θέλει χρόνο και χρειάζεται πολλή υπομονή, οπότε προσπαθήστε να θέσετε ρεαλιστικούς στόχους.

·        Συνεχίστε να επιβραβεύετε τον άνθρωπο σας για κάθε μικρή επιτυχία και αλλαγή προς το καλύτερο.

·        Μην απορροφηθείτε τόσο πολύ από το πρόβλημα και αγνοήσετε τις δικές σας ανάγκες.

·        Είναι σημαντικό να έχετε και εσείς μια πηγή υποστήριξης και να διαθέτετε χρόνο στον εαυτό σας.

·        Να θυμάστε πως δε φταίτε εσείς. Συχνά οι γονείς παίρνουν την ευθύνη πάνω τους, στην πραγματικότητα όμως είναι κάτι που δεν μπορούν να ελέγξουν. Χρειάζεται να αποδεχτείτε οτι κανείς δε φταίει και πρέπει να παραμείνετε ψύχραιμοι έτσι ώστε να μπορείτε να λειτουργείσετε με καθαρό μυαλό.

Δρ Άρτεμις Ξανθάκη, DPsych, MSc, BSc

Συμβουλευτική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Κλινική Λυράκου

Δρ Άρτεμις Ξανθάκη –DPsych CPsychol. 

 Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Γεννηθείς το 1979, αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Reading του Ηνωμένου Βασιλείου με βαθμό Λίαν Καλώς, ενώ συνέχισε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Nottingham (MSc in Occupational Psychology) και του City (MSc in Counselling Psychology). Συνέχισε την διδακτορική της έρευνα στο πανεπιστήμιο του City, όπου και αποφοίτησε τον Αύγουστο του 2008. Έχει ειδικευθεί στη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας, κατάθλιψη και ψύχωση.

Παράλληλα εργάστηκε σε διακεκριμένες δομές ψυχικής υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ελλάδος, όπως:

1.    Στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο του Λονδίνου Highgate Mental Health Centre.
2.    Στο Ιατρικό Κέντρο του Λονδίνου Albion St. Group Practice.
3.    Ως συμβουλευτική ψυχολόγος στη Φυλακή του Wandsworth του Λονδίνου.
4.    Στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών του Νοσοκομείου Αγ. Σοφία στο τμήμα εφήβων.
5.    Στο κέντρο Ημέρας για Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής ΑΝΑΣΑ στην Αθήνα.

Είναι γνωσιακής κατεύθυνσης και έχει τιμηθεί με το βραβείο “Excellence in Research” από τον Βρετανικό Σύλλογο Ψυχολόγων.

Εδώ και 5 χρόνια εργάζεται ως κλινική ψυχολόγος στη Ψυχιατρική Κλινική Λυράκου στα Μελίσσια. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στα στοιχεία της κλινικής:

Κλινική Λυράκου

Αγίου Σύλλα 7, Μελίσσια, 15127

Αθήνα, Ελλάδα

Τηλ: 0030 2106131802, 0030 8044330

Φάξ: 0030 2108047535

Web site: www.lyrakou.gr

Email address: info@lyrakou.gr, xanthaki@lyrakou.gr