Οι περισσότεροι άνθρωποι στο άκουσμα της λέξης καρκίνος καταλαμβάνονται από πανικό και υπερβολικό φόβο. Συνδέουν τη νόσο με σωματική ταλαιπωρία και αναπόφευκτο θάνατο. Καμία άλλη ασθένεια δεν προκαλεί τόσο δέος όσο αυτή, παρόλο που δεν είναι η συχνότερη αιτία θανάτου, ούτε ταλαιπωρεί περισσότερο απ' άλλες επίσης συνηθισμένες ασθένειες. Οι λόγοι γι΄αυτή την αντιμετώπιση είναι πολλαπλοί, αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ευάγγελος Φιλόπουλος, Διευθυντής Κλινικής Μαστού στο Νοσοκομείο «'Αγιος Σάββας» και πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας (ΕΑΕ), με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του καρκίνου.

Αρχικά, σημειώνει, είναι οι προσωπικές εμπειρίες από ασθενείς του οικογενειακού ή φιλικού περιβάλλοντος, στη συνέχεια ο καταιγισμός ειδήσεων που δείχνουν μία συνεχή αύξηση των κρουσμάτων κάθε χρόνο και τρίτον η αδυναμία εξεύρεσης ενός φαρμάκου ή μιας θεραπείας που θα έδινε τέλος στην ασθένεια, όπως τα αντιβιοτικά στις λοιμώξεις από μικρόβια. «Και οι τρεις λόγοι έχουν σταθερό υπόβαθρο», προσθέτει.

                      Η ταλαιπωρία του Ελληνα καρκινοπαθή

Ο κ. Φιλόπουλος υπογραμμίζει ότι ο καρκίνος συνεχίζει να ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους, παρόλο που σήμερα η επιστήμη διαθέτει τα κατάλληλα μέσα για να προσφέρει αφενός εξαιρετικά θεραπευτικά αποτελέσματα και αφετέρου στήριξη για μια ανεκτή και αξιοπρεπή διαβίωση έως το τελικό στάδιο της νόσου.

«Στη χώρας μας δυστυχώς, τα δίκτυα φροντίδας, ιδίως στην τελική φάση της νόσου είναι εξαιρετικά αδύναμα, έως εντελώς ανεπαρκή για να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες αυτών των ασθενών και των οικείων τους. Αποτελεί ντροπή για Ευρωπαϊκή χώρα να αφήνει τους ασθενείς τελικού σταδίου να περιφέρονται με φορεία από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, γιατί κανένα δεν επιθυμεί (και δεν είναι ενδεδειγμένο) να τους αναλάβει. Η παρηγορητική φροντίδα πρέπει να αποτελέσει άμεσο στόχο πολιτικών πρωτοβουλιών και κινητοποίησης της κοινωνίας, έτσι ώστε στο ταξίδι δια μέσου των διάφορων σταδίων της νόσου να μην υπάρχει άνθρωπος χωρίς την κατάλληλη στήριξη. Όταν αυτό συμβεί θα αλλάξει άρδην και η αντίληψη για τον καρκίνο ως μία βασανιστική νόσος που κάνει τον πάσχοντα να υποφέρει και να χάνει την αξιοπρέπεια του».

                        Πολυδιάσπαση υπηρεσιών

Ο κ. Φιλόπουλος τονίζει ότι «την κακοδαιμονία του Έλληνα καρκινοπαθή επιτείνει η πολυδιάσπαση των υπηρεσιών και η έλλειψη επικοινωνίας των ιατρικών μονάδων και των γιατρών μεταξύ τους, γεγονός που οδηγεί στην πρόσθετη ταλαιπωρία και συχνά σε κακή εφαρμογή της ιατρικής επιστήμης». Και τα προβλήματα, όπως λέει, οξύνονται ακόμα περισσότερο εξαιτίας των γεωγραφικών ιδιομορφιών της χώρας μας. Οι νέες τεχνολογίες που θα μπορούσαν να γεφυρώσουν τις αποστάσεις και να σμικρύνουν το χάσμα γνώσεων και ικανοτήτων ιατρικής επίβλεψης, δυστυχώς δεν έχουν τύχει της ανάλογης προσοχής των κυβερνήσεων και ιατρικών οργανώσεων.

                      Αποστελέχωση του ΕΣΥ

Σ' ό,τι αφορά τις δυνατότητες των ελληνικών υγειονομικών μονάδων στη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΑΕ, το μεν επίπεδο των εξειδικευμένων νοσοκομείων και κλινικών είναι υψηλού επιπέδου, εφάμιλλο των διεθνών κέντρων, αλλά και το γενικότερο στελεχιακό ιατρικό δυναμικό της χώρας θεωρείται ως αρκετά ικανό. «Εκεί που το πρόβλημα έχει αρχίσει να γίνεται έντονα προβληματικό είναι η επιταχυνόμενη αποστελέχωση του ΕΣΥ από έμπειρους γιατρούς και η ανυπαρξία προσέλευσης νέων με μακροχρόνια εργασιακή σχέση οι οποίοι κατάλληλα εκπαιδευόμενοι θα μπορέσουν να συνεχίσουν την κλινική παράδοση, απαραίτητο στοιχείο σωστής ιατρικής πρακτικής. Η κατάσταση είναι τόσο δύσκολη που από πολλούς θεωρείται σχεδόν μη αναστρέψιμη που οδηγεί στην πλήρη αποδυνάμωση του ΕΣΥ».

Ο κ. Φιλόπουλος, τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ότι «οι νοσηλευτικές υπηρεσίες παρά τον ιδιαίτερα δυναμικό ρόλο που έπαιξαν στην στήριξη των δημόσιων φορέων υγείας, έχουν και αυτές εξαντληθεί, γεγονός που αναδεικνύεται όχι μόνο από την αριθμητική αποδυνάμωση, αλλά και από τα αυξανόμενα κρούσματα υπερκόπωσης και burn out που διαπιστώνουν οι ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες της ΕΑΕ τα τελευταία χρόνια.Τέλος η εξαιρετικά ισχνή παρουσία κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων ολοκληρώνει το αρνητικό πλαίσιο της παροχής φροντίδας στη χώρα μας».

Όμως, παρ' όλα τα αρνητικά, προσθέτει, η Ελλάδα εξακολουθεί να παρέχει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες σε ασθενείς (με τους περιορισμούς των γεωγραφικών ανισοτήτων), να έχει ένα δυναμικό ανανεωνόμενο κίνημα αλληλεγγύης που εκφράζεται μέσω οργανώσεων των πολιτών και παρά τις κατά καιρούς δυσκολίες ή δυσπραγίες ο Έλληνας ογκολογικός ασθενής δεν έχει στερηθεί το απαραίτητο γι΄αυτόν φάρμακο.

               Το μέλλον είναι αβέβαιο

Ο πρόεδρος της ΕΑΕ θέτει και το θέμα του κόστους των φαρμάκων σημειώνοντας ότι «η αλόγιστη τιμολογιακή πολιτική των φαρμακευτικών εταιριών που προτάσσουν την εμπορική πολιτική τους έναντι της κοινωνικής ευθύνης τους, αν δεν γίνει κατορθωτό να ελεγχθεί, σε διεθνές επίπεδο και όχι μόνο στη χώρα μας, αφού ως αγορά δεν είμαστε ικανοί να επιβάλλουμε τη θέληση μας, αν δεν συγκρατηθούν λοιπόν οι τιμές, τότε τα ασφαλιστικά ταμεία θα οδηγηθούν σε αδυναμία εκπλήρωσης της αποστολής τους. Το μέλλον είναι αβέβαιο και οι πολίτες πρέπει να συσπειρωθούν γύρω από τις διοικήσεις των ταμείων και τους εκάστοτε κυβερνώντες για να προστατεύσουν τον ίδιο τον εαυτό τους».

            Το 35% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί

Αλλά είναι εν μέρει ειρωνικό, υπογραμμίζει ο πρόεδρος της ΕΑΕ, ο τόσος φόβος να μην παρακινεί σε δράση όλους μας, καθώς φαίνεται ότι δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι το πιο σημαντικό μέσο για να μειώσουμε τα κρούσματα του καρκίνου και ως εκ τούτου τους θανάτους δεν είναι να αναμένουμε να εμφανιστεί κάποιο "καινοτόμο" φάρμακο, αλλά να κάνουμε πράξη την πρωτογενή πρόληψη. Να αλλάξουμε δηλαδή συνήθειες για να αποφύγουμε την επίδραση γνωστών καρκινογόνων παραγόντων που ευθύνονται για τις μεταλλάξεις στα γονίδια και στο επιγονιδίωμα, που οδηγούν στην εμφάνιση διάφορων μορφών καρκίνου. Το 35% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί αν σταματήσουμε το κάπνισμα, την κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών, τη διατροφή με πλούσιες σε θερμίδες και λίπη τροφές, την αλόγιστη έκθεση μας στον ήλιο, την καθιστική ζωή και την παχυσαρκία. Αν καταφέρουμε να αλλάξουμε τις συνήθειες μας θα ζήσουμε καλύτερα και υγιέστεροι. Γι΄αυτό και το κύριο σύνθημα της εκστρατείας που διεξάγει η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρία είναι το "Αλλάζουμε για να ζούμε".

Επίσης, σημαντική είναι η συμβολή της κινητοποίησης των κοινωνικών δυνάμεων που να επιβάλουν στις κυβερνήσεις μέτρα που να προάγουν την πρόληψη. Στη χώρα μας, προσθέτει, είναι άμεση ανάγκη να σταματήσει η καύση ξύλων σε τζάκια και σόμπες καθώς ο καπνός τους είναι εξαιρετικά καρκινογόνος. Το ίδιο αναγκαίο είναι να αποδειχθεί το κράτος επαρκές στην αστυνόμευση της απαγόρευσης του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, αλλά ακόμα να προχωρήσει και πιο πέρα, απαγορεύοντας το κάπνισμα σε ανοικτούς δημόσιους χώρους όπως είναι οι παιδικές χαρές, τα άλση και οι χώροι συνάθροισης νέων ή ηλικιωμένων. Η καταστροφική πολιτική της ελεύθερης κυκλοφορίας πετρελαιοκινήτων αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων ταξί και λεωφορείων, πρέπει γρήγορα να αρχίσει να περιορίζεται, έως να εξαλειφθεί.

Η σχολική ζωή πρέπει να είναι συνυφασμένη με την άθληση. Η γυμναστική σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης πρέπει να είναι καθημερινό μάθημα. Το σύνδρομο της οθόνης (παρακολούθηση τηλεόρασης ή τάμπλετ ή κινητών) πρέπει να απαλειφθεί, διδάσκοντας στους νέους τα ανθυγιεινά αποτελέσματα του. Αλλά και η δευτερογενής πρόληψη, δηλαδή η ανακάλυψη σε πρώιμο στάδιο συνηθισμένων μορφών καρκίνων, όπως του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου, μαζί με τον εμβολιασμό για την ηπατίτιδα και τον ιό HPV είναι πολιτικές που πρέπει να βρίσκονται στη βασική ατζέντα της πολιτικής.

«Αν αυτά και ορισμένα άλλα μέτρα συμβούν, ο καρκίνος θα πάψει να είναι τόσο διαδεδομένος, οι επόμενες γενιές θα ζήσουν καλύτερα και ευτυχέστερα και η οικονομική και κοινωνική ζωή θα είναι αποδοτικότερες. Γι΄αυτό ο καρκίνος δεν είναι υπόθεση μόνο των επαγγελματιών με την άσπρη μπλούζα, αλλά όλων των πολιτών. Ο καρκίνος μας αφορά όλους και όλοι μαζί μπορούμε να τον καταπολεμήσουμε», τονίζει.