Ένα νέο εμβόλιο κατά το ιού HPV, ο οποίος ευθύνεται για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αναμένεται να κυκλοφορήσει στο εγγύς μέλλον στην Αμερική. Το νέο εμβόλιο θα προστατεύει από εννέα υπότυπους του ιού και θα προσφέρει μεγαλύτερη κάλυψη από τα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα. Μέχρι να κυκλοφορήσει το νέο εμβόλιο, στην Ελλάδα τα κορίτσια και για πρώτη φορά και οι ομοφυλόφιλοι άντρες ηλικίας μέχρι 26 ετών έχουν τη δυνατότητα να εμβολιάζονται δωρεάν με τα υπάρχοντα εμβόλια. Να σημειωθεί ότι ο ιός HPV εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ενοχοποιείται για το 80-85% των περιστατικών καρκίνου του πρωκτού και το 45% του καρκίνου του πέους.

Στην Ελλάδα, με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών του 2015, αυξάνεται η εμβολιαστική κάλυψη κατά του ιού HPV. Με βάση το νέο Εθνικό Πρόγραμμα, που ισχύει από τις 22 Ιανουαρίου ο εμβολιασμός συστήνεται σε ακόμα μικρότερη ηλικία στους έφηβους, που είναι τα 11 έτη. Από τα 11 έως τα 15 έτη το εμβόλιο θα γίνεται σε δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών. Για τις ηλικίες μετά τα 15 έτη χορηγούνται τρεις δόσεις του εμβολίου. Το εμβόλιο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2016 θα χορηγείται στις γυναίκες 18-26 ετών δωρεάν, επομένως θα πρέπει να εμβολιαστούν όλες οι γυναίκες που θέλουν να κάνουν χρήση της δωρεάν χορήγησής του. Μετά το 2016 το εμβόλιο θα χορηγείται δωρεάν μόνο στις ηλικίες 11 με 18.

«Μέχρι σήμερα ο εμβολιασμός κατά του ιού HPV αφορούσε μόνο τα κορίτσια, ενώ για πρώτη φορά το εμβόλιο αποζημιώνεται δωρεάν και στους ομοφυλόφιλους άνδρες κάτω των 26 ετών. Αυτή η ένταξη  δείχνει την μελλοντική πρόθεση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών να συμπεριλάβει και τα αγόρια στο Εθνικό Πρόγραμμα, αφού ο ιός ΗPV και οι επιπτώσεις του δεν αφορούν μόνο τον γυναικείο πληθυσμό, αλλά και τον αντρικό, καθώς νοσήματα σχετιζόμενα με τον HPV εμφανίζονται και στους άνδρες π.χ. γεννητικά κονδυλώματα, καρκίνος πέους, καρκίνος πρωκτού, αλλά και ορισμένες μορφές του καρκίνου του στοματοφάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας και λάρυγγα, που έχουν υπερδιπλάσια συχνότητα στους άνδρες», επισήμανε ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας στο ΑΠΘ, Θεόδωρος Αγοραστός, κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου.

Πρόληψη με HPV DNA test

Σύμφωνα με μεγάλες διεθνείς μελέτες αλλά και όπως προκύπτει από τη μοναδική πολυκεντρική ελληνική μελέτη το HPV DNA test υπερέχει έναντι του τεστ Παπανικολάου, ως μεθόδου πληθυσμιακού ελέγχου για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Όπως ανέφερε ο κ Αγοραστός, η ελληνική μελέτη έδειξε ότι η ευαισθησία του τεστ Παπανικολάου για την αναγνώριση των προκαρκινικών αλλοιώσεων στο τράχηλο μήτρας είναι 53% (όσο περίπου και στις διεθνείς μελέτες), ενώ η αντίστοιχη ευαισθησία του HPV DNA test είναι 100% (επίσης ανάλογη ή ελαφρώς υψηλότερη αυτής των διεθνών μελετών). Παράλληλα, φάνηκε ότι με την εφαρμοζόμενη αυτή μέθοδο η ταυτόχρονη ανίχνευση των πλέον επικίνδυνων τύπων 16 και 18 του ιού μπορεί να υποκαταστήσει σε αξιοπιστία την κυτταρολογία στις περιπτώσεις που είναι αναγκαία η αναγνώριση των γυναικών με προκαρκινική αλλοίωση μεταξύ αυτών που είναι απλώς θετικές σε ογκογόνους τύπους του ιού.

Η μελέτη διενεργήθηκε κατά τα τελευταία 3 χρόνια σε Πανεπιστημιακές Κλινικές και Εργαστήρια της Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Λάρισας και Αλεξανδρούπολης, Κλινικές και Εργαστήρια του Ε.Σ.Υ. και Κέντρο Οικογενειακού Προγραμματισμού της Θεσσαλονίκης από το 2012 έως το 2014 και αφορούσε περί τις 4.000 γυναίκες,

«Σύμφωνα με τις μεγάλες διεθνείς μελέτες ένα αρνητικό HPV DNA test προσφέρει διπλάσια περίπου εξασφάλιση στην γυναίκα, δεν υπάρχει στον τράχηλό της προκαρκινική αλλοίωση και μάλιστα για διπλάσιο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με το τεστ Παπανικολάου. Παράλληλα πιστοποιήθηκε ότι η αναγνώριση γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή διηθητικό καρκίνο τραχήλου μήτρας με εφαρμογή του HPV DNA test γίνεται περίπου 2-3 χρόνια νωρίτερα απ’ ό,τι αν εφαρμοσθεί για τον ίδιο λόγο το τεστ Παπανικολάου. Όλα τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν την βάση επί της οποίας στηριζόμενες ανάλογες διεθνείς στατιστικές και οικονομικές μελέτες απέδειξαν τη σαφή βελτίωση της σχέσης κόστους-οφέλους υπέρ της εφαρμογής του HPV DNA test, αντί του επί 60 περίπου χρόνια εφαρμοζόμενου τεστ Παπανικολάου. Για τους λόγους αυτούς, επίκειται η αλλαγή του μοντέλου δευτερογενούς πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου διεθνώς, μετά δε από πολύ πρόσφατες δημοσιεύσεις των συμπερασμάτων όλων των συναφών Επιστημονικών Εταιρειών και Σωμάτων στις ΗΠΑ, επίκειται και εκεί η αλλαγή του από τριετίας εφαρμοζόμενου «διπλού τεστ» (Pap test + HPV DNA test) υπέρ της εφαρμογής μόνο του δεύτερου» ανέφερε ο κύριος Αγοραστός και κατέληξε.

Η εναλλακτική λύση της διενέργειας του HPV DNA test μέσω λήψης του κυτταρικού υλικού από τον κόλπο και τράχηλο από την ίδια τη γυναίκα (αυτολήψη – self sampling) κερδίζει διαρκώς έδαφος διεθνώς. Στόχος είναι τόσο οι γυναίκες, που παρ’ όλο που ζουν σε προηγμένα κράτη δεν υποβάλλονται τακτικά σε προληπτικό έλεγχο, όσο και οι γυναίκες που ζουν σε αναπτυσσόμενα ή υπανάπτυκτα κράτη, όπου δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ένα οργανωμένο σύστημα προληπτικού ελέγχου. Η έναρξη εφαρμογής στο πλαίσιο πιλοτικών προγραμμάτων του HPV DNA testing μέσω self-sampling στην Ελλάδα - στην οποία το ποσοστό τακτικής διενέργειας τεστ Παπανικολάου δεν υπερβαίνει το 30% - δείχνει μέχρι στιγμής την πολύ μεγάλη αποδοχή της μεθόδου από πλευράς των γυναικών, την σαφή προτίμηση αυτής της μεθόδου σε σύγκριση με τις μεθόδους που απαιτούν την προσέλευση σε Ιατρεία, Κέντρα Υγείας ή Νοσοκομεία.