Κοιλιοκάκη (ονομάζεται επίσης δυσανεξία στη γλουτένη ή εντεροπάθεια
από ευαισθησία στη γλουτένη) είναι μια αυτοάνοση εντερική διαταραχή
κατά την οποία το σώμα δεν μπορεί να ανεχθεί τη γλουτένη. Η γλουτένη
είναι μια φυσική πρωτεΐνη σε πολλά δημητριακά, όπως το σιτάρι, το
κριθάρι, τη σίκαλη και βρώμη.

Τι συμβαίνει στα άτομα με κοιλιοκάκη;

Τα άτομα με κοιλιοκάκη έχουν μια ανοσολογική αντίδραση που προκαλείται
από τη γλουτένη. Η ανοσολογική αντίδραση προκαλεί φλεγμονή στο λεπτό
έντερο, όπου βλάπτει μικρές δομές επί της επιφανείας του εντέρου.
Καταστρέφει επίσης μικρότερες δομές του εντέρου που ονομάζoνται
μικρολάχνες. Οι υγιείς λάχνες και μικρολάχνες απαιτούνται για τη
φυσιολογική πέψη. Όταν έχουν υποστεί ζημιά, το έντερο δεν μπορεί να
απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά σωστά οπότε τότε ο οργανισμός μπορεί
να υποστεί υποθρεψίες.

Είναι εύκολα αντιληπτή η κοιλιοκάκη;

Υπάρχει γενετική (κληρονομική) σύνδεση για την ανάπτυξη κοιλιοκάκης. Η
κοιλιοκάκη είναι πιο συχνή σε βορειοευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με
έρευνες 1 στα 100 άτομα πάσχει από κοιλιοκάκη και πολλές φορές το
αγνοεί. Η κοιλιοκάκη δεν αναγνωρίζεται πάντα, επειδή τα συμπτώματα
μπορεί να είναι ήπια και μπορεί να αντιμετωπισθεί λανθασμένα στη
‘βάση’ άλλων εντερικών προβλημάτων.
Η κοιλιοκάκη μπορεί να διαγνωσθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Άτομα με
κοιλιοκάκη, είναι πιθανό να αναπτύξουν κι άλλες αυτοάνοσες ασθένειες
(νόσος του θυρεοειδούς, σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι κα).

Μερικά συμπτώματα

Τα συμπτώματα και η σοβαρότητά τους μπορεί να ποικίλει. Τα παιδιά
αναπτύσσουν γενικά συμπτώματα μόνο αφού αρχίσουν να τρώνε τροφές που
περιέχουν γλουτένη. Κοινά συμπτώματα είναι:

Στομαχικές διαταραχές
Η καθυστερημένη ανάπτυξη
Η απώλεια βάρους
Επώδυνο κοιλιακό φούσκωμα ή διάταση
Δύσοσμα, λιπαρά κόπρανα
Χρόνια ή επαναλαμβανόμενη διάρροια
Ευερεθιστότητα

Στους ενήλικες, τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν

Χρόνια διάρροια
Δύσοσμα, λιπαρά κόπρανα
Αέρια
Επαναλαμβανόμενο κοιλιακό φούσκωμα
Απώλεια βάρους
Κούραση
Υπογονιμότητα, έλλειψη της εμμήνου ρύσεως
Οστικούς πόνους
Κατάθλιψη, ευερεθιστότητα ή μεταβολές της διάθεσης
Νευρολογικά προβλήματα, όπως αδυναμία, κακή ισορροπία, επιληπτικές
κρίσεις, πονοκεφάλους, ή μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα πόδια
Φαγούρα, επώδυνη δερματικό εξάνθημα (ερπητοειδή δερματίτιδα)
Αποχρωματισμό των δοντιών ή η απώλεια της αδαμαντίνης, πληγές στα
χείλη ή τη γλώσσα

Αντιμετώπιση

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση ακούγεται απλή: «πλήρης εξάλειψη
γλουτένης από τη διατροφή σας, η εντερική βλάβη θα θεραπευτεί με την
πάροδο του χρόνου, και τα συμπτώματά σας θα βαθμιαία μπορεί και να
εξαφανιστούν». Αυτό είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη, όμως.

Πολλά προϊόντα περιέχουν γλουτένη. Ορισμένα προϊόντα, ειδικά τα
συσκευασμένα μπορεί να περιέχουν γλουτένη, χωρίς να την αναφέρουν ως
συστατικό. Σήμερα ευτυχώς υπάρχουν πολλές διαδικτυακές και έντυπες
εκδόσεις που βοηθούν τα άτομα με κοιλιοκάκη να αποφεύγουν τη γλουτένη
στη διατροφή τους.

Μερικές συμβουλές για την αποφυγή της γλουτένης

Αποφύγετε δημητριακά, ψωμί ή άλλα προϊόντα δημητριακών που
περιλαμβάνουν σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι, βύνη ή βρώμη (μπισκότα,
κράκερς, κέικ, σιμιγδάλι, κους-κους, φρυγανιές, τα περισσότερα
ζυμαρικά και τη και τα άλλα παρεμφερή που περιέχουν αλεύρι λευκό ή
ολικής αλέσεως)
Αποφύγετε πολλά από τα επεξεργασμένα προϊόντα – εδώ είναι το δύσκολο.
Χρειάζεται καλή εκπαίδευση διαβάσματος της ετικέτας, επάρκεια του
ασθενούς να αναγνωρίζει τους κινδύνους

Τέτοια προϊόντα είναι: μίγματα τυριών χαμηλής συνήθως περιεκτικότητας
σε λιπαρά, γαλακτοκομικά προϊόντα όπως γιαούρτι ή κρέμα παγωτό που
περιέχουν υλικά πληρώσεως ή πρόσθετα, κονσερβοποιημένες σούπες,
προϊόντα που περιέχουν τροποποιημένο άμυλο τροφίμων, άμυλο τροφίμων,
υδρολυμένη φυτική πρωτεΐνη, σταθεροποιητές, ή υποκατάστατα λίπους ή
υποκατάστατα, επεξεργασμένα ή μεταποιημένα κρέατα (πχ αλλαντικά),
μπύρα, τζιν, ουίσκι, καφές με γεύσεις κα..

Γενικά ψάξτε για προϊόντα που φέρουν την ένδειξη «χωρίς γλουτένη».
Καθώς όλο και περισσότερη προσοχή δίνεται σε αυτή την ασθένεια,
περισσότερα προϊόντα γίνονται διαθέσιμα. Έχει τεθεί σε ισχύ η
υποχρεωτική αναγραφή ύπαρξης γλουτένης σε όλα τα συσκευασμένα
προϊόντα. Ο ισχυρισμός «ελεύθερο γλουτένης» μπορεί να χρησιμοποιείται
μόνο για τρόφιμα των οποίων η περιεκτικότητα σε γλουτένη δεν ξεπερνά
τα 20ppm σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς της Ε.Ε.

Ποια τρόφιμα δεν περιέχουν γλουτένη;

Τα τρόφιμα που δεν περιέχουν γλουτένη περιλαμβάνουν τα προϊόντα που
παρασκευάζονται από σόγια, ρύζι, καλαμπόκι, φαγόπυρο, πατάτες,
ταπιόκα.

Άλλα τρόφιμα χωρίς γλουτένη είναι οι ξηροί καρποί (σκέτοι και απλοί),
το φρέσκο ψάρι, το νωπό κρέας και πουλερικά, τα φρέσκα, κατεψυγμένα ή
κονσερβοποιημένα λαχανικά χωρίς σάλτσες, το κρασί, τα απλά, φυσικά
τυριά και το γιαούρτι.

Τα υφιστάμενα στοιχεία δείχνουν ότι 50 γρ καθαρής βρώμης κάθε μέρα
μπορεί να είναι καλά ανεκτή από άτομα με κοιλιοκάκη.

Τι να κάνετε όταν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν;

Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρούν παρά τον περιορισμό/ αποκλεισμό της
γλουτένης ή εάν η φλεγμονή στο έντερο εξακολουθεί να είναι σοβαρή
επισκεφτείτε το συντομότερο το γιατρό σας!

Μερικοί φορείς ενημέρωσης

Ελληνική Εταιρεία για την Κοιλιοκάκη (σύλλογος πασχόντων),
http://www.koiliokaki.com/
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ενημέρωσης για την Τροφή,
http://www.eufic.org/article/el/artid/coeliac-disease-gluten-intolerance/

Ελληνικό Ίδρυμα Γαστρεντερολογίας και Διατροφής, http://www.eligast.gr/

*Ο Δημήτρης Μπερτζελέτος είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, με
μεταπτυχιακές σπουδές στη Δημόσια Υγεία και στην Εκπαίδευση Ενηλίκων.
Δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην Τρίπολη, συνεργάζεται
επιστημονικά στην ΠΑΕ Αστέρα Τρίπολης, ενώ παρέχει τις υπηρεσίες του
στο Κέντρο Αποκατάστασης "Παλλάδιον".